de basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld - Onderwijsraad

Het voorstel tot invoering van een kerncurriculum en een differentieel curriculum heeft
consequenties voor de mogelijkheden tot doorstroming van leerlingen in het voortgezet
onderwijs. De raad gaat op twee belangrijke aspecten daarvan in.
Het onderscheid tussen een verplicht deel voor alle leerlingen (kerncurriculum) en een
differentieel deel
De introductie van een kerncurriculum dat vijfachtste van de onderwijstijd beslaat biedt
scholen de mogelijkheid om leerlingen die extra tijd, begeleiding e.d. nodig hebben om
het kerncurriculum op in elk geval het minimumniveau te beheersen, deze extra voorzieningen
in het differentieel curriculum aan te bieden. De verwachting is dan ook dat dit
een positief effect zal hebben op de doorstroom van leerlingen. Afstroom en schooluitval
kunnen mogelijk worden verminderd, omdat meer middelen kunnen worden ingezet om
het minimumniveau te bereiken.
Minder zekerheid bestaat over de effecten op de opstroommogelijkheden van leerlingen
met name als het gaat om de opstroom van de theoretische leerweg (mavo) naar havo.
Het is reëel te verwachten dat scholen voor havo en vwo een tweede en derde moderne
vreemde taal in het differentieel curriculum zullen aanbieden. Scholen kunnen echter ook
leerlingen uit mavo/havo-klassen en wellicht ook de ‘betere’ mavo-leerlingen een tweede
en/of derde moderne taal in het differentieel curriculum aan te bieden. De raad is op dit
punt van oordeel dat het creëren van goede doorstroommogelijkheden voor leerlingen
tot de verantwoordelijkheid van de school behoort.
De periode van de basisvorming moet leerlingen een goede basis bieden om keuzes te
maken voor het vervolgtraject in het voortgezet onderwijs, te weten de leerwegen en
sectoren in het vmbo en de vier profielen in het havo/vwo. Het kerncurriculum bevat
vakken die ook een belangrijke rol spelen in de profielen en leerwegen van de bovenbouw.
Het differentieel curriculum biedt de mogelijkheid om leerlingen met diverse
andere vakken of onderdelen van vakken in aanraking te brengen en om specifieke
aandacht te besteden aan het oriëntatie- en keuzeproces van leerlingen. Doorstroommogelijkheden
van leerlingen zijn daarmee gediend. De raad is overigens van oordeel dat
de doorstroom aan de school moet worden gelaten. De overheid zou hierbij de positie
van de leerlingen (en ouders) kunnen versterken door middel van voorlichting over de
rechten en plichten van alle betrokken partijen. 59
De in het verplichte deel op te nemen vakken
Voor een goede inhoudelijke aansluiting op de sectoren en leerwegen van het vmbo en
de profielen in de bovenbouw van het havo/vwo zijn, naast Nederlands en Engels, vooral
de exacte vakken van belang. Het niet kiezen van vakken als wiskunde en natuur- en
scheikunde snijdt veel toekomstige mogelijkheden af. Vooral meisjes kiezen minder dan
jongens voor leerroutes waarin dit soort vakken dominant zijn. Het belang van deze
vakken voor de doorstroommogelijkheden vormde een belangrijke overweging voor de
raad de vakken wiskunde en Science in het kerncurriculum op te nemen. Het is wenselijk
dat de inhouden van deze vakken ook voor (aanvankelijk) minder gemotiveerde leerlingen
aantrekkelijk en haalbaar zijn.
59 Via een leerlingenraad en/of schoolraad kan dergelijke informatie gekanaliseerd worden (zie bijvoorbeeld
de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen aan de Voorzitter van de
Tweede Kamer (TK, vergaderjaar 2000-2001, 27 400 VIII, nr. 80).
42
Onderwijsraad, oktober 2001