Darwin Downloads - Uitgeverij Nieuwezijds

voorwoord xix
op verbrande aarde. Als jouw goedhartigheid je ertoe zou brengen mij
dergelijke troep te sturen, dan zou het misschien in blaas of tinfolie
verpakt kunnen worden & per Post worden verzonden’ (p. 184).
Ook collega-wetenschappers waren niet vrijgesteld van dit soort
verzoeken. Darwin vraagt J.D. Dana om Amerikaanse zeepokken, Asa
Gray om niet geringe assistentie op het gebied van plantennamen en
geografische spreiding. Hij vraagt een andere collega om vertaling van
de namen van gedomesticeerde variëteiten uit Chinese encyclopedieën
in het British Museum. Zijn bezetenheid voor details leidt zelfs
tot het volgende verzoek aan T.H. Huxley (Darwin had in dit geval
gelijk, en de correspondent ongelijk): ‘een vriend schrijft me dat het
Geoffroy DE St. Hilaire moet zijn: mijn geheugen zegt nee. Wil jij
even kijken naar een titelpagina & het me snel laten weten & vergeef
me dat ik je deze last bezorg’ (p. 239).
Dit alles leidt tot de historische dag in november 1859 – het verschijnen
van de Origin of species. Het zou niet juist zijn om al het eerdere
werk louter als een voorbereiding te beschouwen (het zeepokkenonderzoek,
bijvoorbeeld, moet in de eerste plaats worden gezien als
sui generis) – en de ingrijpende perioden in het werkelijke leven meanderen
eerder dan dat zij culmineren. Maar het zou even onjuist zijn de
superioriteit van de slotfase van deze bundel te ontkennen.
De essentiële gebeurtenissen zijn bekend bij een ieder die de natuurwetenschappen
liefheeft – de onafhankelijke ontdekking van Wallace,
het ‘delicate akkoord’, uitgedacht door Hooker en Lyell om zowel
het artikel van Wallace als het bewijs van Darwins vroegere (zij het
niet-gepubliceerde) formulering samen te publiceren in het tijdschrift
van de Linnean Society van het jaar 1858, en Darwins daaropvolgende
beslissing om in plaats van het uitgeven van een zeer uitgebreide verhandeling
zoals hij van plan was, in korte tijd een enkel werk (de Origin
of species zoals wij die nu kennen) in druk te laten verschijnen. Maar
de dramatische gebeurtenis, de complexiteit, de morele strijd, dit alles
is zoveel beter door Darwin zelf onder woorden gebracht dan door
zijn biografen.
Hij schrijft op 3 mei 1956 een profetische brief aan Lyell, waarin hij
zegt zich zorgen te maken dat zijn langdurige vertraging wel eens zou
kunnen leiden tot schending van zijn prioriteit: ‘Ik haat eigenlijk het
idee te moeten schrijven omwille van de prioriteit, toch zal ik zeker
van mijn stuk worden gebracht als iemand mijn theorie eerder dan ikzelf
zou publiceren’ (p. 176).