download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

244 De rekening gepresenteerd Afb. 1. Fragment van een kaart van Rijnland (1745). Linksonder staat Leiden afgebeeld, de rechterbovenhoek toont de zuidelijke kant van het Haarlemmermeer. Ten westen hiervaan (op de kaart omlijnd) ligt de Lisserpoelpolder (bron: Archieven van het Hoogheemraadschap van Rijnland, Oud Archief Rijnland, inv.nr. 159 dan die gangbaar was in Noord-Holland. De kleine schaal liet niet toe uitgewerkte geometrische verkavelingspatronen te ontwerpen en ook grote boerderijcomplexen werden vermoedelijk niet gebouwd. 28 Evenmin werd er voorzien in infrastructuur zoals kerken, pastorieën of schoolhuizen. In de Lisserpoel werden deze niet gebouwd vanwege de nabijheid van andere dorpskernen. Een polderhuis kwam er ook niet, de vergaderingen hadden doorgaans plaats in Leiden (bij een van de kerkmeesters thuis of ten tijde van de droogmaking in 28 Met uitzondering van één boerderij is hierover geen archivalisch materiaal voorhanden. Waarschijnlijk verpachtten de stedelijke eigenaren hun gronden aan de bevolking van de dorpen Lisse en Sassenheim. Ook hierover is echter geen bronnenmateriaal voorhanden, waardoor het gissen blijft naar de exacte exploitatievormen in de Lisserpoel.
De rekening gepresenteerd 245 de kerken zelf) of in een nabij gelegen herberg te Lisse. Anders was dit ten noorden van het IJ, waar deze gebouwen ten koste van het polderbestuur wel voorkwamen. 29 De financiële organisatie van de polder was weinig gecompliceerd. De gelden, zowel deze om de droogmaking te bekostigen als de latere ‘werkingskosten’, werden middels omslagen bijeengeharkt. Het is niet bekend wie – eigenaar of pachter – uiteindelijk voor deze omslagen opdraaide. Noch de bronnen uit het polderarchief, noch de weinige informatie over pachten geven hierover iets prijs. De inning van deze omslagen was de bevoegdheid van de penningmeester. Deze hield een nauwkeurige administratie bij en stelde de rekeningen op. Ook met betrekking tot de betaling van belastingen (morgengeld, verpondingen) speelde de penningmeester een belangrijke rol. 30 Deze gelden werden verrekend in de jaarlijkse omslag en behoorden dus tot de normale uitgaven van de polder. Dit verklaart mede waarom de Lisserpoel in elke belastingadministratie zo goed als volledig ontbreekt. 31 Tot 1689 betaalde het polderbestuur de belastingen met de poldergelden aan het ambachtsbestuur van Lisse. Vanaf 1690 kwam hier verandering in. Het ambachtsbestuur verloor haar competentie in deze en belastingen werden sindsdien volledig door de penningmeester van de polder geadministreerd. Vanaf toen werden de belastingen rechtstreeks door de penningmeester van de polder en niet meer via het ambachtsbestuur overgemaakt. Dezelfde wijziging deed zich ook voor in de Zoetermeerse Meerpolder, een droogmakerij uit 1615. 32 Het is de vraag waarom de bevoegdheid inzake staatsbelasting in droogmakerijen aan de ambachtsbesturen werd ontnomen. Eventuele boetes voor vergrijpen tegen het polderreglement werden evenwel niet door de penningmeester maar door de poldermeesters geïnd. 33 De penningmeester was immers vaak een stedeling die niet altijd ter plaatse kon zijn om een boete direct te innen. Het spreekt voor zich dat naar aanleiding van bovenvermelde overstromingen de polder steeds weer vrijdom van belastingen vroeg (en verkreeg). Zo was men in de 17de eeuw langer onbelast dan belast! Net zoals het geval was met overheidsbelastingen, zo kon men ook van waterschapslasten vrijgesteld worden. Elke Rijnlandse polder diende jaarlijks een som aan het Hoogheemraadschap te betalen voor het onderhoud van de sluizen bij Spaarndam. Van dit zogeheten morgengeld was men ten tijde van het octrooi eveneens vrijgesteld maar in geval van verder onheil heeft de Lisserpoel nooit meer vrijstelling van de morgengelden weten te bekomen. De bronnensituatie voor deze polder is zeer gunstig waardoor de financiën van de polder vrij goed in kaart kunnen worden gebracht. Voor de jaren rond de eerste en tweede droogmaking (1622-1629) zijn de rekeningen bewaard gebleven. Vanaf 1645 kan een doorlopende reeks rekeningen opgesteld worden tot ver in de 19de eeuw. 34 Op zestien jaar na is de reeks volledig te noemen. De rekeningen geven een beeld van inkomsten en uitgaven van de 29 J.J. Schilstra, Schermerland (Schermerhorn 1971) 15. 