de basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld - Onderwijsraad

• Een ontwikkeltraject ter bevordering van de samenhang tussen de vakken
aardrijkskunde, geschiedenis en staatsinrichting.
• Ontwikkeling en bevordering van het gebruik van voorbeeldtoetsen.
• Tijdige voorlichting over de in te voeren veranderingen, gericht op de doelgroepen
ouders, leerlingen, leraren en schoolleidingen.
De consequenties van de voorstellen van de raad voor de implementatie worden hieronder
op een aantal specifieke punten verder uitgewerkt.
Beleidsruimte voor de school
De raad kiest met de gekozen opzet van een kerncurriculum en differentieel curriculum
voor een aanzienlijke verruiming van de onderwijskundige beleidsruimte van scholen.
Voor betrokkenen (bestuurders, schoolleiders, leraren en andere medewerkers) betekent
dit een groot beroep op hun professionaliteit en innovatiebereidheid. Hij realiseert zich
dat het benutten van de ruimte beleidsvoerend vermogen vergt; deze kwaliteit is onder
scholen ongelijk verdeeld. Sommige scholen beschikken over een aanzienlijke slagkracht,
voor andere geldt dit in veel mindere mate. De invoering van een kern- en differentieel
curriculum zal de complexiteit van de werkprocessen in de school, met name keuze- en
planningsprocessen, in eerste instantie vergroten. De school zal zoals eerder gezegd zelf
tot een verdeling van tijd over de verschillende vakken van het kerncurriculum en het
differentieel curriculum moeten komen, hetgeen tot het maken van lastige afwegingen
kan leiden.
Verder zal met name de inrichting en planning van het differentieel curriculum van de
schoolleiding de nodige stuurmanskunst vergen, gezien de vele en uiteenlopende
belangen van ouders, leerlingen en leraren. De raad vindt het absoluut noodzakelijk dat
schoolleidingen hierbij door stimulerende en financiële maatregelen worden ondersteund.
De raad stelt verder voor na aanvaarding van de voorstellen direct te starten met pilots
op deelaspecten en waarbij alle relevante geledingen worden betrokken. Aspecten die
hierbij onder meer aan de orde kunnen komen betreffen de aansturing op schoolniveau
van de overleg- en beslissingsprocessen die samenhangen met de vormgeving van het
differentieel curriculum, de positionering van informatie- en communicatietechnologie in
het aanbod van het kerncurriculum, de benutting van de beschikbare onderwijstijd en de
doorstroomprocedures. De raad beveelt aan dat de overheid initiatieven neemt tot de
inrichting van dergelijke pilots en voor de overdracht van ervaringen ter zake. Hij meent
dat vroegtijdige inschakeling van initiële en post-initiële opleidingstrajecten voor leraren
en ander (onderwijs)personeel nodig is. Bij post-initiële trajecten denkt hij aan samenwerkingsconstructies
tussen onder meer lerarenopleidingen en pedagogische centra
zoals hij die schetst in zijn advies over de educatieve infrastructuur. 63
Leermiddelenontwikkeling
Eerder in dit hoofdstuk is geconstateerd dat het verschijnsel overladenheid aan diverse
factoren te wijten kan zijn. Het voorstel tot invoering van een kerncurriculum en een
differentieel curriculum beoogt in elk geval een deel van het probleem van overladenheid
aan te pakken. Om dit daadwerkelijk te bereiken, moet tijdens de implementatie onder
meer het proces van leermiddelenontwikkeling goed bewaakt worden.
63 Onderwijsraad (2001), Ten dienste van de school. Advies van 5 juli 2001. Onderwijsraad, Den Haag.
44
Onderwijsraad, oktober 2001