ben IK in beeld?

H4 Muziektherapeutische behandeling van de narcistische persoonlijkheidsstoornis, een schemagerichte benadering
aansluit bij de behoeften en wensen van de cliënt, ontvangt iemand 'echte' zorg en empathie
voor wie hij is.
I care about you, not your performance or how you look (Young & Flanagan, 1998, p.252).
− Het uitspelen/laten horen middels een cd van zowel de meer zelfverheffende kant, als wel de
kant van het Kwetsbare kind (zie in dit verband het bovenstaande voorbeeld). Smeijsters (2000)
noemt dat het werken met instrumenten en muzikale regels de vorm kan hebben van de "hot
seat", waarbij de cliënt door van plek te wisselen bewust verschillende delen van zichzelf
uitdrukt. Dit komt nagenoeg overeen met ‘de schemadialoog’, die Young gebruikt. Hij vraagt de
cliënt om de verschillende modi in gedachten te visualiseren en vervolgens met elkaar in
interactie te laten komen (paragraaf 3.4.3, bladzijde 31).
− Door de improvisatie op te nemen, wordt de cliënt indirect gespiegeld met zijn gedrag. Hierbij
kunnen verschillende opdrachten aan de hele groep gegeven worden (bijv. welke instrumenten
hoor je, welke veranderingen zitten er in het spel, wie heeft welke rol in het spel, welke
associatie roept het spel op, enz.).
− Kleine empathische fouten, bijvoorbeeld het spelen van dissonante akkoorden (Drieschner,
1996).
− Muzikale spelregels, bijvoorbeeld minimaliseer het aantal instrumenten dat gebruikt kan worden
of regels over de vorm van de improvisatie. Hierdoor kunnen impulsen niet zomaar geuit
worden, zonder na te denken over een aantal factoren (Drieschner, 1996).
− Frustratie van de grandiositeit door het introduceren van instrumenten, die meer technische
vaardigheden vragen, bijvoorbeeld het spelen van een C, G en F op een contrabas in plaats van
de E, A en D (Drieschner, 1996).
Als diagnose heeft Jolijn een vermijdende persoonlijkheidsstoornis met narcistische trekken. Ze weet slecht aan te geven
wie ze is en wat ze leuk vindt. Jolijn heeft veel moeite met muziektherapie. Ze vindt het "drie keer niks". Dit geluid laat ze
al lange tijd horen. Ook in andere therapieën komt ze moeilijk aan de slag. Tijdens de muziektherapie speelt ze vaak een
stevige, stoere en ritmische basis op pauken. Onprettig vindt ze het om een meer melodieus spel te laten horen. Ze kan
echter niet goed aangeven waarom ze dat niets vindt ("Het is gewoon drie keer niets"). Ze is liever de stoere Jolijn
(diegene die vertrouwd voor haar is, maar ook diegene waar ze bewondering mee krijgt).
Ik geef haar de opdracht om twee nummers mee te nemen. Eén nummer wat voor haar stoere kant staat en een ander
nummer wat voor de "drie keer niets" kant staat. De week erop laat ze de twee nummers horen. Voordat ze de muziek
opzette heb ik haar en de overige groepsleden gevraagd of ze op een lijst willen aankruisen wat ze in de muziek horen
(termen zoals: hard - zacht; mooi - lelijk; enz.). Hierdoor wordt ze gedwongen stil te staan bij het "drie keer niets" (door
muziek erbij uit te zoeken, maar ook door de lijst in te vullen), iets wat moeilijk voor haar is. Bovendien is dit een manier
om er woorden aan te leren geven. Een paar weken later, wanneer ik de groep geen therapie meer geef (mijn stage is
afgelopen) hoor ik terug dat Jolijn er veel aan heeft gehad. Het was een soort 'eye-opener' voor haar. Het werd haar
duidelijker dat ze aan anderen vooral haar stoere kant wilde laten zien, omdat ze bang was dat ze afgewezen werd als
ze zich kwetsbaar voordeed. Deze kwetsbare kant wilde ze daarom zoveel mogelijk vermijden en negeren ("het is drie
keer niets"). Naarmate de behandeling vorderde accepteerde ze steeds meer de kwetsbare kant als onderdeel van
haarzelf.
46