30 Rijnl., Oud Archief Rijnland (hierna OAR), archiefnummer 50 en archief van de Lisserpoelpolder, archiefnummers 17 en 19, Polderreglementen 1625 en 1650) 31 In de morgenboeken ontbreekt elke informatie over de Lisserpoel. 32 Rijnl., ALPP, inv. nr. 44: Rekwesten om vrijdommen, 1651-1805. 33 Zie noot 27. 34 De rekeningen van de jaren 1622-1629 vormen een aparte reeks. De rekeningen voor de jaren 1645-1654 zijn te vinden in de bestuursnotulen voor diezelfde jaren (Rijnl. ALPP, inv. nrs. 1 en 2). Vanaf 1654 kan men een beroep doen op de afzonderlijke rekeningen (Rijnl. ALPP, inv. nrs. 85-342). Dubbels hiervan zijn te vinden in het archief van het Hoogheemraadschap Rijnland (Rijnl., OAR, inv. nrs. 5735-5737).
Page 1 and 2:
Voorwoord Geachte lezer, Het jaar 2
Page 3 and 4:
De nieuwe waterstaatsgeschiedenis 1
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
De interactie tussen mens en natuur
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
‘So grot overvlot der watere ...
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Afb. 4. Vereenvoudigd pollendiagram
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Afb. 8. Paleogeografie van West Ned
Page 55 and 56:
Charles Cornelisse Het verveningsbe
Page 57 and 58:
Het verveningsbeleid van de abdijen
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
800 700 600 500 400 300 200 100 0 H
Page 65 and 66:
Page 67 and 68: Het verveningsbeleid van de abdijen
Page 79 and 80: Han van Zwet De financiering van ee
Page 81 and 82: De financiering van een droogmakeri
Page 87 and 88: Vervolg tabel 2 De financiering van
Page 111 and 112: Siger Zeischka De rekening gepresen
Page 113 and 114: De rekening gepresenteerd 239 bijzo
Page 115 and 116: De rekening gepresenteerd 241 der l
Page 117: De rekening gepresenteerd 243 eenhe
Page 121 and 122: De rekening gepresenteerd 247 De in
Page 123 and 124: De rekening gepresenteerd 249 ling
Page 125 and 126: De rekening gepresenteerd 251 erop
Page 127 and 128: De rekening gepresenteerd 253 Grafi
Page 129 and 130: De rekening gepresenteerd 255 Beslu
Page 131 and 132: ‘Een droevig noodlot’ 257 Afb.
Page 133 and 134: ‘Een droevig noodlot’ 259 van d
Page 135 and 136: ‘Een droevig noodlot’ 261 wegge
Page 137 and 138: ‘Een droevig noodlot’ 263 1733
Page 139 and 140: ‘Een droevig noodlot’ 265 Schoo
Page 141 and 142: ‘Een droevig noodlot’ 267 kwam
Page 143 and 144: ‘Een droevig noodlot’ 269 bij,
Page 145 and 146: ‘Een droevig noodlot’ 271 Afb.
Page 147 and 148: ‘Een droevig noodlot’ 273 tusse
Page 149 and 150: Afb. 7. Aankondiging van de verhuur
Page 151 and 152: westen. Deze windrichting overheers
Page 153 and 154: Bertus Wouda Rendabiliteit van buit
Page 155 and 156: Afb. 1. Graaf Willem III. Willem de
Page 157 and 158: Rendabiliteit van buitengronden 283
Page 159 and 160: Afb. 4. Graaf Filips I. Filips de G
Page 167 and 168: Omvang van de omslag De te heffen o
Page 169 and 170:
Rendabiliteit van buitengronden 295
Page 171 and 172:
Drastische verandering: uitkeringen
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Afb. 1. Blik op het Hoogheemraadsch
Page 181 and 182:
312 Karel H.W Leenders (1946) stude
Page 183 and 184:
Afb. 1. Het Nederlands Stoommachine
Page 185 and 186:
ouwdelen met machines erin bestaat,
Page 187 and 188:
Aan dit nummer werkten mee Martijn
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?