ben IK in beeld?

H3 Schemagerichte therapie
Defect/schaamte
Iemand met dit schema heeft het gevoel dat hij defect is, slecht, niet gewenst, minderwaardig of dat
men niet geliefd is voor (belangrijke) anderen. Iemand is constant bezig met hoe hij op anderen
overkomt en is jaloers op anderen.
De kenmerken van dit schema kunnen zijn:
− overgevoeligheid voor kritiek, afwijzing en verwijt;
− overmatig zelfbewustzijn in vergelijking met anderen;
− een gevoel van schaamte met betrekking tot iemands vermeende zwakheden.
Wanneer Paul in zijn eentje in een groepsimprovisatie te horen is, valt hij stil. Hij wordt rood en heeft het gevoel dat hij
het voor iedereen verpest met zijn klanken.
Onderwerping: Omdat iemand bang is voor verlating laat iemand zich controleren in gedrag,
emotionele expressie en beslissingen. Het gaat bijna altijd gepaard met chronische onderdrukking
van agressie naar diegene die de controle hebben.
Abbie is een jonge vrouw wier belangrijkste schema onderwerping is. Ze heeft de neiging om mensen te zien als
controlerend, als ze eigenlijk alleen maar assertief zijn. Ze heeft gedachten als: "Ik kan niet voor mijzelf opkomen, want
dan zullen ze mij niet aardig vinden" en heeft sterk de neiging om zich te schikken naar anderen (schemabevestiging)
(Young, 1999, p.105).
Dit schema ontstaat vaak, wanneer een of meer ouders van het kind vragen om hun behoeften te
vervullen. Miller (2002, p.37-38) zegt hierover:
Een moeder kan onbewust met behulp van haar kind proberen haar eigen behoeften te
bevredigen. Wat de moeder destijds niet bij haar eigen moeder heeft kunnen vinden kan ze
krijgen van haar kind: het is beschikbaar, kan als echo worden gebruikt, laat zich
controleren, beschouwt haar als het middelpunt van zijn wereld, laat haar nooit in de steek
en schenkt haar aandacht en bewondering.
Wanneer het voor de cliënt onmogelijk lijkt om het gevoel van superioriteit te behouden of wanneer
hij de gevoelens, horend bij het Kwetsbare kind, niet langer kan verdragen kan hij switchen naar de
modus van de Onthechte zelfsusser.
3.3.4 De Onthechte zelfsusser
Iemand in deze modus sust zichzelf, waardoor hij geen pijn niet hoeft te voelen, hierdoor raakt hij
onthecht van zijn echte gevoelens. Het is een vorm van schemavermijding, vermijding van de pijn
die teweeg wordt gebracht door de schema's emotionele deprivatie en onvolmaaktheid (zie
paragraaf 3.2.3).
Als vorm zie je deze modus vaak terug in alcohol- en drugsmisbruik, in werkverslaving, in fantasieën
van grootse prestaties en in het zoeken naar extreme prikkels (Young & Flanagan, 1998).
De Onthechte zelfsusser komt het meest overeen met het heimelijk narcisme, dat in paragraaf 2.2.4
werd omschreven. Iemand heeft grootheidsfantasieën, maar laat dit niet openlijk blijken.
26