raamwerk moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

RAAMWERK MODERNE VREEMDE
TALEN IN HET SECUNDAIR
BEROEPSONDERWIJS

COLOFON
Titel:
Opdrachtgever:
Auteur:
Het Raamwerk moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs is
ontwikkeld in het kader van het project ‘Kwaliteitsimpuls MVT’ van de Bve Raad.
Bestuurscommissie Moderne Vreemde Talen van de Bve Raad
Ellie Liemberg, CINOP
Met medewerking van: Anja van Kleef, CINOP
Met dank aan:
Tekst bijlage 1:
Omslag:
Opmaak:
Trudy Wiersma, Friesland College
Ella van Kleunen, SLO
Polly Perkins, CINOP
José Noijens, Citogroep
Crasborn Grafisch Ontwerpers bno, Valkenburg
Francine Schoonens, CINOP
Margriet Spoelstra, CINOP
Evert van de Biezen, CINOP
Uitgave: Bve Raad, september 2001
Referentienummer:
Besteladres:
VIIII\cinop-slo\algemeen\01-004
CINOP
Pettelaarpark 1
Postbus 1585
5200 BP ’s-Hertogenbosch
Tel: 073-6800800
Fax: 073-6123425
E-mail: info@cinop.nl
HTTP://WWW.CINOP.NL
© Bve Raad, 2001
© Globale schalen en Zelfevaluatie matrix: Raad van Europa, 2000

INHOUD
Inleiding............................................................................................................................................ 1
1. Uitgangspunten en basisdocumenten ................................................................................... 2
2. Opzet van het Raamwerk MVT ........................................................................................... 3
3. Relatie Raamwerk MVT met taleneindtermen in de kwalificatiestructuur
beroepsonderwijs .................................................................................................................. 9
4. Relatie Raamwerk MVT met het begrip kerncompetenties .............................................. 11
5. Relatie Raamwerk MVT met bestaande niveau indelingen .............................................. 12
6. Leerlast ............................................................................................................................... 14
7. Vormgeving van programma’s in het talenonderwijs ....................................................... 17
8. Toetsing en assessment ....................................................................................................... 19
9. Relatie Raamwerk MVT met de taalportfolio ................................................................... 21
10. Relatie met bestaande lesmaterialen en leergangen........................................................... 22
11. Verankering Raamwerk MVT aan de Europese taalniveaus ............................................ 23
12. Overzicht van taalniveaus en taalvaardigheden in het Raamwerk MVT ......................... 28
13. Luisteren ............................................................................................................................. 30
A1 Luisteren ................................................................................................................................ 30
A2 Luisteren ................................................................................................................................ 31
B1 Luisteren................................................................................................................................. 34
B2 Luisteren................................................................................................................................. 36
C1 Luisteren................................................................................................................................. 40
14. Lezen ................................................................................................................................... 42
A1 Lezen ..................................................................................................................................... 42
A2 Lezen ..................................................................................................................................... 44
B1 Lezen ...................................................................................................................................... 48
B2 Lezen ...................................................................................................................................... 52
C1 Lezen ...................................................................................................................................... 54

15. Gesprekken voeren ............................................................................................................. 56
A1 Gesprekken voeren ................................................................................................................. 56
A2 Gesprekken voeren ................................................................................................................. 58
B1 Gesprekken voeren ................................................................................................................. 62
B2 Gesprekken voeren ................................................................................................................. 66
C1 Gesprekken voeren ................................................................................................................. 70
16. Spreken ............................................................................................................................... 73
A1 Spreken .................................................................................................................................. 73
A2 Spreken .................................................................................................................................. 74
B1 Spreken .................................................................................................................................. 76
B2 Spreken .................................................................................................................................. 78
C1 Spreken .................................................................................................................................. 80
17. Schrijven ............................................................................................................................. 82
A1 Schrijven ................................................................................................................................ 82
A2 Schrijven ................................................................................................................................ 84
B1 Schrijven ................................................................................................................................ 86
B2 Schrijven ................................................................................................................................ 90
C1 Schrijven ................................................................................................................................ 94
Bijlage 1 Beoordelen op basis van het Raamwerk MVT (niveau B1) ........................................... 97
B1 Lezen ................................................................................................................................... 101
B1 Luisteren .............................................................................................................................. 103
B1 Schrijven ............................................................................................................................. 104
B1 Spreken ............................................................................................................................... 106
B1 Gesprekken voeren .............................................................................................................. 108
Bijlage 2 Van eindtermen naar taalcompetentieprofielen, een eerste aanzet ............................. 113
ECABO ..................................................................................................................................... 115
KC Handel ................................................................................................................................. 122
KC Handel: IH/GH .................................................................................................................... 130
Niveau 4 .................................................................................................................................... 134
Lob HTV: MTRO ...................................................................................................................... 135
OVDB: Welzijn ......................................................................................................................... 141
SOM .......................................................................................................................................... 148
VaPro: Laboratoriumtechniek ..................................................................................................... 153
VEV: Elektro en informatietechniek ........................................................................................... 155
Vervoer en Logistiek .................................................................................................................. 157

