De raad en burgerparticipatie - Vereniging van Nederlandse ...

22
Interview met Prof. dr. ing. Geert Teisman,
Professor Bestuurskunde Erasmus Universiteit Rotterdam
De representatieve democratie heeft zijn langste tijd gehad, omdat politieke partijen
niet meer vitaal zijn. Slechts 2 à 3% van de bevolking is lid en daarvan is maar 10%
politiek actief. Dus 2 à 3‰ van de bevolking is in beeld voor politiek vitale functies.
Burgers zijn tegenwoordig minstens net zo goed onderlegd en deskundig als
volksvertegenwoordigers.
In de representatieve democratie worden burgers met ideeën te weinig serieus
genomen. “Jullie hebben het toch al goed”, zeggen ambtenaren tegen ze. Burgers
die klagen of problemen hebben worden serieuzer genomen; mensen met ideeën
of oplossingen ondervinden juist tegenwerking door de representatieve democratie.
Een burger met een oplossing is verdacht.
Sinds de teloorgang van de verzuiling is er een zwakkere relatie tussen politici en
hun achterban. Tegenwoordig loopt het contact vooral via de media waarin grote
woorden, schandalen en verwijten de boventoon voeren of via het politieke apparaat
dat hen op de kieslijsten plaatst.
Dat leidt ertoe dat niet nagedacht wordt over hoe burgers te betrekken zijn,
maar dat volksvertegenwoordigers zo krachtig mogelijk ‘het geluid van het volk’
proberen te verwoorden - om herkenbaar te zijn. Er treedt een verandering op
van ‘volksvertegenwoordiger zonder last of ruggespraak’ naar ‘het volksgeluid
uitspreken’.
In de interactie met bewoners kun je de zure inbreng en de opbouwende inbreng
onderscheiden. Burgerparticipatie lijkt concurrerend te worden aan de democratie,
want ook bij goede resultaten is er geen blijdschap over participatie. Dan rijst bij
veel politici de vraag ‘Waartoe ben ik er nou nog, wat kan ik er nog aan toevoegen?’
en neemt men zijn toevlucht tot ‘Ik vertegenwoordig de groep die niet gehoord is’,
waardoor de druk tot populisme in de politieke arena toeneemt.
Je moet als raadslid heel slim zijn om ruimte te kunnen geven en daar op
overkoepelend niveau culturele sturing (of zingeving) aan toe te voegen. Je moet
je dus inspannen om ontbrekende elementen in het gesprek toe te voegen. Dat kan
door gezaghebbende uitspraken te doen over de kwaliteit van de inhoud die je via
participatie hebt verkregen én door nieuwe inhoud en waarde-geving toe te voegen.
De beoordeling van de inhoudelijke kwaliteit van bijdragen kan worden opgevat als
een nieuwe vorm van de controlerende taak die de gemeenteraad heeft: welke inhoud
verdient het om verder te komen?
Kwaliteit en richting toevoegen kan door projecten toe te voegen of te laten fuseren.
Zo kunnen bijvoorbeeld de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteiten in een gebied
samen op lopen met het waterveilig/klimaatbestendig maken van dat gebied.