download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

250 De rekening gepresenteerd de termijn zou uitdienen. Met betrekking tot de daaropvolgende vijf jaar (1724-28) wordt vermeld dat de huurder de verpondingen en andere ongelden zelf diende te betalen. In geval de huurder overleed, zou het contract onmiddellijk beëindigd worden. Kennelijk is dit wat er gebeurde aangezien reeds in 1727 een nieuwe huurder ten tonele verschijnt. In de laatste huurtermijn, 1727-1731, werd de woning van de landen gescheiden want zij werd tot mei 1732 verhuurd. Ook bij deze termijn vermeldt de bron expliciet dat de huurder voor alle ongelden moest opdraaien. 45 Ondanks het afwentelen van deze lasten moet deze boerderij geen goudmijn zijn geweest want op 8 december 1731 verkochten de Leidse kerken al hun bezittingen in beide polders. Met deze verkoop verdwenen de Leidse kerken als grondeigenaren in de polder. Nadien kwamen ze ook niet langer in de rekening voor. Dat er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat het voor landeigenaren in de eerste decennia er bepaald niet rooskleurig uitzag werd reeds aangestipt. In de Lisserpoel lag dit niet anders. Pachttermijnen worden ingekort, er werd rekening gehouden met veesterfte en tot overmaat van ramp overstroomde de Lisserpoel. Ook worden in de latere contracten expliciet de ongelden en verpondingen op de schouders van de huurders geschoven (vrijgeld). Of dit voordien anders was is moeilijk te achterhalen. Mogelijk ligt het aan de scribent. Maar het beantwoordt evenwel niet aan de verschuiving van vrijgeld naar eensgeld die Van der Woude in verband brengt met agrarische moeilijkheden. Zo zouden landeigenaren geconfronteerd worden met enorme achterstallige betalingen en daarom de voorkeur geven aan eensgeld. 46 Aan de hand van de gegevens uit de blafferds kan worden berekend hoeveel pacht per morgen betaald werd. Indien we dit afzetten tegen de omslag uit de polderrekeningen, krijgen we een eerste indicatie van de financiële rendabiliteit van de polder. Hierbij zij opgemerkt dat bij de pachtprijzen de landen van de Lisserpoel en de Roversbroek samengenomen zijn en ten tweede wil ik er op wijzen dat de pachtprijs ook de huur van de woning bevat – wat de resultaten in dit geval niet weinig kan beïnvloeden. Om dit laatste te verhelpen heb ik de volgende berekening gedaan. Ervan uit gaande dat bij de verkoop in 1731 de landen van de twee polders dezelfde intrinsieke waarde hadden, kan het aandeel van de woning in de verkoop van het land enigszins ingeschat worden. Als deze verhouding bekend is, kan die geëxtrapoleerd worden naar de pachtprijzen en zo bekomen we grofweg (aangezien gronden huishuur mogelijk niet voor 100 procent gelijklopend evolueerden) de pachtprijzen voor de gronden, die dan kan omgezet worden tot gulden per morgen. Aan de hand van de informatie over de waarde ten tijde van de verkoop 47 kon de volgende verdeling worden vastgesteld: het huis in de Poel vertegenwoordigde 35,8 procent van de waarde; de landen in de Poel 44,7 procent en in de Roversbroek 19,5 procent. Rekenen we zoals vermeld de pachtprijzen om naar gulden per morgen dan krijgen we waarden zoals uiteengezet in Grafiek 2. In tegenstelling tot de evolutie van de omslagen is hier wel de economische conjunctuur duidelijk zichtbaar. De stijgende trend van pachtprijzen hield aan tot 1660 waarbij het prijsniveau in deze slordige 30 jaar zo’n 43 procent steeg. Nadien zette een daling in die eerst nog relatief gematigd was, vermoedelijk in de hand gewerkt door de het feit dat de pachtcontracten over een termijn van vijf jaar liepen. De overstroming van 1675 betekende de doorbraak van de negatieve trend. De schommelingen rond 1690 zijn het gevolg van administratieve strubbelingen want in werkelijkheid bleef de pachtprijs ongewijzigd. Nogmaals wil ik 45 GL, NHK, inv. nr. 724. 46 Van der Woude, Leven met geschiedenis, 328. 47 De Lisserpoel bracht 3300 gulden op, de bezittingen in de Roversbroek 802.
