Maritiem Zaandam - Zaans Industrieel Erfgoed

Links het volledige vogelvluchtperspectief uit 1911 waarop de Houthaven (zeehaven) is te zien aan het
Noordzeekanaal (bron 12). De kaart in het midden dateert uit de jaren '70 (bron 12) en toont een (kleinere)
balkenhaven. De huidige situatie op de rechterkaart laat zien dat de Balkenhaven inmiddels industrieterrein is
geworden (bron: google earth).
01 Zeehaven en ophaalbrug Kattegat 2/3
De Erfgoedroute begint bij de houten ophaalbrug 'Kattegat', een gemeentelijk monument aan
de Houthavenweg dat dateert uit 1926. De Houthavenweg loopt van de stad naar de
voormalige zeehaven (nu industrieterrein) waar veel hout uit Rusland, Letland en Scandinavië
arriveerde. Het hout werd voornamelijk gebruikt voor de scheepsbouw.
Ophaalbrug 'Kattegat' is een aparte brug. Dat ligt vooral aan de te korte balans (de ligger,
bovenaan). Normaal zou een dergelijke brug met de hand te bedienen moeten zijn, maar hier
zijn zelfs de twee zwart geteerde ronde contragewichten niet voldoende. Op de noordelijke
staander is een lier gemonteerd (hefvermogen: 1000 kilo), die het openen van de klep
mogelijk moet maken. (bron 26)
Hoe de oorspronkelijke brug er uit heeft gezien, is niet bekend. Waarschijnlijk is de eerste
brug over het Kattegat kort na de aanleg van deze vaart (in 1650) gemaakt. Midden 17e eeuw
had Zaandam behoefte aan meer haven- en waterruimte (voor balken), wat gevonden werd
door het graven van de Nieuwe Haven. De toegang tot deze haven was smal, zodoende
kreeg het de naam Kattegat (kat = smal). (bron26)
Ophaalbrug Kattegat Houthaven (bron 11)
26