3 januari 1928. Drie Surinaamse verstekelingen komen aan in ...

106
pokoe, wat zowel ‘grote trom’ als ‘grote muziek’ betekent. De ideale bezetting bestaat
uit altsax, eventueel trompet, snaartrommel, grote trom en contrabas. Vrolijke
dansmuziek van een bigi pokoe-band wordt kaseko genoemd. Met zijn streven om
Afro-Surinaamse muziek zodanig te brengen dat die bij het Nederlandse publiek in
de smaak viel, was Kid Dynamite zijn tijd vooruit. Het destijds onbekende genre
waarin hij pionierde, zou tegenwoordig ‘wereldmuziek’ worden genoemd.
Vanaf het najaar van 1949 was hij met uiteenlopende formaties jarenlang te horen
bij Casablanca aan de Zeedijk, een vernieuwde, dit keer wél duurzame poging om
de Amsterdamse binnenstad van een ‘negercabaret’ te voorzien. Simon Carmiggelt
kwam er regelmatig. Onder het kopje ‘Rondzwalken’ schreef hij er op 19 september
1950 een impressie over in Het Parool, waar hij dagelijks onder het pseudoniem
Kronkel de rechterkolom op pagina 3 vulde.
Kid Dynamite groept met zijn zeer machtige gestalte om een grote, gouden
saxofoon heen en Teddy Cotton drijft de inhoud van twintig mensenlongen
in minstens één trompet. [...] Het totaal van al deze sublieme bemoeiingen
is een bijzonder hard, mateloos opwindend gedruis, dat je kuitspieren
spant en de meisjes uit de hoek verenigt in een ritmisch volmaakt soort
dansen. [...] De negers dansen nu met een onnavolgbare muzikaliteit, de
armen ten hemel geheven als op een middeleeuws schilderij.
Het woord ‘neger’ had in de jaren vijftig nog niet de beladen inhoud die het later
kreeg. De sensualiteit en erotiserende werking die vóór de oorlog aan de zwarte
jazz werd toegekend, bleef na de oorlog menig auteur tot bloemrijk proza inspireren.
De etnische herkomst van de musici bleef daarbij natuurlijk geen onvermeld detail,
want juist dat maakte zo'n uitstapje tot zo'n bijzondere belevenis. In zijn roman De
dokter en het lichte meisje (1951) gaf Simon Vestdijk een beschrijving van ‘Ebenova’
op de Zeedijk, die dermate realistisch was dat ze alleen op Casablanca van
toepassing kon zijn.
De dansers waren in hoofdzaak negers, sommigen in colbert, anderen
in losse, grauwgele korte hemden. Ook enkele oudere dames dansten
met negers. De vertoning was pijnlijk correct en alleen de muzikanten
waren door hogere waanzin bezeten: een oudere, dikke negerkoning op
zijn troon, het scheefhangend hoofd door inwendige bloeduitstorting
bedreigd, zodra hij de trom liet dreunen of de bekkens gonzen; de hoogst
begaafde trompettist, dansend op één been, de wangen gevaarlijk
gespannen; en aan de piano, als een ontroerende hommage à la Hollande,
een blonde jongen in een trui, half lichtmatroos, half dichter. Ik wist genoeg
van jazz om te kunnen oordelen wat hier gaande was. Dit waren
begenadigde artiesten, die geen dissonant schuwden, geen drie tegen
twee of vijf tegen acht, geen kruip door in de exacte en verpletterende
polyfonie. (Vestdijk 1951, 53)
Cultuur en migratie in Nederland. Kunsten in beweging 1900-1980