Maritiem Zaandam - Zaans Industrieel Erfgoed

Deel van een vogelvlucht perspectief van de Zaandamse haven omstreeks 1911. Dit perspectief toont het
havencomplex vanuit het zuiden, over het Noordzeekanaal. Rechts voert het kanaal naar Amsterdam, links naar
zee via de sluizen bij IJmuiden. Rechts ziet u verder Zijkanaal G, de Voorzaan en de Oude Haven, de Hoge Dam
met de sluizen naar de Zaan en uiteindelijk bovenin de tekening de Zaan. In de Voorzaan ziet u verder het eiland
waarop de grote houthandels van William Pont en Gras waren gevestigd. In de jaren negentig van de vorige eeuw
zijn deze bedrijven verhuisd en is het eiland bebouwd met woningen en enkele kleinere bedrijven. In het midden
ziet u de Nieuwe Haven en de Balkenhaven. Deze havens zijn in de jaren tachtig van de vorige eeuw weer
gedeeltelijk gedempt i.v.m. de aanleg van de Hemspoortunnel en een nieuw bedrijven terrein. (bron 12)
01 Zeehaven en ophaalbrug Kattegat 1/3
Zaanse scheepsbouwers vestigden zich aanvankelijk ten noorden van de Dam aan de
Achterzaan. In het midden van de 17de eeuw waren daar zo’n 25 scheepswerven gevestigd.
Toen de schepen groter werden en het water achter de Dam steeds ondieper werd,
verplaatste de Zaanse scheepsbouw zich naar de Voorzaan, waar ten zuiden van de
Hogendijk in1650-1651de Nieuwe Haven werd gegraven (bron 1a)
Tussen de Voorzaan en het Noordzee Kanaal kwam in 1879 het zijkanaal G in gebruik. In 1883 werd het
Oostzijder Kattegat doorgraven en splitste men de Voorzaan in een balkenhaven (noordelijke deel) en een
havenkom (zuidelijke deel). In 1903 opende men de nieuwe Wilhelminasluis en werd de Achterzaan uitgediept.
Een in 1911 aangelegde nieuwe balkenhaven kreeg een directe verbinding met de oude havenkom in de
Voorzaan. Rondom deze haven was de houtverwerkende industrie gevestigd: Bruynzeel, 1897. (bron 30)
25