Maritiem Zaandam - Zaans Industrieel Erfgoed

STIJLTERMEN
Lijst van bouwkundige begrippen en stijlkenmerken met voorbeelden van
de erfgoedroute 2/5
Fries (bron 28)
Sierband die rondom op een gebouw is gebeeldhouwd. Friezen zitten gewoonlijk aan de
buitenkant van een bouwwerk en zijn in bas-reliëf aangebracht. Bas-reliëf: sculptuurvorm
waarbij de figuren aan een vlakke ondergrond vastzitten. Bij bas-reliëf springen de figuren
voor minder dan de helft naar voren.
Een van de kenmerken van het werk van Immink is het gebruik van een rondboogfries aan de
bovenzijde van een gevel. Voorbeelden van de erfgoedroute:
06 Voormalige Synagoge uit 1865;
27 Voormalige vermaning de Doofpot (1860-1861) door architect Immink;
30 Sint Bonifatiuskerk met pastorie;
32 Toren (1850) van de Oostzijderkerk ofwel Klauwershoekkerk door architect Immink;
33 Voormalig stadhuis de Burcht (1846-1848).
Fronton
Driehoekige of boogvormige (spits toelopende) versiering boven gevels, deuren, ramen en
kasten. Voorbeelden van de erfgoedroute:
04 Huis der Cardinalen (bekroning voorschot uit 1810);
05 Woonhuizen Hogendijk no.5 uit 1700 en no. 9 uit 1730;
13 Westzijderkerk ofwel Bullekerk (1672-1680-1810)
16 Verkade > Voormalig woonhuis uit 1895;
19 Politiemuseum (ca.1850).
Functionalisme (het Nieuwe Bouwen, Nieuwe Zakelijkheid, Internationale Stijl) ca.1920-1940
Internationale bouwtrant waarbij het ontwerp is gebaseerd op een analyse van de functie(s)
van het gebouw (met name de indeling en situering van de verschillende ruimten), veel
aandacht wordt besteed aan de toetreding van licht en lucht (lintvensters, balkons,
dakterrassen), en gebruik wordt gemaakt van moderne materialen (staal, glas en beton), bloken
cilindervormen, platte daken en witgepleisterde gevels zonder ornamenten; ook wel
'International Style' genoemd. (Bron 40)
Het Nieuwe Bouwen is de Nederlandse variant van het 'Functionalisme', vooral
geconcentreerd rond de leden van de Amsterdamse groep 'De 8' en de Rotterdamse groep
'Opbouw', die van 1932 tot 1942 gezamenlijk het tijdschrift De 8 en Opbouw uitgegeven
hebben. (bron 40)
Voorbeelden op erfgoedroute:
08 Maison d'Essance uit 1930 (Nieuwe Bouwen);
17 Verkade > De chocoladefabriek 1936-1937 tussen Westzijde en Zaan;
17 De ten noordwesten van de beschuitfabriek gelegen functionalistische biscuitfabriek met onder andere de
beeld-bepalende watertoren uit 1930 (bron 30);
26 Voormalige gortpellerij Zwaardemaker 1913.
79