INLEIDING
Het Raamwerk MVT is onderdeel van het project Kwaliteitsimpuls MVT dat in opdracht van de
Bestuurscommissie MVT van de BVE Raad uitgevoerd wordt door CINOP en SLO.
Het stuk geeft een basis voor de inhoudelijke structurering van het talenonderwijs in het secundair
beroepsonderwijs en legt een relatie met de Europese niveau-indeling voor het leren en onderwijzen
van moderne vreemde talen. Handreikingen aan de praktijk met betrekking tot de didactische
vormgeving en onderwijsinhoudelijke innovatie van het talenonderwijs zijn opgenomen in de
Resource Kit MVT (SLO 2000).
Het model dat in het Raamwerk MVT gepresenteerd wordt vormt de weerslag van de discussies die de
afgelopen jaren gevoerd zijn over de structurering van taalonderwijs en taaltraining in een
beroepsgerichte context. In het model wordt aangesloten bij het competentiedenken zoals dat zich
ontwikkelt in het traject rond de versterking van de KSB (kwalificatiestructuur secundair
beroepsonderwijs). Er wordt een relatie gelegd tussen de huidige taleneindtermen en de talige
competenties die geformuleerd zijn door de Raad van Europa.
Een conceptversie van het Raamwerk MVT is in november 2000 gepubliceerd. Hierop is een groot
aantal personen gereageerd, vanuit de Roc’s, vanuit de Landelijke Organen Beroepsonderwijs en door
deskundigen uit de wereld van het talenonderwijs. Opmerkingen en commentaren zijn in deze versie
waar mogelijk verwerkt. Daarnaast zijn formuleringen nog eens nauwkeurig gecontroleerd en waar
nodig verbeterd aan de hand van de definitieve publicatie van het Common European Framework
(Cambridge 2001).
Het Raamwerk MVT zoals het nu voor u ligt, is een groeidocument. Het bevat een stabiel gedeelte,
namelijk het raster van taalniveaus en taalvaardigheden, direct gekoppeld aan de Europese taalniveaus.
De voorbeelden van taaltaken en taalgebruiksituaties zijn echter illustratief. De lijsten zijn niet
uitputtend. De voorbeelden kunnen door de gebruikers van het Raamwerk MVT aangevuld en
verbeterd worden op basis van specifieke taaltaken en situaties uit hun eigen sector of beroepsveld.
Ook de plaatsing van de huidige taleneindtermen van de Landelijke Organen Beroepsonderwijs in de
cellen van het Raamwerk MVT, opgenomen in bijlage 2, is niet 'af'. Ook hier zal sprake zijn van
aanvulling en bijstelling, waarbij hopelijk de discussie zich zal richten op het omschrijven van bredere
taalcompetentieprofielen voor verschillende kwalificatieniveaus en beroepssectoren.
In de nabije toekomst komt het Raamwerk MVT in een interactieve vorm beschikbaar op internet. Via
www.trefpunttalen.nl blijft u op de hoogte van de vorderingen.
De tekst in bijlage 1: Beoordelen op basis van het Raamwerk MVT (niveau B1), valt onder
verantwoordelijkheid van de Citogroep.
Voor de leesbaarheid is in de tekst alleen de mannelijke -neutrale- persoonsvorm gebruikt. De lezer
wordt verzocht voor 'hij' en 'zijn' ook 'zij' en 'haar' te lezen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 1

1. UITGANGSPUNTEN EN BASISDOCUMENTEN
Aan het uitwerken van het Raamwerk MVT lagen de volgende overwegingen ten grondslag:
• Het Raamwerk MVT moet passen op wat er nu aan structurering in het talenonderwijs aanwezig is.
Die is aangebracht door de eindtermen in de KSB en door publicaties waarin voorstellen gedaan
worden voor een betere formulering van de taleneindtermen als Talen zijn beroepsvakken (SLO,
1995) en Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs (Colo,
1998) (eis van bestendigheid).
• Het Raamwerk MVT moet inzichtelijk zijn voor de praktijk: leerlingen, docenten, de aanbieders
(de scholen) en de afnemers (beroepswereld, vervolgopleidingen) van het talenonderwijs (eis van
transparantie).
• Het Raamwerk MVT moet een structuur bieden voor de ordening van programma's, cursussen en
trainingen, leermaterialen, en toetsen (eis van coherentie).
• Het Raamwerk MVT moet aansluiten bij internationale ontwikkelingen m.b.t. niveaubeschrijvingen
voor taalvaardigheid als het Common European Framework voor de moderne talen van de Raad
van Europa (eis van overdraagbaarheid).
• Het Raamwerk MVT moet aansluiten bij ontwikkelingen in het secundair beroepsonderwijs met
betrekking tot de wending naar kerncompetenties (eis van integreerbaarheid).
Bij het opstellen van het Raamwerk MVT zijn de volgende documenten en bronnen geraadpleegd:
• Council for Cultural Co-operation (1996) Modern Languages: Learning, Teaching, Assessment. A
Common European Framework of reference. Straatsburg: Raad van Europa. Uitgegeven bij
Cambridge University Press in 2001, onder de titel: Common European Framework of Reference
for Languages: Learning, teaching, assessment.
• Open Sesame: Observing Performance in Enterprise; Single European System for Auditing,
Measuring and Evaluating language skills. Een Leonardo da Vinci programma waarin 8 landen
samenwerken.
• Kleunen, E. van (1998) Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair
beroepsonderwijs Zoetermeer: Colo.
• De eindtermen voor de talen van een aantal Landelijke Organen Beroepsonderwijs.
• Liemberg. E en J. Hulstijn (1996) Referentiekader NT2 Amersfoort: PROVE.
• Kleef. A. van (2000) Blokkendoos KSE, Leergebied MVT 's-Hertogenbosch/Enschede:
CINOP/SLO.
2 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

