Voederbomen: een verrijking voor het rantsoen? - Praktijknetwerk ...

4. De invloed van tannines op de
verteerbaarheid van voederbomen
4.1 Inleiding
Oorspronkelijke doel van dit hoofdstuk was de invloed van tannines op de vertering van bomen
bij koeien en geiten te achterhalen, zodat duidelijk wordt of de in vitro methode, die gebruikt
wordt om voederwaarde vast te stellen van bomen, hiervoor geschikt is. Bij het inlezen in
literatuur over tannines bleek al snel dat de in vitro methode niet geschikt is om de voederwaarde
van bomen vast te stellen voor geiten en koeien. Tannines komen in verschillende plantendelen
van bomen voor en beïnvloeden de vertering op verschillende plaatsen in het verteringstelsel.
Daar komt bij dat de invloed die tannines hebben op de vertering afhankelijk is van diverse
factoren. Dit maakt het vaststellen van de werkelijke voederwaarde van bomen voor een geit of
een koe, onbegonnen werk. Het lezen van dit hoofdstuk zal u hier meer duidelijkheid over geven.
In dit hoofdstuk wordt in kaart gebracht wat in de literatuur bekend is over tannine met
betrekking tot de vertering. Inzicht in de werking van tannine en de factoren die de werking van
tannine beïnvloeden, geven geen harde cijfers over de werkelijke vertering van bomen bij koeien
en geiten, maar maakt wel duidelijk wanneer met tannine een positief of juist negatief effect op de
vertering van het rantsoen bereikt kan worden.
4.2 Resultaten & discussie
4.2.1 Eigenschappen van tannine
Tannine is één van de secundaire verbindingen die bomen bevatten, echter tannine is geen stof
maar een verzamelnaam voor bepaalde chemische verbindingen die bij bomen voorkomen. Dit
noemt men polyfenolen, een andere bekend polyfenol is lignine (Krause et al., 2001). Een
bekende toepassing van een tannine is looizuur bij het looien van leer. Van looien is de naam
tannine afgeleid. Daarnaast is tannine een bekende bestanddeel van wijn. Tannine komt in
druiven voor en zorgt ervoor dat wijn lang houdbaar is, daarnaast beïnvloed tannine de smaak
van wijn (Wikipedia, 2012).
Tannine worden onderverdeeld in 2 hoofdgroepen: gecondenseerde tannine (CT) en
hydrolyseerbare tannine (HT). Verschil in chemische eigenschappen maakt dat HT wel oplosbaar
is in water en CT niet. Met name CT beïnvloedt de verteerbaarheid en zal in dit hoofdstuk
uitgebreid besproken worden. Bij bladeren komt CT in de celwand voor, maar in stam van de
boom bevind CT zich in de oplossingen van de celinhoud (Acharya et al, 1999). Bij bladeren aan
de bomen komt tannine niet in gebonden vorm voor (Makkar, 2003). Bekend is dat naarmate het
blad ouder wordt het CT gehalte in het blad af neemt (Waghorn, 2008), de afname is vrij groot.
Zo werd een daling van het tanninegehalte vast gesteld van juli tot augustus met ongeveer 20%
(Malechek et al, 1981).
Kort gezegd beïnvloedt CT de vertering door aan planteiwitten, speekseleiwitten, endogene
eiwitten van het darmslijmvlies, koolhydraten, mineralen en microben te binden (Krause et al.,
2001; McLeod, 1974; Waghorn, 2008), waarbij CT grote affiniteit heeft om met eiwit te binden
(Waghorn, 2008). CT beïnvloedt dan ook voornamelijk de vertering van eiwitten. CT beïnvloedt
25