de basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld - Onderwijsraad

Geconstateerd is dat de vertaling van kerndoelen in methoden tot omvangrijke en
onhaalbare hoeveelheden leerstof heeft geleid. Voor de docenten levert dit vaak ernstige
keuzeproblemen op en niet elke leraar of vaksectie slaagt erin tot een haalbare en verantwoorde
keuze te komen. De raad meent dat dit proces nadere beschouwing verdient.
Kerndoelen en toetsing
De kerndoelen van alle vakken moeten op grond van de evaluatie van de Inspectie
worden bijgesteld. Ook de in het onderhavige advies voorgestelde duur van de basisvorming
van twee jaar moet hierbij in acht worden genomen. Er moet kritisch worden
gekeken naar de hoeveelheid, de haalbaarheid en de wijze van formulering. In paragraaf
3.5 is geadviseerd de kerndoelen concreter te laten formuleren op drie niveaus. De raad
heeft verder gepleit voor een verplichte beoordeling van het bereikte resultaat bij de
vakken van het kerncurriculum. De wijze van beoordeling kan - zoals eerder gesteld - aan
de scholen worden overgelaten, maar wel met een verantwoording analoog aan een
programma van toetsing en afsluiting (PTA). De raad wijst er op dat het ontwikkelen van
programma’s van toetsen en afsluiting in het kader van de “studiehuis-ontwikkeling” en
de “vmbo-ontwikkeling” door netwerken van scholen succesvol is. Hij beveelt aan een
dergelijke aanpak ook voor de basisvorming te stimuleren.
Voorts heeft de raad in dit verband geadviseerd voorbeeldtoetsen te laten ontwikkelen.
Deze toetsen kunnen worden gebaseerd op de eerder genoemde drie niveaus. De school
hoeft van dergelijke voorbeeldtoetsen geen gebruik te maken; het is aan de school – naar
analogie met schoolonderzoeken – de vermeldde beheersingsniveaus af te toetsen.
Gezien de zorgvuldige en langdurige procedure die de ontwikkeling van dit soort toetsen
vergt, dringt de raad er op aan dat onmiddellijk na aanvaarding van de voorstellen,
opdrachten ter zake openbaar worden aanbesteed. Hierbij moet zoveel mogelijk de op
landelijk niveau beschikbare expertise gevraagd worden deel te nemen aan de aanbestedingsprocedures.
De raad denkt hierbij onder meer aan: vakdidactiekgroepen verbonden
aan universiteiten, lerarenopleidingen, toetsontwikkelgroepen, leerplanontwikkelaars en
ervaren scholen. De school legt verantwoording af over de wijze van toetsing aan de
inspectie. Voor landelijke evaluatiegegevens over de resultaten van scholen is het instrument
van de Periodieke peiling van het onderwijsniveau (PPON) bruikbaar.
Science
Voor een succesvolle invoering van het leergebied Science is het in de eerste plaats
noodzakelijk dat aantrekkelijke leermethoden worden ontwikkeld. De raad denkt in dit
verband aan een ontwikkelingsopdracht aan een breed samengesteld consortium
bestaande uit scholen met ervaring met het leergebied, uitgevers, leerplanontwikkelaars
en onderzoekers in het kader van een openbare aanbesteding. Ook toetsontwikkeling is
hierbij van belang. Ervaringen die thans worden opgedaan in door AXIS geïnitieerde
projecten met betrekking tot bèta-vakkenintegratie, zouden hierbij moeten worden
benut. 64 Scholen die al eerder ervaringen willen opdoen met onderwijs in het leergebied
Science zouden daartoe – bijvoorbeeld op basis van een experimenteerartikel – in de
gelegenheid moeten worden gesteld.
64 Geraedts C.L., Boersma K.Th., Huijs H.A.M. & Eijkelhof, H.M.C. (in druk), Samenhangend Onderwijs in
Natuur en Techniek: good practice in de basisvorming. Delft: Axis.
De basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld 45