2. OPZET VAN HET RAAMWERK MVT
Niveaus in taalbeheersing
In het Raamwerk MVT sluiten we aan op het model dat door de Raad van Europa ontwikkeld is
(Council of Europe, Cambridge 2001). In het Common European Framework voor de moderne
vreemde talen, opgesteld door de Raad van Europa, worden drie brede niveaus van taalvaardigheid
onderscheiden: A, B en C. Elk niveau is onderverdeeld in een lage kant en een hoge kant. Dit geeft de
volgende hoofdindeling van taalvaardigheidniveaus:
A
Beginnend taalgebruiker
A 1
A2
B
Onafhankelijk taalgebruiker
B1
B2
C
Vaardig taalgebruiker
C1
C2
Deze niveau-indeling dekt het volledige gebied van het leren beheersen van een vreemde taal. Van het
beginniveau: A1, tot en met de volledige beheersing: C2. Bij C2 gaat het om een hoog
vaardigheidsniveau dat pas bereikt wordt na een aantal jaren leven en werken in een land waar de
vreemde taal gesproken wordt, of na een academische opleiding in de vreemde taal. Voor het
onderwijs in de BVE is dit niveau niet relevant. We laten het daarom verder buiten beschouwing.
Deze niveaus geven herkenbare verschillen in functionele taalvaardigheid aan. Ze zijn daarmee ook
vrij grof: het kan een leerder lange tijd en veel inspanning kosten om van het ene niveau op het andere
te komen. Het kan wenselijk zijn om de niveaus verder te vertakken, bijvoorbeeld om lesmaterialen of
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 3

