NEM 1, februari 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

universiteiten in Warschau en Wroc$aw (nu bij wijze van uitzondering niet voor
een promotie van een boek, maar gewoon zo; dit was een emeritaatsgeschenk
van zijn eigen Universiteit Groningen). Milo Anstadt bezocht Polen in 2000 –
naast de reeds genoemde prijsuitreiking in Warschau vond er ook een bezoek
plaats aan het ‘Os´rodek Kultury Niderlandzkiej’ (‘Centrum voor Cultuur van de
Lage Landen’) van de Universiteit Wroc$aw. En ten slotte kwam in 2001 naar
Warschau, voor de promotie van ‘De procedure’: Harry Mulisch.
Wel een interessante balans, zou iemand kunnen zeggen. Maar aan de andere
kant: zou het toch niet een ‘ietsje’ meer kunnen? Meer informatie, meer
reclame? En moet het altijd – dit lijkt de vaste regel te zijn – voorafgegaan
worden door in het Pools gepubliceerde boeken van de gasten? Kunnen ze niet
gewoon zo komen om voor een in literatuur geïnteresseerd publiek te spreken?
Zo’n publiek bestaat wel: in Warschau, in Wroc$aw, in Poznań, in Krakau en
elders. De regel ‘eerst een vertaald boek’ zou moeten betekenen: vooral de
vertalers bij hun werk ondersteunen. Zij zijn in mijn ogen de belangrijkste
schakel tussen de Nederlandse en Vlaamse auteurs en hun potentiële Poolse
lezers. Maar: worden de vertalers wel voldoende ondersteund?
Inderdaad: men zou vanuit de Lage Landen beter met goede Poolse uitgeverijen
moeten samenwerken. Zelfs belangrijke uitgeverijen als het Warschause ‘Noir
sur Blanc’ spannen zich niet altijd in om hun eigen boeken goed te verkopen.
Concreet voorbeeld: de twee bij ‘Noir sur Blanc’ uitgegeven ‘Hella Haasses’ zien
er zeer onooglijk uit en hebben zeer onaantrekkelijke omslagen. Bij ‘Oeroeg’
staat op de achterkant zelfs een noot van de uitgeverij die verbazing wekt: ‘De
waarde van haar werk, haar psychologische analyses worden vaak met het werk
van Marguerite Yourcenar vergeleken (de hermetische Vlaamse [!] taal
verhindert echter een vergelijkbare populariteit)’. Er wordt met geen woord over
gerept dat Haasse een (Noord-)Nederlandse schrijfster is. Alleen de romanheld
wordt als holenderski ch$opiec (‘een Hollandse jongen’) voorgesteld. Pas in het
tweede Haasse-boek wordt zij als een ‘Hollandse’ schrijfster voorgesteld.
Samenvatting
Het beeld van de Nederlandse literatuur in Polen is veelzijdig. Het is een combinatie
van verschillende factoren en het resultaat van de samenwerking van veel
partners. In deze samenwerking zijn de vertalers een belangrijke schakel. Zij
zouden voor deze literatuur een golf van interesse kunnen bewerkstelligen zoals
ooit voor de Scandinavische of Ibero-Amerikaanse literaturen gebeurde. En wat
gebeurt er nou met die vertalers? Slechts weinigen die in de jaren zeventig en
tachtig actief waren, zijn gebleven. Ryszard Pyciak is directeur van een economische
advies-organisatie geworden, Ryszard Turczyn vertaalt nu Duitse
literatuur, Andrzej Wojtas´ en Andrzej Da˛brówka hebben hun interesses
veranderd. Vertalers van Nederlandse literatuur worden schaars, zij moeten
beschermd worden!
46