Maritiem Zaandam - Zaans Industrieel Erfgoed

STIJLTERMEN
Lijst van bouwkundige begrippen en stijlkenmerken met voorbeelden van
de erfgoedroute 1/5
Amsterdamse school ca.1910-1930
In Amsterdam ontwikkelde, maar ook elders voorkomende expressionistische stijl in
bouwkunst en kunstnijverheid met plastische, fantasierijke vormentaal en kleurig
materiaalgebruik, met gebeeldhouwde of in siersmeedwerk uitgevoerde ornamenten; vaak
toegepast bij woningbouw, scholen en bruggen; in de jaren '20 meer versoberd. (bron 40)
Voorbeelden op de erfgoedroute:
10 Gebouw christelijke belangen uit 1927, Botenmakersstraat 16;
22 Voormalige ambachtschool Jedeloo uit 1932 is beïnvloed door de late periode van de Amsterdamse
school. In bron 30 wordt de stijl van Jedeloo benoemd als zakelijk-expressionistisch.
Art nouveau ca.1895-1910
Internationale decoratieve stijl in bouwkunst en kunstnijverheid, gericht op vernieuwing van
de vormentaal; vaak met gebruik van moderne materialen als (giet)ijzer en grote glasoppervlakken,
en toepassing van golvende lijnen en grillige patronen, deels geïnspireerd op
de plantenwereld; vooral in zwang bij winkels en woonhuizen, waarbij de vaak asymmetrische
gevels soms zijn voorzien van kleurige tegeltableau's. (bron 40)
Jugendstil is de naar het in 1896 opgerichte Duitse tijdschrift 'Die Jugend' genoemde
vernieuwingsstijl, sterk verwant met de 'Art Nouveau'. (bron 40)
Voorbeelden op de erfgoedroute van Art Nouveau/ Jugendstil:
09 Stadsvilla Kievit uit 1910 (combinatie van o.a. Jugendstil en Chaletstijl);
10 Woonhuis Botenmakersstraat 2;
17 Verkade > De in 1906 toegevoegde bakkerij tussen Westzijde en Zaan;
29 Sint Joseph gesticht uit 1907 (Jugendstil tegeltableau's).
Eclecticisme ca. 1850-1910
Verzamelnaam voor de in vele varianten voorkomende bouwstijl met gemengde toepassing
van diverse historische stijlmotieven, aanvankelijk vooral aan de klassieke vormentaal
ontleend, vaak met pleisterwerk; vanaf ca.1875 met groter invloed van de Renaissance
(topgevels, torentjes, kleurig siermetselwerk) en een steeds vrijere, op schilderachtige
effecten gerichte vormentaal. (bron 40). Voorbeelden op de erfgoedroute:
06 Voormalige Synagoge uit 1865;
16 Verkade > Voormalig woonhuis uit 1895;
12 De consistorie van vermaning Het Nieuwe Huys uit 1862.
Expressionisme Ca.1910-1930
Internationale kunststroming die in de bouwkunst heeft geleid tot een fantasierijke, vaak
plastissche vormentaal en eigenzinnig materiaalgebruik (zoals bij de 'Amsterdamse School')
soms in meer verstrakte vorm met meer aandacht voor functionele aspecten ('Zakelijk
Expressionisme') of met gebruik van in-en uitspringende blokvormen ('Kubistisch
Expressionisme') (bron 40). Voorbeelden op de erfgoedroute:
17 Verkade > De beschuitfabriek aan de westkant van Westzijde uit 1927;
22 Voormalige ambachtschool Jedeloo uit 1932: beïnvloed door de late periode van de Amsterdamse school,
in bron 30 wordt het zakelijk-expressionistisch genoemd.
78