NEM 1, februari 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

kannen en kruiken = geregeld). De computer houdt bij welke verbindingen de
cursist onder de knie heeft en welke nog niet.
De cd-rom mikt op half-gevorderde volwassenen (vanaf niveau B1 van het
Common European Framework of Reference), is bedoeld voor zelfstudie, maar een
docent kan (delen van) de cursus ook inpassen in zijn of haar eigen les. In dat
verband is het heel handig dat alle combinaties, die op de cd-rom worden
behandeld, ook in een apart boekje staan, gerangschikt naar les. Op de cd-rom
zelf vindt men, in alfabetische volgorde, een lijst van alle combinaties, met
verwijzing naar de les waarin de combinatie behandeld wordt, met een
omschrijving van de combinatie en met voorbeeldzinnen.
In NVT/NT2-lesmateriaal beperkte zich de aandacht voor vaste verbindingen tot
nu toe hoofdzakelijk tot combinaties met voorzetsels. Sinds het verschijnen van
Beeldtaal (Van der Toorn-Schutte) en De spijker op de kop (De Boer en Lijmbach)
is er ook oefenmateriaal op het gebied van idiomatische combinaties. Dat ook
Konnex aan beide onderwerpen aandacht besteedt, is prima want zowel bij
preposities als bij idioom zit de niet-Nederlandstalige tot op hoge leeftijd met de
handen in het haar. Over de aandacht voor combinaties die een ‘gewone nietfiguurlijke
betekenis hebben’ – op zich natuurlijk ook prima -, het volgende.
De definitie die Konnex geeft van ‘courante verbindingen’ en ‘uitdrukkingen’
mist scherpte en dat wreekt zich bij het plaatsen van een combinatie in de ene
of in de andere categorie. Maar dat is een theoretisch probleem. Zorgelijker is
het feit dat van die gewone niet-figuurlijke combinaties er maar zo weinig zijn
opgenomen. Als de auteurs aangeven wat we in hun categorie ‘courante verbindingen’
kunnen aantreffen, noemen ze commentaar leveren, de telefoon
aannemen, gewond raken. Maar dit type is in het oefenprogramma tamelijk
uitzonderlijk. Regel is ook hier figuurlijk, idiomatisch taalgebruik. In het
gewone leven, evenwel, doen meer mensen een lamp aan of uit dan dat ze er
tegenaan lopen.
Er worden in Konnex ongeveer 1000 combinaties aangeboden. Het enige –
dubieuze – ordeningsprincipe is: van makkelijk naar moeilijk. Binnen een les
krijgen we vijf maal twintig zinnen met voorzetsels, vijf maal twintig met
‘courante verbindingen’ en vijf maal twintig met ‘uitdrukkingen’. Tussen die
zinnen is geen enkel verband. Dat maakt het leren en onthouden er niet gemakkelijker
op. Ik denk dat in de categorie ‘courante verbindingen’ en ‘uitdrukkingen’
een aantal combinaties herleid zou kunnen worden tot een thema of
een bepaald begrip, bijvoorbeeld tot ‘problemen’ of ‘succes’ of ‘beweging’. Zo’n
ordening kan het semantiseren vergemakkelijken. Bovendien kan ze ook eens
wat andere oefenvormen genereren. Want Konnex is heel nuttig, maar duizend
zinnen die steeds door dezelfde twee stemmen worden voorgelezen en waarbij
steeds weer dezelfde opdrachten volgen, geeft niet direct het gevoel dat er een
engeltje op je tong piest (les 1, uitdrukkingen).
55