Maritiem Zaandam - Zaans Industrieel Erfgoed

30
De zakkende veenlaag heeft in de loop der jaren zijn tol geëist
03 Het Csaar Peterhuisje 2/3
De tsaar is maar een paar dagen in Zaandam geweest. Het was duidelijk dat de Zaanse
scheepsbouw tsaar Peter niet de technische en organisatorische kennis kon bieden die hij
nodig had om Rusland te voorzien van een machtsinstrument ter zee. C.Paul, specialist in
maritieme geschiedenis, schreef hierover: (bron 9)
Schepen bouwen leerde Peter de Grote in Amsterdam op de grote werf van de Verenigde Oost-Indische Compagnie
(VOC). Hij verdiepte zich intensief in de Hollandse scheepsbouwpraktijk, bouwde actief mee aan een VOC-fregat en
ontving zelfs een certificaat van vakbekwaamheid als scheepstimmerman.
Aansluitend aan zijn stage op de Amsterdamse scheepswerven vertrok czaar Peter naar Deptford aan de Theems in
Engeland. Daar was het Engelse marinearsenaal gevestigd en liet ook de Engelse Oost-Indische Compagnie haar
schepen bouwen en onderhouden. Op grond van zijn waarnemingen tijdens deze werkbezoeken besloot hij om
onmiddellijk alle Hollandse scheepsbouwmeesters uit hun leidende posities op de Russische werven te verwijderen en
hen te vervangen door Engelse of Deense.
Hij stond niet alleen in zijn mening over de mindere kwaliteit van de Hollandse scheepsbouwers: ook Nicolaes Witsen,
burgemeester van Amsterdam, bewindhebber van de VOC en lid van de Admiraliteit van Amsterdam vond reeds in
1671 “dat de Hollandse scheepsbouw als een sloep achter het Engelse fregat aan kwam.”
De kritiek van zowel czaar Peter als Nicolaes Witsen was gebaseerd op bouwpraktijken van voornamelijk
oorlogsschepen. Deze typen waren echter niet representatief voor het doorsnee handelsvaartuig dat in zo grote
aantallen en met zoveel succes door juist de Zaanse scheepsbouwers voor de Europese vrachtmarkt waren
geproduceerd. In tegenstelling tot de grote VOC- en Admiraliteits werven in Amsterdam rustte de Zaanse scheepsbouw
op particulier initiatief. De werven telden hier hooguit 40 scheepstimmerlieden tegenover 1200 tot 1500 mensen op de
werven in Amsterdam.
Van links naar rechts: 'woonkamer', handtekeningen op de ramen en bedstee