Maritiem Zaandam - Zaans Industrieel Erfgoed

De 2-beukige hallenkerk is de enige in Zaandam en staat in Klauwershoek: het oudste buurtje van Zaandam.
Dit buurtje werd rond 1400 vooral bewoond door scheepswerklieden, die ook wel 'Klauwers' werden genoemd.
Ze kwamen o.a. uit de landen rondom de Oostzee waar ook het hout vandaan kwam dat werd gebruikt voor de
scheepsbouw. De neoclassicistische kerk toren uit 1850 (rondboogstijl) is ontworpen door stadsarchitect Immink
(foto: bron 51). Tegen de zuidbeuk staat een gepleisterde tweelaagse consistorie uit circa 1840 (foto: bron 31n).
32 Oostzijderkerk ofwel Klauwershoekkerk (Zuiddijk 1) 1/3
In 1411 werd op de plek waar nu de kerk staat de eerste houten kapel van Zaandam
gebouwd. Deze van oorsprong rooms-katholieke kapel werd later vervangen door een
Nederlands Hervormde kerk (1685, toren uit 1850). Van oorsprong is het een laatgotisch
gebouw, maar daarvan is nagenoeg niets te zien. Status: rijksmonument. (bron 1a)
In 1449 is de oorspronkelijke kapel al bouwvallig en te klein voor het toenemend aantal
gelovigen, waarna besloten wordt deze te vergroten. Pas in 1460 wordt de kapel opnieuw
ingewijd en kort daarna bouwt men op het dak een toren. Door onvoorzichtigheid van Staatse
soldaten die op het kerkhof rond de kerk gelegerd waren, brandde de kerk bijna geheel uit in
1576. Na een voorlopig herstel vond definitieve herbouw plaats in 1592. (bron 51)
De Oostzijderkerk ofwel Klauwershoekkerk staat op een terp en diende vroeger bij watersnood als schuilplaats. De
kerk was ingericht voor vee uit de polder Oostzaan. Ook in de Bullekerk werd bij watersnood vee ondergebracht.
Afbeelding links: schilderij 'Koeien in de kerk' van J.D. Rijk uit 1830. Het geeft een beeld van de Klauwershoekkerk
bij de opvang van koeien bij de watersnood van 1825. (bron 35, GAZ 3100446)
Afbeelding rechts: opvang van vluchtelingen in de Klauwershoekkerk tijdens de watersnood van 1916. Op de
achtergrond is het schilderij van J.D.Rijkuit 1830 te zien. (bron 35, GAZ 2100422).
68