NEM 1, februari 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

vermeld als S1 en S2. In de Amsterdamse Bijlmer werden opnames gemaakt
door Natasja Nelstein van Surinaamse vrienden. Deze sprekers worden
aangeduid als S3, S4 en S5.
Een ander deel van het veldwerk is door mijzelf uitgevoerd onder een vriendengroep
in Amsterdam-West, die ik gedurende de eerste twee maanden van
2004 gemiddeld twee keer per week zag. Meestal troffen we elkaar in een jongerencentrum
in de wijk, maar soms ook op straat of in en bij uitgaansgelegenheden.
De groep bestaat vrijwel geheel uit jongens van Marokkaanse afkomst.
Zij worden aangeduid als M1, M2, M3, M4 en M5. Verder maakt één Turkse
jongen deel uit van de groep; hij wordt T genoemd. Alle jongens zijn geboren
en getogen in Amsterdam of daar op jonge leeftijd komen wonen en 15 tot 17
jaar oud. Zij noemen zich als groep graag KGB, wat staat voor ‘Kinker Gang
Bang’. (De Kinkerbuurt, genoemd naar de Kinkerstraat, een drukke winkelstraat,
is een buurt in Amsterdam-West waar overwegend allochtonen wonen.)
Om de situatie zo informeel mogelijk te houden, was ik weliswaar bij de
opgenomen gesprekken aanwezig, maar altijd op de achtergrond en zonder me
te mengen in de conversatie. Wel was er altijd een jongerenwerker bij, Reggie
genaamd, die soms ook deelnam aan de gesprekken. Hoewel Reggie geen deel
uitmaakte van de vriendengroep als zodanig, was hij een zeer vertrouwde
verschijning voor de bezoekers van het jongerencentrum.
Naast de gegevens afkomstig uit de transcripten van de veldwerkopnames,
heb ik gebruik gemaakt van enkele internetbronnen. De belangrijkste betreft
een discussieforum voor jongeren. Uit de inhoud van de berichten op het forum
kan worden opgemaakt dat het vooral bezocht wordt door Amsterdamse
jongeren, vaak van Surinaamse afkomst. Voorbeelden afkomstig van dit forum
zijn hieronder voorzien van een ‘F’. Ter aanvulling heb ik ten slotte een tweede
internetbron gebruikt: een ‘straattaal woordenlijst’ die onderdeel uitmaakt van
de website van het Rotterdams wijktheater 3 en volgens deze site bedoeld is voor
niet-ingewijde toeschouwers van de voorstellingen waarin vaak straattaal
gebruikt wordt. Daar waar ik voorbeelden geef uit deze lijst, wordt dit duidelijk
aangegeven.
Hieronder zal ik, aan de hand van bovengenoemde bronnen, achtereenvolgens
enkele linguïstische kenmerken (eerst lexicale en daarna grammaticale
verschijnselen) en sociale eigenschappen van straattaal bespreken.
3. Kenmerken van straattaal
3.1 Lexicale verschijnselen
Straattaal wordt gekarakteriseerd door het gebruik van woorden uit andere talen
dan het Nederlands. Het gaat hierbij om inhoudswoorden (zelfstandig
naamwoorden, bijvoeglijk naamwoorden en werkwoorden) en interjecties of
discourse markers. In (1) a-k wordt een aantal voorbeelden gegeven van ‘vreemde’
zelfstandig naamwoorden: 4
13