toetsen in te delen, om vorderingen in het leerproces van leerlingen aan te geven, om leerders in
niveaugroepen in te delen enzovoort.
Het is echter niet altijd goed mogelijk om de onderverdeling van zo'n niveaugebied ook als verschillen
in functionele taalvaardigheid te beschrijven. Dat discrimineert niet voldoende meer: de leerders
breiden hun taalbeheersing immers geleidelijk aan uit; zij kunnen meer doen en ze kunnen het vlotter
en beter doen. Vaak ziet men in de praktijk een onderverdeling in blokken: bijvoorbeeld een cursus of
een leergang op niveau A2, verdeeld in A2.1 en A2.2. Ook niveautoetsen kunnen een niveaugebied
onderverdelen in fijnere stappen.
De gemeenschappelijke referentieniveaus: de globale schalen
Bij alle onderverdelingen die mogelijk en ook vaak wenselijk zijn is het belangrijk om vast te houden
aan gemeenschappelijke referentiepunten, opdat in verschillende landen en in verschillende
onderwijssectoren helder blijft wat iemand kan die een vreemde taal beheerst op bijvoorbeeld niveau
B1. Daartoe biedt het Common European Framework (CEF) de zogenaamde 'common reference
levels', de gemeenschappelijke referentieniveaus. Die worden eerst gepresenteerd in een
overzichtsvorm, vanuit de gedachte dat op die manier de systematiek duidelijk te maken is aan nietspecialisten:
leerlingen, ouders, vakdocenten, werkgevers.
We geven hier een vertaling van de globale schalen uit het Common European Framework (CUP
editie, pagina 24. Vertaling geredigeerd door John de Jong en Francis Staatsen).
De niveaus zijn cumulatief, dat wil zeggen dat beheersing op een bepaald niveau inhoudt dat alles wat
beschreven is op de onderliggende niveaus ook beheerst wordt.
Basisgebruiker
A1
A2
Kan vertrouwde dagelijkse uitdrukkingen en basiszinnen gericht op de bevrediging van concrete behoeften
begrijpen en gebruiken. Kan zichzelf aan anderen voorstellen en kan vragen stellen en beantwoorden over
persoonlijke gegevens zoals waar hij/zij woont, mensen die hij/zij kent en dingen die hij/zij bezit. Kan op een
simpele wijze reageren, aangenomen dat de andere persoon langzaam en duidelijk praat en bereid is om te
helpen.
Kan zinnen en regelmatig voorkomende uitdrukkingen begrijpen die verband hebben met zaken van direct
belang (bijvoorbeeld persoonsgegevens, familie, winkelen, plaatselijke geografie, werk). Kan communiceren
in simpele en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling over vertrouwde en alledaagse
kwesties vereisen. Kan in eenvoudige bewoordingen aspecten van de eigen achtergrond, de onmiddellijke
omgeving en kwesties op het gebied van diverse behoeften beschrijven.
4 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Onafhankelijk gebruiker
B1
B2
Kan de belangrijkste punten begrijpen uit duidelijke standaardteksten over vertrouwde zaken die regelmatig
voorkomen op het werk, op school en in de vrije tijd. Kan zich redden in de meeste situaties die kunnen
optreden tijdens het reizen in gebieden waar de betreffende taal wordt gesproken. Kan een eenvoudige
lopende tekst produceren over onderwerpen die vertrouwd of die van persoonlijk belang zijn. Kan een
beschrijving geven van ervaringen en gebeurtenissen, dromen, verwachtingen en ambities en kan kort redenen
en verklaringen geven voor meningen en plannen.
Kan de hoofdgedachte van een ingewikkelde tekst begrijpen, zowel over concrete als over abstracte
onderwerpen, met inbegrip van technische besprekingen in het eigen vakgebied. Kan zo vloeiend en spontaan
reageren dat een normale uitwisseling met moedertaalsprekers mogelijk is zonder dat dit voor een van de
partijen inspanning met zich meebrengt. Kan duidelijke, gedetailleerde tekst produceren over een breed scala
van onderwerpen; kan een standpunt over een actuele kwestie uiteenzetten en daarbij ingaan op de voor- en
nadelen van diverse opties.
Vaardig gebruiker
C1
C2
Ó Council of Europe
Kan een uitgebreid scala van veeleisende, lange teksten begrijpen en de impliciete betekenis herkennen. Kan
zichzelf vloeiend en spontaan uitdrukken zonder daarvoor aantoonbaar naar uitdrukkingen te moeten zoeken.
Kan flexibel en effectief met taal omgaan ten behoeve van sociale, academische en beroepsmatige doeleinden.
Kan een duidelijke, goed gestructureerde en gedetailleerde tekst over complexe onderwerpen produceren en
daarbij gebruikmaken van organisatorische structuren en verbindingswoorden.
[near native -en hoog opgeleid- niveau; wordt in dit Raamwerk niet verder uitgewerkt]
Kan vrijwel alles wat hij hoort of leest gemakkelijk begrijpen. Kan informatie die afkomstig is van verschillende
gesproken en geschreven bronnen samenvatten, argumenten reconstrueren en hiervan samenhangend verslag doen.
Kan zichzelf spontaan, vloeiend en precies uitdrukken en kan hierbij fijne nuances in betekenis, zelfs in complexere
situaties onderscheiden.
Gewenst taalbeheersingsniveau
Met de globale schalen als vertrekpunt kan men zich een eerste indruk vormen van het niveau van
taalvaardigheid dat nodig zal zijn om bepaalde beroepsmatige taken in de vreemde taal te kunnen
uitvoeren.
Welk taalvaardigheidsniveau verwachten we van bijvoorbeeld:
• Een secretaresse die voor haar manager een bezoek aan een beurs in het buitenland moet regelen;
• Een monteur die instructies over apparatuur in een vreemde taal moet lezen;
• Een portier die buitenlandse bezoekers naar de juiste persoon en plaats moet kunnen
doorverwijzen;
• Een serveerster die buitenlandse gasten te woord moet staan;
• Een commercieel medewerker die buitenlandse klanten informatie over de producten van zijn
bedrijf moet geven;
• Een monteur die in het kader van een onderhoudscontract regelmatig bij buitenlandse klanten
storingen moet verhelpen;
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 5

