3 januari 1928. Drie Surinaamse verstekelingen komen aan in ...

129
Afb. 7.1 Groepsportret van de Balinezen in het Koloniaal Instituut
vooral Nederlands eer als vooruitstrevend koloniaal machthebber moest strekken
en die daarom met passende aandacht begeleid werd. De Balinezen waren
Nederlands, daar ging het voor een groot deel om. ‘Met hoeveel trots, konden we,
Nederlanders, constateeren, dat Nederland op deze tentoonstelling “gereed was”
en “vooraan komt”’, aldus een trotse verslaggever van De Tijd, naar aanleiding van
het Balinese optreden in Amsterdam. 4 Op het Polygoonjournaal konden
bioscoopbezoekers zien hoe de Balinezen, onwennig getooid in Peek en
Cloppenburgconfectiepakken, een bezoek brachten aan Artis. Eveneens verkleed
als Europeaan gingen ze op excursie naar het etnografisch museum van het
Koloniaal Instituut, waar ze gefotografeerd werden voor de Balinese offertoren in
de lichthal. Ze kregen veel bekijks aan hun rijsttafeldis - etend met vork en lepel.
Het leek een uitgekiende timing om ‘ons’ Bali in het zonnetje te zetten op een
wereldtentoonstelling, juist nu Bali in de westerse verbeelding een idyllisch paradijs
aan het worden was, waar iedereen naar verlangde. Een succes in Parijs is dan
snel geboekt. Zuid-Bali, waar alle dansers en muzikanten vandaan kwamen, was
nog maar kort geleden opgenomen in het Nederlandse koloniale bestel. De bloedige
puputan (letterlijk ‘beëindiging’, zelfdoding) van de Zuid-Balinese vorsten in 1906
en 1908 was daar de bedenkelijke grondslag van. In daaropvolgende jaren werden
lokale leiders ingeschakeld bij het koloniaal bestuur. Eén van hen, Tjokorda Gde
Raka Soekawati, de punggawa (districtshoofd) van Ubud, zou een belangrijke rol
spelen in de totstandkoming en vormgeving van de Balinese show. Als Volksraadlid
was hij vanaf 1925 regelmatig in Batavia en omdat hij zich in koloniale kringen had
geprofileerd als kenner en behartiger van de Balinese cultuur, was hij betrokken
Cultuur en migratie in Nederland. Kunsten in beweging 1900-1980