3 januari 1928. Drie Surinaamse verstekelingen komen aan in ...

186
De geheime missie lekte uit. Gaskell werd vanaf dat moment gezien als de
tegenstander van elke artistiek leider die de ambitie had een gezelschap groot te
maken. Het zette onder vakgenoten kwaad bloed dat er geen openheid over de
voornemens was geweest. Gaskell kwam er niet genadig van af. De plannen ketsten
af en de zeer ervaren Franse danseres en choreografe Françoise Adret werd
aangetrokken als nieuw artistiek leidster van het Ballet van de Nederlandse Opera.
Hieruit moest Gaskell zelf maar opmaken dat haar bijdrage verder niet langer
gewenst was. Gaskell was op haar beurt beledigd over deze gang van zaken en
vertrok naar Parijs, schijnbaar voorgoed. Vijf jonge leerlingen volgden haar. Dit
vluchtgedrag, dat eveneens als chantage uitgelegd kan worden, zou Gaskell in de
toekomst bij conflicten vaker aan de dag leggen.
Gaskell werd toch weer uitgenodigd om een voorstelling te maken, waarop zij in
1952 weer terugkeerde naar Nederland. Zij trommelde haar pupillen op, die allemaal
vrijwillig en onbezoldigd aan de onderneming wilden meewerken en zij doopte haar
herboren gezelschap Ballet Recital II. Dat haar leerlingen zich als een blok achter
haar schaarden, was tekenend voor de verhouding die Gaskell met hen had
opgebouwd. Voor velen was zij een moederfiguur geworden, die de jonge vogels
leerde hoe ze omhoog konden vliegen. Zij was meer dan een balletdocent, zij
nodigde dansers uit bij haar thuis, las ze voor uit de bijbel en gaf
kunstgeschiedenislessen. De toen nog jonge dansers Rudi van Dantzig en Jaap
Flier beschreven haar later als een krachtige vrouw aan wie niets geweigerd kon
worden. Zij lieten zich door haar veeleisende strengheid opzwepen tot grote
prestaties. Ze was een uitzonderlijke persoonlijkheid in de Nederlandse danswereld,
maar ook buiten de muren van de studio's en de theaters wist zij de aandacht op
zich te vestigen. In de Zomerdijkstraat werd zij volgens Van Dantzig ‘de zigeunerin’
genoemd, vanwege haar uiterlijk, haar levensstijl en haar bij tijd en wijlen volstrekt
onaangepaste gedrag. Zo haalde danseres Willy de la Bye tijdens een
televisie-interview in de jaren zestig herinneringen op uit haar tijd bij Gaskell. ‘Ze
was gek’, zei De la Bye en vertelde onder andere dat Gaskell wel eens een volle
asbak vanaf drie hoog uit het keukenraam leeg had gekieperd. Daarbij had zij
lachend geroepen dat de boel weer opgeruimd was (Bank e.a., 1977). Gaskell bezat
een bijzonder markant stemgebruik en sprak met een zwaar accent, terwijl haar
ogen alle kanten op konden schieten. Zowel Jaap Flier als Rudi van Dantzig hebben
in interviews laten weten dat Gaskell vanwege haar dwingende karakter vaak in
een haat-liefde-relatie met haar dansers verzeild raakte. Van Dantzig merkte ooit
ook op dat de spruitjesgeur indertijd nog lang niet uit Nederland verdreven was,
terwijl Gaskell de geuren verspreidde van Parijs, van het oude Rusland en van het
nieuwe Amerika.
Cultuur en migratie in Nederland. Kunsten in beweging 1900-1980