• Een gezinsverzorgende die buitenlandse gezinnen onder haar klanten heeft;
• Een docent van een ROC die met buitenlandse collega's aan een gezamenlijk project werkt;
• Een leerling van een ROC die zijn praktijkstage (BPV) in het buitenland gaat afleggen.
Als men probeert een antwoord op deze vragen af te leiden uit de globale schalen dan zal men zich
snel gesteld zien voor de vraag of iemand op alle fronten wel hetzelfde taalvaardigheidsniveau nodig
heeft. De monteur bijvoorbeeld die een in het Duits gestelde handleiding van een verwarmingsketel
moet kunnen lezen, heeft een redelijk niveau van leesvaardigheid nodig. Laten we zeggen B1/B2.
Maar moet hij op hetzelfde taalvaardigheidsniveau gesprekken kunnen voeren en brieven kunnen
schrijven Waarschijnlijk niet. Voor de serveerster die buitenlandse gasten te woord moet staan, geldt
dat zij op niveau A2 gesprekken moet kunnen voeren. Lezen en schrijven zullen voor haar in de
uitoefening van haar beroep minder belangrijk zijn.
Om meer gedifferentieerde taalprofielen te kunnen maken zijn in het Common European Framework
de taalvaardigheidsniveaus onderverdeeld in verschillende vaardigheden en subvaardigheden. Voor de
Bve-sector onderscheiden we de volgende vijf vaardigheden:
• Luisteren;
• Lezen;
• Gesprekken voeren;
• Spreken;
• Schrijven.
Deze indeling bevat de traditionele vier taalvaardigheden. Het voeren van gesprekken, de 'mondelinge
interactie', waarin luisteren en spreken heel nauw met elkaar verweven zijn, is apart onderscheiden als
vijfde vaardigheid.
Elk van deze vaardigheden is weer onder te verdelen in een aantal subvaardigheden. Bij gesprekken
voeren kunnen we denken aan:
• het voeren van een telefoongesprek;
• het houden van een praatje om sociaal contact te maken of te onderhouden;
• een verkoopgesprek;
• een gesprek waarin informatie ingewonnen wordt;
• een gesprek waarin een klacht behandeld wordt;
• enzovoort.
Een raamwerk van 25 cellen in een hypertextstructuur
Door middel van dergelijke onderverdelingen is het mogelijk om een raamwerk te maken met op de
verticale as de taalvaardigheidsniveaus, en op de horizontale as vaardigheden en daarachter
subvaardigheden. Het raamwerk kan meer of minder fijnmazig zijn, afhankelijk van het doel waarvoor
het gebruikt wordt. Belangrijk is dat alle mogelijke verfijningen gekoppeld blijven aan de
hoofdstructuur van verticaal de taalvaardigheidsniveaus, en horizontaal de taalvaardigheden.
6 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Het model werkt als een Hypertext. De informatie wordt weergegeven in een gelaagde structuur.
Vanuit het eerste niveau, als het ware de oppervlakte, kun je steeds 'doorklikken' naar diepere niveaus,
waar je meer gedetailleerde informatie vindt. Je kunt echter steeds weer terug naar de hoofdstructuur.
Het Raamwerk MVT bestaat uit 25 cellen: vijf taalvaardigheden op vijf niveaus.
Op de eerste laag van het raamwerk bevindt zich een overzicht van de taalniveaus en de
taalvaardigheden. Hier wordt de inhoud van elke cel globaal en in algemene termen beschreven. Hier
vindt men een toespitsing van de beschrijvingen uit het Common European Framework naar een
algemeen beroepsmatige context.
Op de tweede laag wordt elke cel uitgewerkt.
Op het derde niveau worden voorbeelden gegeven van taaltaken in praktijksituaties uit de wereld van
arbeid en opleiding. Voor de voorbeelden is zoveel mogelijk geput uit verschillende sectoren van de
beroepswereld.
Stramien van de beschrijving per cel
De tweede laag, de uitwerking van de 25 cellen, bestaat uit de volgende onderdelen:
1. De omschrijving van de vaardigheid in kwestie.
2. De verschillende subvaardigheden.
Met subvaardigheden bedoelen we niet het opsplitsen van de in kolom 1 omschreven vaardigheid
in een aantal onderdelen. We gebruiken deze term om aan te geven dat een vaardigheid op
verschillende manieren en in verschillende contexten geoperationaliseerd kan worden.
De subvaardigheden zijn genummerd. Sommige subvaardigheden verschijnen pas op een hoger
niveau, andere komen alleen op de lagere niveaus voor.
3. De tekstkenmerken en de taalkennis.
Hier wordt voor wat betreft het lezen en luisteren beschreven wat de kenmerken zijn van de
teksten1 die leerders op een bepaald niveau met succes kunnen hanteren.
Onder het kopje taalkennis wordt ingegaan op de onderliggende linguïstische kennis en
vaardigheden waarover leerders op een bepaald niveau kunnen beschikken en wordt aangegeven
wat de omvang van de productieve en receptieve woordenschat van de leerder is op dat niveau.
4. De kenmerken van de taakuitvoering.
Hier wordt beschreven hoe goed (vlot, correct) de leerder de taaltaken kan uitvoeren, in welke
mate hij afhankelijk is van hulp van gesprekspartners enzovoort.
Met succes: taalleerders zullen in de praktijk, bijvoorbeeld tijdens een stage of bij het werken aan een
project, geconfronteerd worden met situaties en teksten die niet aangepast zijn aan hun taalniveau, en dus
veel te moeilijk voor hen zijn. Het leren omgaan met ‘te moeilijke situaties en teksten’ moet dan ook als
strategie aandacht krijgen in het taalonderwijs. Strategieën zijn echter moeilijk onder te brengen in niveau-
1 'tekst' wordt hier gebruikt in de betekenis van een samenhangend stuk taal, mondeling of schriftelijk, waarin een
boodschap wordt overgebracht. Men moet het begrip 'tekst' dus niet beperken tot een tekst in een leerboek of een krant.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 7

