ben IK in beeld?

H4 Muziektherapeutische behandeling van de narcistische persoonlijkheidsstoornis, een schemagerichte benadering
afpakken (de superioriteit). In de therapie krijgt de cliënt de ruimte om zijn (nog) niet verwerkte
gevoelens te uiten (emotionele catharsis; zie paragraaf 3.4.3 onder ervaringsgerichte technieken).
Muziektherapie lijkt hiervoor de aangewezen therapie. Binnen muziektherapie wordt niet alleen
gepraat over emoties, maar beleeft iemand de emoties zelf.
Zoals een van pijn vertrokken gezicht meer uiting geeft aan pijn dan het woord "pijn", dat
slechts naar pijn verwijst, is de muzikale expressie meer een spiegel van het gevoel dan een
verbale uitspraak. De muzikale elementen staan dichter bij hetgeen dat wordt uitgedrukt dan
de woorden. [...] Woorden gaan altijd over de ervaring en zijn niet de ervaring zelf
(Smeijsters, 1991, p.18).
Mogelijke werkvormen/werkwijzen
− Op een drumstel/djembé al spelend opbouwen naar een climax en vervolgens weer afbouwen.
− Muziek mee laten nemen die past bij het gevoel van de cliënt.
− De cliënt vragen een instrument te zoeken bij zijn actuele gevoel.
Karen komt boos de therapieruimte binnen. Ze heeft net gehoord dat de aanvraag die ze had gedaan voor individuele
therapie niet doorgaat. Ze is woedend dat ze niet krijgt, waar ze volgens haar recht op heeft. Deze boosheid (die niet
alleen op het team gericht is, maar waarschijnlijk ook op haar ouders) richt ze op mij. Ik schrik op dat moment zelf zo van
haar woede, dat het me op dat moment niet invalt om juist verder in te gaan op haar boosheid door haar de mogelijkheid
te bieden er muzikaal iets mee te doen (bijvoorbeeld Karen de gelegenheid te bieden haar woede te ontladen op een
contrabas/drumstel).
3) Confronteren en uitdagen van de Zelfverheffer
Een belangrijk doel binnen de schemagerichte therapie is het confronteren en uitdagen van de
schema's: 'grandiositeit/gerechtigd zijn', 'het zoeken van goedkeuring' en 'hoge normen' (de
schema's die bij de Zelfverheffer naar voren komen). Young wijst hierbij op het belang van nontraumatische
confrontatie (of 'empathische confrontatie'). Non-traumatische confrontatie is te
omschrijven als confrontatie, die narcistische krenking voorkomt. Wanneer de cliënt met NPS teveel
gekrenkt wordt bestaat het risico dat hij de therapie afbreekt. Non-traumatische confrontatie kan
bereikt worden door de cliënt niet direct aan te spreken op of te confronteren met de kant waarop hij
bewondering krijgt, maar hem te wijzen op de andere, ontbrekende kant. ("Je zet een interessant en
gedurfd spel neer, maar tegelijkertijd lijk je weinig contact te hebben met de anderen in het spel").
Iemand wordt op deze manier gewezen op de voor- en nadelen van zijn gedrag. Ook door iemand
eenvoudige contactoefeningen aan te bieden kan hierbij aangesloten worden. In de improvisatie kan
de therapeut de cliënt confronteren door net iets anders te spelen dan de cliënt verwacht. Drieschner
(1996) merkt echter terecht op dat de cliënt hiervoor een basis ik-sterkte moet hebben, wat bij deze
cliënten nogal eens ontbreekt.
Mogelijke werkvormen/werkwijzen:
− De cliënt wijzen op wat voor rol zijn spel kan hebben. Bijvoorbeeld door de opdracht: stap in en
uit het spel (wat verandert er zodra ik niet meespeel, wat is mijn functie in het spel, enz.).
− De cliënt wijzen op het 'alles of niets' karakter in termen van speciaal zijn of genegeerd worden
(Kraaijeveld, jaar van uitgave onbekend).
− Hoe zou iemand in het spel willen staan, welke sfeer zet hij neer, welke instrumenten bespeelt
hij graag, speelt hij liever alleen of met anderen, enz.? Door een improvisatie te spelen die
45