Darwin Downloads - Uitgeverij Nieuwezijds

voorwoord ix
Er zijn allerlei literaire handleidingen in omloop voor het samenstellen
van een brievenboek, maar ik ben blij dat Burkhardt heeft gekozen
voor het aloude principe van de strikte chronologie – want het
gericht zijn op de tijd levert ons het meest bruikbare en meest principiële
gegeven voor een willekeurige geschiedenis (waarin essentiële
onderdelen geen voorspelbare gevolgen van natuurwetten zijn, maar
grotendeels onvoorspelbare resultaten van een eraan voorafgaande keten
van gebeurtenissen), en een mensenleven is nu eenmaal bij uitstek
een willekeurige geschiedenis. (Deze eerste selectie brieven eindigt als
Darwin op middelbare leeftijd is, in 1859, met het verschijnen van zijn
Over het ontstaan van soorten. Ik hoop werkelijk dat er spoedig een
tweede deel zal komen, want Darwin is nooit weggezakt in een intellectuele
stilte, en de minder direct aangrijpende jaren van de ouder
wordende man zijn even rijk aan ideeën, en even innemend als zijn
jeugdige avontuur op de Beagle. De kracht en ontroering van ‘het geloof
dat de dood negeert in de jaren die de filosofische geest doen ontstaan’
doen niet onder voor de levendigheid en rijkdom aan gebeurtenissen
van het varen rond de wereld!)
Als, voortbordurend op Wordsworth (een van Darwins favorieten),
‘het kind vader is van de man’, dan geven de levenservaringen die de
flexibiliteit van een aangeboren temperament kneden, vorm aan de
kenmerkende karaktertrekken van de grootheid van de volwassene –
en ook in dit geval fungeert de chronologie als het beste middel voor
het verkrijgen van inzicht. (Per slot van rekening bestuderen we het
leven van eminente mensen, deels als ware voyeurs, maar voornamelijk
toch om voeling te krijgen met bronnen en het mysterie van hun
geweldige prestatie.) Een epistolaire chronologie is misschien wel de
beste manier om begrip te krijgen voor de twee gelijkwaardige (en
ongrijpbare) gegevens die structuur geven aan een leven: de grillen
van de ontwikkeling en de geërfde basis voor een stabiele persoonlijkheid.
Wat het onderwerp ontwikkeling betreft, kunnen we Darwins
overgang van het onbeholpen enthousiasme tot de zelfverzekerde volwassenheid
het beste volgen door middel van de ideale (en langdurige)
doop van de vijf jaar durende reis om de wereld aan boord van de
Beagle.
Als een weinig enthousiaste student medicijnen in Edinburgh
schrijft hij kort voor zijn zeventiende verjaardag aan zijn zuster Susan
over de grote kans om nieuwe kennis te vergaren over zijn echte pas