indelingen. We hebben daarom bij de receptieve vaardigheden aangegeven met welke teksten taalleerders
op dat niveau met een redelijke kans op succes overweg kunnen.
Woordenschat: het aangeven van de omvang en de samenstelling van de woordenschat is volgt
gedaan. Bij de receptieve vaardigheden (Luisteren en Lezen) zijn op de twee elementaire niveaus A1
en A2 getallen gegeven. Aangegeven is welke woorden de leerder beheerst: woorden die
hoofdzakelijk zullen behoren tot de meest frequente woorden van de vreemde taal in kwestie. Bij de
niveaus B1, B2 en C1 worden aantallen en samenstelling van de woordenschat niet meer vermeld.
Boven de elementaire niveaus varieert de woordenschat namelijk sterk, afhankelijk van factoren als
het algemene opleidingsniveau van de leerder (hoe hoger, hoe groter de woordenschat), de mate van
taalcontact en het verwerken van mondelinge en schriftelijke input, en van de sector of beroepscontext
waarbinnen de leerder functioneert.
Een receptieve woordenschat is overigens veel beter meetbaar (en onderwijsbaar en dus als
onderwijsdoel formuleerbaar) dan een productieve. Betrouwbare uitspraken over hoeveel woorden
iemand productief tot zijn beschikking heeft (in moedertaal of vreemde taal) zijn niet te doen. Vandaar
dat bij Spreken, Gesprekken voeren en Schrijven op de niveaus B1 Tm C1 volstaan is met de
standaardzin: “De leerder beschikt over een productieve woordenschat die toereikend is om zich
adequaat uit te drukken op dit niveau'. Hoeveel en welke woorden dat zijn, is niet precies aan te geven.
Wel is het zo dat de 1000 meest frequente woorden van de vreemde taal ook deel moeten uitmaken
van iemands productieve woordenschat op elementair niveau. Vandaar dat op de niveaus A1 en A2 de
getallen 500 en 1000 zijn geplaatst voor productieve woordenschat.
Voorbeelden van taaltaken en taalgebruikssituaties
Op de derde laag van het Raamwerk MVT worden per subvaardigheid voorbeelden gegeven van
taaltaken en taalgebruiksituaties waarin een leerder de genoemde subvaardigheid toepast. De
voorbeelden zijn genomen zowel uit de toekomstige beroepspraktijk als uit de opleidingssituatie. Een
voorbeeld van het laatste is het uitvoeren van een stage (BPV) bij een buitenlands bedrijf of het
samenwerken met een buitenlandse school in een internationaliseringproject.
Bij het formuleren van de voorbeelden hebben we geput uit de eindtermen zoals die voor de
verschillende sectoren in diverse deelkwalificaties zijn neergelegd en uit de lijsten met talige
beroepstaken uit de COLO handleiding Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair
beroepsonderwijs.
De voorbeelden zijn illustratief, niet uitputtend. Ze geven een indicatie van concrete taaltaken die een
leerder op een bepaald niveau van taalbeheersing aankan binnen de context van het specifieke beroep
of beroepsveld waarvoor hij opgeleid wordt dan wel waarbinnen hij of zij functioneert. De
voorbeelden kunnen naar believen uitgebreid worden mits men zich houdt aan de criteria die voor de
desbetreffende cel van het raamwerk gelden.
8 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

3. RELATIE RAAMWERK MVT MET TALENEINDTERMEN IN DE
KWALIFICATIESTRUCTUUR BEROEPSONDERWIJS
Hoe verhoudt het model zoals dat in het Raamwerk MVT uitgewerkt is zich met de bekende
taleneindtermen in de deelkwalificaties van de opleidingen in het secundair beroepsonderwijs Het
raamwerk maakt het mogelijk om de bestaande taleneindtermen te plaatsen op de niveauladder van de
taalbeheersingsniveaus. Met andere woorden: met behulp van het raamwerk is concreet aan te geven
op welk niveau van taalvaardigheid een bepaalde eindterm gerealiseerd moet worden.
Een voorbeeld: als eindterm van een bepaalde opleiding is geformuleerd 'de leerling kan een zakelijk
gesprek voeren in de vreemde taal'. Met behulp van het raamwerk is een dergelijke eindterm te
operationaliseren: over wat voor een soort zakelijk gesprek hebben we het precies, en welke kwaliteit
van uitvoering verwachten we van de leerling
We kijken daarvoor naar de vaardigheid gesprekken voeren en meer specifiek naar zakelijke
gesprekken. Welk taalvaardigheidsniveau is hiervoor nodig A1 is zonder meer te laag. Op A2 kan de
taalgebruiker korte gesprekken voeren in standaardsituaties mits de gesprekspartners waar nodig hulp
bieden. Heel wat zakelijke gesprekken vinden plaats in een voorspelbare, alledaagse werksituatie, met
een behulpzame gesprekspartner, en gaan over vertrouwde onderwerpen. Gespreksvaardigheid op
niveau A2 zou daarvoor voldoende moeten zijn. Verwacht men echter van de leerling dat hij langere
en meer complexe zakelijke gesprekken kan voeren in minder routinematige omstandigheden, met
minder welwillende gesprekspartners, met een groter gemak en met meer correctheid (grammaticaal
en qua gesprekstoon), dan voldoet niveau A2 niet. Voor een dergelijke 'performance' is
gespreksvaardigheid op niveau B2 nodig.
Het is dus van belang - voor het onderwijs en voor de normstelling bij toetsing - om aan te geven of
het gaat om zakelijke gesprekken waarvoor gespreksvaardigheid op niveau B2 nodig is, of waarvoor
niveau A2 voldoende is. Of niveau B2 haalbaar is in de huidige onderwijscontext, is een andere vraag.
Zo helpt het raamwerk om beroepsmatige eindtermen 'op niveau' te plaatsen en daarmee om inzicht te
krijgen in de relatieve moeilijkheid van bepaalde eindtermen. Het raamwerk maakt het evenzeer
mogelijk om binnen beroepsmatige eindtermen te differentiëren naar taalvaardigheidsniveau. Ons
voorbeeld laat zien dat 'het voeren van een zakelijk gesprek' op verschillende taalvaardigheidsniveaus
uitgevoerd kan worden. Dat kan ook voor bijvoorbeeld het voeren van een telefoongesprek, het lezen
van instructies, het schrijven van 'eenvoudige teksten' of 'teksten die op de beroepssituatie betrekking
hebben zoals artikelen, brochures, rapporten begrijpen'.
In de huidige structuur zijn de taleneindtermen niet voorzien van een indicatie van het gewenste
taalbeheersingsniveau. Dat maakt het moeilijk om onderwijsprogramma's op te zetten. Het is immers
niet duidelijk welke norm gehaald moet worden. Het maakt het evenzeer moeilijk om eenduidige
criteria vast te stellen voor toetsing en assessment.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 9

