NEM 1, februari 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

dit ook weer te maken met lettergreepstructuur: in het Nederlands eindigen de
stammen van werkwoorden op medeklinkers, in ‘vervoegingen’ soms (zoals bij
infinitief) gevolgd door uitgangen die beginnen met klinkers. Dit zou kunnen
‘botsen’ met de werkwoorden in het Sranan die eindigen op een klinker. De
lettergreepstructuur van Engelse werkwoorden daarentegen, die net als in het
Nederlands eindigen op een medeklinker, is gemakkelijker te integreren in de
Nederlandse verbale morfologie. Daarbij is het Engels eveneens (net als het
Sranan) te beschouwen als een ‘stoere’ taal, daar deze geassocieerd wordt met
de Amerikaanse rap- en hiphopcultuur.
Ook buiten Nederland wordt in multi-etnische en multi-linguale urbane
situaties door jongeren gebruik gemaakt van gemengde variëteiten. Hierbij
worden op vergelijkbare wijze lexicale elementen uit verschillende talen
gebruikt en soms vervormd. Het combineren van affixen uit de ene taal met
woorden uit de andere (zoals bij de Engelse werkwoorden in straattaal), is
bijvoorbeeld kenmerkend voor de vele gemengde jongerentalen die gesproken
worden in grote steden in Afrika, zoals Abidjan en Nairobi (zie Kießling en
Mous). Ook andere verschijnselen zoals afkortingen en semantische
verschuiving komen daarin veel voor. In het Verlan, een multi-etnische jongerentaal
in Frankrijk, worden in veel woorden de lettergrepen omgedraaid: zo is
de naam Verlan de mondelinge omkering van de Franse benaming voor dit
kenmerkende proces: l’Anvers: ‘het omgekeerde’. (Doran 2000). Cornips (te
verschijnen) noemt ook een voorbeeld uit straattaal van een vergelijkbare
‘omkering’: Jaxie in plaats van Ajax.
Uit de tot nu toe besproken gegevens blijkt dat straattaal in elk geval een
prominent lexicaal verschijnsel is. In de literatuur lopen de meningen uiteen
wat betreft de vraag in hoeverre het lexicale aspect het enige kenmerkende
aspect van straattaal is.
Van Krieken en Muysken (2004) maken bijvoorbeeld een expliciet onderscheid
tussen straattaal enerzijds en etnolect (door Appel 1999 gedefinieerd als
‘“dialect” van een qua etnische herkomst specifieke bevolkingsgroep’) anderzijds.
In hun visie wordt straattaal gekenmerkt door veranderingen in het
lexicon, terwijl er bij etnolecten daarentegen sprake is van afwijkende syntaxis,
uitspraak en prosodie.
Ook Boumans (2003, 17) betoogt dat het zinvol is een onderscheid te maken
tussen enerzijds de etnische variëteiten van het Nederlands en anderzijds de
algemene of interetnische jongerentaal. Anders dan Van Krieken en Muysken
benadrukt hij echter dat etnolecten kunnen dienen als inspiratiebronnen voor
jongerenvariëteiten, zodat er juist een overlap in kenmerken ontstaat, dat wil
zeggen een combinatie van lexicale en grammaticale eigenschappen.
Boumans’ dynamische benadering, waarbij expliciet ingegaan wordt op de
manier waarop jongerentaal en etnische variëteiten elkaar beïnvloeden, komt
ook aan de orde in de literatuur over taalcontact in het buitenland: Auer (2003,
156) betitelt het Türkenslang dat gedocumenteerd werd in verschillende Duitse
steden als ‘ein jugendsprachlicher Etnolect’. Volgens hem verenigt deze variëteit
de lexicale kenmerken van een jongerentaal met de grammaticale kenmerken
18