de basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld - Onderwijsraad

2.5 Beleids- en ontwikkelstrategie
De raad stelt voor dat gezocht wordt naar een langetermijnaanpak of -strategie op basis
waarvan het onderwijs zich aan veranderende omstandigheden kan aanpassen c.q. voortdurend
met veranderende omstandigheden kan omgaan. Hij denkt dat deze uit drie
componenten moet bestaan:
1 De eerste component betreft de analyse van maatschappelijke ontwikkelingen in
verband met hun betekenis voor de herziening van het funderend onderwijs.
Door diverse instituten als het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), het
Sociaal-cultureel planbureau (SCP), het Nederlands demografisch instituut (NIDI)
identificeren en beschrijven regelmatig trends op diverse maatschappelijke terreinen.
Een nadere analyse van deze trends is van belang om de precieze betekenis
na te gaan voor de verdere ontwikkeling van het funderend onderwijs.
2 De tweede component heeft betrekking op de ontwikkeling en inrichting van het
onderwijs, het curriculum. Belangrijke vragen die hierbij aan de orde moeten
komen zijn onder meer:
• Vanuit welke principes van ordening (vakken/vakdidactieken, competenties,
kerndoelen enz.) moet het curriculum worden opgebouwd?
• Welke rol kan of moet het begrip “competenties” vervullen in de ontwikkeling
van het nieuwe curriculum?
• Welke betekenis hebben ontwikkelingen in ict in verband met nieuwe te
verwerven vaardigheden?
• Wat is het belang van traditie versus vernieuwing en hierbij het belang
van ontwikkelings- en leerpsychologische principes?
• Op welke wijze moeten de opbrengsten van het onderwijsleerproces
worden omschreven?
3 Een derde component betreft het proces van ontwikkeling, implementatie, consolidatie
en evaluatie. Het gaat hier om het complexe proces van uitlijning, coördinatie
en uitvoering van het proces van herziening van het funderend onderwijs
met als elementen onder meer de vraag naar de precieze basis voor herziening:
periodiek peilingsonderzoek en/of verkenning van maatschappelijke ontwikkelingen
(arbeidsmarkt/maatschappelijk leven). Een belangrijk element hierin is ook
het identificeren en benutten van de eigen mogelijkheden en bronnen van de
scholen, initiële en post-initiële lerarenopleidingen en innovatie-centra. Het gaat
hierbij om die kwalitatief goede producten en processen waarover de instellingen
beschikken en die potentieel bevatten voor de toekomst. Onder meer om deze
reden is het van belang de scholen nauw bij beleidsvorming te betrekken.
Bij innovatiecentra gaat het om het aanboren van innovatief talent in de eigen
organisatie (de centrale overheid dan wel in de scholen of ondersteuningsinstellingen)
om te voorkomen dat veranderingen in een top-down proces blijven
steken en onvoldoende alle niveaus van “de organisatie” bereiken.
De raad stelt voor dat op korte termijn – na aanvaarding van het voorstel - nagegaan
wordt op welke wijze de aansturing en coördinatie van het voorgestelde beleids- en
ontwikkelingstraject vorm moet worden gegeven. Hij pleit voor een duidelijk zichtbaar en
aanspreekbaar coördinatiepunt dat brede en pluriforme contacten en netwerken kan
onderhouden. Dit coördinatiepunt moet de werkzaamheden en opbrengsten van de in
24
Onderwijsraad, oktober 2001