Landelijke organen beroepsonderwijs zouden hun taleneindtermen in de cellen van het raamwerk
moeten plaatsen om, voor de leerlingen, voor de scholen en voor afnemers - vervolgopleidingen,
arbeidsmarkt, de maatschappij als geheel - meer duidelijkheid te bieden over het gewenste dan wel
bereikte niveau van taalvaardigheid in het secundair beroepsonderwijs2. Zolang formele uitspraken
over de plaats op de niveauladder van de taalbeheersingsniveaus van de huidige eindtermen ontbreken,
kan de onderwijspraktijk in de huidige situatie verbetering aanbrengen door aan te geven aan welk
taalbeheersingsniveau bepaalde eindtermen gekoppeld worden in onderwijs en toetsing.
In bijlage 2 hebben we, bij wijze van handreiking aan de onderwijspraktijk, de taleneindtermen van
een aantal kwalificatiestructuren geplaatst in de cellen van het Raamwerk MVT. We hebben dat
gedaan door enerzijds de taleneindtermen inhoudelijk te analyseren en anderzijds uit te gaan van de
aard van de taalgebruiksituaties waarin leerlingen in de beroepspraktijk of in vervolgopleidingen
terecht kunnen komen en van de 'performance level' die daarin van hen verwacht wordt dan wel
redelijkerwijs van hen verwacht mag worden.
2 Kleunen, E. van (1998). Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs. Zoetermeer:
Colo.
10 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

4. RELATIE RAAMWERK MVT MET HET BEGRIP
KERNCOMPETENTIES
Taalbeheersing in een vreemde taal is op te vatten als een overstijgende vaardigheid, in te zetten in een
veelheid van situaties in een brede beroepscontext. In het Raamwerk MVT wordt taalvaardigheid op
een bepaald niveau beschreven als een competentie waarmee een leerder nieuwe situaties tegemoet
kan treden. Dit sluit aan bij het competentiedenken zoals zich dat in het beroepsonderwijs ontwikkelt.
Leerlingen kunnen niet op alle situaties in hun toekomstige beroepspraktijk voorbereid worden, maar
dienen in het onderwijs voldoende kennis te verwerven en vaardigheden te ontwikkelen om in nieuwe
situaties adequaat te kunnen handelen. Een gevolg van het competentiedenken is dat er in de
kwalificatiestructuur een overgang te bespeuren is van het omschrijven van gedetailleerde eindtermen
naar het in kaart brengen van bredere competenties3. Voor de taleneindtermen biedt het Raamwerk
MVT hiervoor een goed instrument.
De cellen in het raamwerk omschrijven brede taalcompetenties. Leerlingen verwerven die door in het
onderwijs, en in de praktijk tijdens stages en projecten, te oefenen met diverse taaltaken in situaties die
relevant zijn voor de beroepssector waarvoor zij opgeleid worden. Ze zullen daarbij deels een
algemene breed inzetbare woordenschat leren en deels een specifiek sector- of beroepsgebonden
jargon. Van het eerste zullen ze altijd voordeel hebben; van het laatste soms veel, soms minder.
Iemand zal zich altijd het specifieke jargon van het bedrijf waar hij komt te werken eigen moeten
maken. Hij zal dat vrij makkelijk kunnen doen op grond van zijn algemene talige competentie.
In de toekomst zou voor beroepsbeoefenaren op een bepaald niveau binnen een bepaalde sector op
grond van de cellen van het raamwerk een noodzakelijk dan wel gewenst taalcompetentieprofiel
opgesteld kunnen worden. Daarin kan, per taal indien meer talen geleerd worden, in algemene termen
aangegeven worden welke vaardigheden op welk niveau beheerst (moeten) worden. Verdere
specificatie kan indien gewenst aangebracht worden: in eindtermen, in onderwijsprogramma's, als
aantekening op een certificaat of in een taalportfolio. Zo kan men aangeven welke subvaardigheden
binnen een cel extra of uitsluitend geoefend zijn, en uit welk domein of welke beroepssituatie het
oefenmateriaal gehaald is. Is bijvoorbeeld de leesvaardigheid op niveau B1 bereikt door te oefenen
met teksten uit een algemeen technisch domein, of heeft het accent gelegen op teksten uit de
informatica of uit de autotechniek Is gespreksvaardigheid op niveau A2 ontwikkeld binnen een
commerciële bedrijfssetting of binnen de wereld van hotel en horeca Voor vervolgopleidingen en
voor werkgevers is dergelijke informatie interessant. Zij weten wat een leerling kan en wat hij of zij in
de nieuwe opleiding of werksituatie zal moeten bijleren.
3 ACOA (1999). Een wending naar kerncompetenties. ’s-Hertogenbosch: ACOA.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 11

