de basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld - Onderwijsraad

4. Beoordeling en toetsing
Het kerncurriculum is een gemeenschappelijk basisprogramma voor alle leerlingen voor
de eerste twee leerjaren van het voortgezet onderwijs. Het niveau waarop leerlingen de
kennis en vaardigheden van het kerncurriculum beheersen, zal uiteenlopen. De inhoud
en wijze van toetsen speelt hierbij een rol, gelet op de ‘voorafschaduwende werking’ die
veelal van toetsen uitgaat. De raad vindt het essentieel dat op enig moment wordt
beoordeeld in welke mate de leerlingen zich de inhoud van de vakken van het kerncurriculum
hebben eigen gemaakt. Hij denkt hierbij aan de volgende werkwijze.
Voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde gaat de raad er vanuit dat de
betreffende kerndoelen en niveaus daadwerkelijk in de examenprogramma’s worden
getoetst, hoewel niet alle leerlingen in het vmbo wiskunde in hun examenprogramma
hoeven opnemen. 54 De raad gaat er vanuit dat de scholen het aanbieden en toetsen in
een programma van toetsing en afsluiting (PTA) van de examenprogramma’s verantwoorden.
Voor het leergebied resp. vakken Science, aardrijkskunde en geschiedenis/staatsinrichting
stelt de raad voor dat de scholen in een PTA analoog aan de hiervoor
genoemde examenprogramma’s, vastleggen hoe zij de resultaten van de leerlingen op het
leergebied respectievelijk de vakken, toetsen, met welke toetsen en langs welke procedure.
Voor de leerlingen die geen wiskunde in hun examenprogramma hoeven volgen
(zie voetnoot 49), kan een soortgelijke procedure worden gevolgd. De invulling van
procedure en toetsen wordt geheel aan de scholen overgelaten, maar zij dienen hierover
wel verantwoording af te leggen aan de inspectie.
De raad adviseert voor het geheel van vakken van zowel het kerncurriculum als het
differentieel curriculum landelijke voorbeeldtoetsen te laten ontwikkelen, gebaseerd op de
ontwikkelmethodiek van leerstandaarden. 55 Deze toetsen zouden op de drie eerder
aangegeven niveaus kunnen worden gebaseerd. De toetsen verschaffen de school helderheid
over het niveau dat vereist is om goede doorstroomkansen te hebben in de na de
basisvorming te volgen leerroute.
Wat betreft de vakken kunstzinnige vorming en lichamelijke opvoeding pleit de raad er
voor dat de scholen verantwoording afleggen over het aanbod met betrekking tot deze
vakken, alsmede de wijze waarop zij tot een beoordeling komen.
Elke school moet zich inspannen - en dit dus ook kunnen aantonen - de aangeboden
vakken bij leerlingen op een zo hoog mogelijk niveau te realiseren. De hier voorgestelde
beoordeling van de wijze waarop het onderwijs in de basisvorming is gerealiseerd heeft
een schoolinterne functie. Zij heeft geen landelijke evaluatiefunctie, in de zin dat de
beoordeling landelijke gegevens oplevert over het gemiddeld bereikte niveau door
scholen. Voor die functie adviseert de raad steekproefsgewijze metingen te laten verrichten,
analoog aan de Periodieke Peilingen Onderwijs Niveau (PPON) door het Cito.
54 In twee van de vier sectoren van de leerwegen in het vmbo nl. in de sector zorg en welzijn en in de
sector economie, hoeven leerlingen wiskunde niet als eindexamenvak te kiezen.
55 Hiermee wordt met name verwezen naar een methodiek van niveaubepaling en toetsontwikkeling die
complex en zorgvuldig is, en in principe uitvoerbaar (zie Advies Zeker weten. Leerstandaarden als
basis voor toegankelijkheid. Advies van 6 oktober 1999. Den Haag: Onderwijsraad).
De basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld 39