de basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld - Onderwijsraad

3.1 Een kerncurriculum voor de basisvorming
Het idee van een kerncurriculum voor het voortgezet onderwijs is reeds enkele keren
door verschillende organisaties naar voren gebracht en op verschillende manieren uitgewerkt.
De voormalige Adviesraad voor het Onderwijs (ARO) lanceerde het idee van een
kerncurriculum in het advies Ruimte voor leren (1994) 33 . Dit kerncurriculum zou de
gemeenschappelijke minimum leerdoelen voor alle leerlingen moeten bevatten. In het
kerncurriculum moest volgens de ARO nadruk liggen op kennis als gereedschap en op
het leren gebruiken van basiskennis, als grondslag voor het maatschappelijk functioneren
en het leren elders en later. Elke school zou daarnaast een eigen ‘kwaliteitsprofiel’ kunnen
inrichten, dat bij de leerlingen, de omgeving en de schoolspecifieke situatie past.
Hiermee zouden de professionele mogelijkheden van de scholen om te beslissen over
hetgeen voor leerlingen in het funderend onderwijs van belang is, meer worden benut.
Het SCP borduurde op deze gedachten voort en stelde eveneens een kerncurriculum voor
in Scholen onder druk (1999) 34 . Net als bij de ARO vormde ook hier het belangrijkste
motief het bieden van tegenwicht aan het grote aantal eisen aan het onderwijs en het
creëren van ruimte voor programmadifferentiatie en profilering door scholen. Ook de
Inspectie stelde in het evaluatierapport Werk aan de basis (1999) 35 voor om verplichte
kerndoelen en optionele kerndoelen te onderscheiden, om op deze wijze tot een kerncurriculum
en een optioneel curriculum te komen. Hiermee zou de overladenheid van de
basisvorming kunnen worden tegengegaan. In de Tweede Kamer is aangedrongen op een
kerncurriculum en een optioneel deel. 36 De staatssecretaris nam het voorstel van de
Inspectie over en heeft de Onderwijsraad gevraagd hieraan een nadere uitwerking te
geven.
De raad is van mening dat met de invoering van een kerncurriculum en een differentieel
curriculum in de eerste leerjaren van het voortgezet onderwijs beter dan nu recht kan
worden gedaan aan de mogelijkheden en voorkeuren van leerlingen. Dit vormt naar zijn
oordeel het belangrijkste oogmerk van de herziening van het programma van de basisvorming.
Een kerncurriculum betekent een minder overladen, meer samenhangend en
minder versnipperd gemeenschappelijk onderwijsprogramma. Een kerncurriculum moet
in principe voor (bijna) alle leerlingen haalbaar zijn en verplicht worden voorgeschreven.
Het differentiële deel van het curriculum valt onder de regie van de school. De school kan
in de daarvoor gereserveerde tijd een aanbod doen dat direct is afgestemd op de
mogelijkheden en behoeften van de leerlingenpopulatie. Voor sommige leerlingen zal de
school het nodig achten dat zij extra leertijd aan het kerncurriculum besteden. Voor
andere leerlingen zal de tijd die staat voor het kerncurriculum voldoende zijn. Aan deze
leerlingen kan de school in het differentieel curriculum andere vakken aanbieden.
Als maat voor de verdeling van tijd over het kerncurriculum en het differentieel
curriculum denkt de raad aan een verhouding van vijfachtste – drieachtste van de onderwijstijd.
37 De basisvorming: aanpassing en toekomstbeeld 27
33 Adviesraad voor het onderwijs (1994), Ruimte voor leren. Utrecht: ARO.
34 Bronneman-Helmers, H.M. (1999), Scholen onder druk. Op zoek naar de taak van de school in een
veranderende samenleving. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
35 Inspectie van het Onderwijs (1999), Werk aan de basis. Evaluatie van de basisvorming na vijf jaar. Den
Haag: SDU.
36 TK, vergaderjaar 2000-2001, 26 733, nr. 12 (verslag van een algemeen overleg d.d. 14 februari 2001).
37 Uitgaande van de huidige berekeningsmethode van 32 lesuren van 50 minuten per week (of een equivalent
daarvan) betekent dit 20 lesuren voor het kerncurriculum en 12 voor het differentieel curriculum.