De rekening gepresenteerd 251 erop wijzen dat slechts voor de laatste jaren met zekerheid kan worden gesteld dat het om vrijgeld gaat. Hoe de pachtprijs per morgen nadien evolueerde is nogal koffiedik kijken. Met name het diepste dieptepunt blijft buiten beschouwing. Voor Noord-Hollands weideland kon de prijs van 1750 slechts 30 procent bedragen ten opzichte van het niveau van een eeuw eerder. Tegen 1800 zou de nominale prijs nog steeds slechts een slordige 60 procent bedragen van het niveau van 1650. 49 Grafiek 2: Evolutie van de pachtprijs per morgen weiland in Lisse (1629-1731) 48 gulden per morgen 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1629 1654 1679 1704 1729 Aan de hand van de polderrekeningen kon een reeks opgesteld worden die wel doorloopt tot 1856 maar die de verpachting van het grasgewas van de Poellanen betreft (Zie Grafiek 3). Aangezien deze in omvang niet wijzigden kan de reeks als een consistent geheel gezien worden. Het is echter zeer de vraag of deze reeks een betrouwbare graadmeter is met betrekking tot de pachtprijsevolutie van weilanden. jaar Grafiek 3: Evolutie van de pachtprijs van de lanen in de Lisserpoel (1654-1856) 50 gulden 120 100 80 60 40 20 0 1654 1679 1704 1729 1754 jaar 1779 1804 1829 1854 48 GL, NHK, inv. nrs. 724-725. 49 De Vries en van der Woude, Modern Economy, 535-536, zie aldaar onder meer grafiek 11.8. 50 Bronnen: zie noot 42. 51 Cijfers op basis van de bronnen aangehaald in noot 42.
Page 1 and 2:
Voorwoord Geachte lezer, Het jaar 2
Page 3 and 4:
De nieuwe waterstaatsgeschiedenis 1
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
De interactie tussen mens en natuur
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
‘So grot overvlot der watere ...
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Afb. 4. Vereenvoudigd pollendiagram
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Afb. 8. Paleogeografie van West Ned
Page 55 and 56:
Charles Cornelisse Het verveningsbe
Page 57 and 58:
Het verveningsbeleid van de abdijen
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
800 700 600 500 400 300 200 100 0 H
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74: Het verveningsbeleid van de abdijen
Page 79 and 80: Han van Zwet De financiering van ee
Page 81 and 82: De financiering van een droogmakeri
Page 87 and 88: Vervolg tabel 2 De financiering van
Page 111 and 112: Siger Zeischka De rekening gepresen
Page 113 and 114: De rekening gepresenteerd 239 bijzo
Page 115 and 116: De rekening gepresenteerd 241 der l
Page 117 and 118: De rekening gepresenteerd 243 eenhe
Page 119 and 120: De rekening gepresenteerd 245 de ke
Page 121 and 122: De rekening gepresenteerd 247 De in
Page 123: De rekening gepresenteerd 249 ling
Page 127 and 128: De rekening gepresenteerd 253 Grafi
Page 129 and 130: De rekening gepresenteerd 255 Beslu
Page 131 and 132: ‘Een droevig noodlot’ 257 Afb.
Page 133 and 134: ‘Een droevig noodlot’ 259 van d
Page 135 and 136: ‘Een droevig noodlot’ 261 wegge
Page 137 and 138: ‘Een droevig noodlot’ 263 1733
Page 139 and 140: ‘Een droevig noodlot’ 265 Schoo
Page 141 and 142: ‘Een droevig noodlot’ 267 kwam
Page 143 and 144: ‘Een droevig noodlot’ 269 bij,
Page 145 and 146: ‘Een droevig noodlot’ 271 Afb.
Page 147 and 148: ‘Een droevig noodlot’ 273 tusse
Page 149 and 150: Afb. 7. Aankondiging van de verhuur
Page 151 and 152: westen. Deze windrichting overheers
Page 153 and 154: Bertus Wouda Rendabiliteit van buit
Page 155 and 156: Afb. 1. Graaf Willem III. Willem de
Page 157 and 158: Rendabiliteit van buitengronden 283
Page 159 and 160: Afb. 4. Graaf Filips I. Filips de G
Page 167 and 168: Omvang van de omslag De te heffen o
Page 171 and 172: Drastische verandering: uitkeringen
Page 175 and 176:
Rendabiliteit van buitengronden 301
Page 177 and 178:
Rendabiliteit van buitengronden 303
Page 179 and 180:
Afb. 1. Blik op het Hoogheemraadsch
Page 181 and 182:
312 Karel H.W Leenders (1946) stude
Page 183 and 184:
Afb. 1. Het Nederlands Stoommachine
Page 185 and 186:
ouwdelen met machines erin bestaat,
Page 187 and 188:
Aan dit nummer werkten mee Martijn
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?