5. RELATIE RAAMWERK MVT MET BESTAANDE NIVEAU
INDELINGEN
Het onderwijs in de moderne vreemde talen in de Bve-sector kent een structurering vanuit de KSB of
de KSE. Er is een Modulaire leerlijn MVT, en in de eerder geciteerde Handleiding Eindtermen voor
de moderne vreemde talen van het COLO worden Standaarden Beroepstaal geïntroduceerd. We
bespreken hier kort op welke wijze het Raamwerk MVT gerelateerd is aan de bestaande structurering
in het talenonderwijs.
• De Standaarden Beroepstaal. Deze zijn gebaseerd op The Revised National Language Standards,
Languages Lead Body, Londen 1996 en zijn ingebed in het Engelse systeem van de NVQ's
(National Vocational Qualifications). De vier Standaarden waarin de COLO Handleiding mee
gewerkt wordt corresponderen met de niveaus A2 tot en met C1 van het Common European
Framework (zie COLO Handleiding, pagina 22). Daar het Common European Framework een
breder draagvlak heeft dan het Engelse systeem en internationaal gezien steeds meer ingang vindt,
hebben we voor het Raamwerk MVT de keuze gemaakt om aan te sluiten bij het Common
European Framework. Overigens wordt door experts van het Britse en het continentale stelsel
nauw samengewerkt en berusten beide indelingen op dezelfde basisideeën over functionele
taalvaardigheid.
• De Modulaire Leerlijn MVT. Deze leerlijn is opgesteld in het project Blokkendoos in het kader
van de implementatie van de KSE. De leerlijn biedt een overzicht van modules voor de moderne
vreemde talen, ingedeeld in niveaus en vaardigheden. De indeling is gebaseerd op die van het
Common European Framework. In de leerlijn zijn tevens de eisen geplaatst voor de
schoolexamens die in het vavo afgelegd kunnen worden. De modules omschreven in de
modulaire leerlijn MVT zijn niet gekoppeld aan een bepaalde doelgroep of een bepaald
programma. Waar relevant kunnen de modules ook in het beroepsonderwijs gebruikt worden als
uitgangspunt voor taalprogramma's. Hoewel de terminologie verschilt, stemmen de modules in
grote mate overeen met de cellen en subcellen van het Raamwerk MVT.
• De Kwalificatiestructuur Beroepsonderwijs. Deze onderscheidt kwalificaties op vier niveaus, met
assistent als laagste en middenkaderfunctionaris of specialist als hoogste. Deze niveaus zijn van
een andere orde dan de taalbeheersingsniveaus uit het Raamwerk MVT. Er is geen een-op-een
relatie tussen het niveau van een kwalificatie en het taalcompetentieprofiel dat bij die kwalificatie
past. Het hangt af van het soort beroep hoeveel taal en wat voor soort taal er nodig is. Zo kan
bijvoorbeeld voor een niveau 2 kwalificatie in de techniek leesvaardigheid in het Duits op niveau
A2 gevraagd worden: voldoende voor het begrijpen van voorschriften, instructies en eenvoudige
gebruiksaanwijzingen. Voor een niveau 2 kwalificatie in het internationale transport zal
gespreksvaardigheid op niveau B1 nodig zijn. Een beroepschauffeur moet immers onderweg
allerlei zaken, routinematige en minder voorspelbare, met allerlei mensen regelen. Hoewel over
het algemeen, gezien de aard van de uit te voeren werkzaamheden, hoge taalniveaus gevraagd
12 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

zullen worden bij 'hoge' kwalificaties, op de niveaus 3 en vooral 4, hoeft dat niet over de hele
linie het geval te zijn. Er zijn verschillen denkbaar per vaardigheid en per taal. Een hypothetisch
voorbeeld van een taalcompetentieprofiel bij een kwalificatie op niveau 4 in de sector Economie
maakt dit duidelijk.
Taal: Engels
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
Taal: Spaans
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
De Kwalificatiestructuur Educatie. Deze onderscheidt zes kwalificatieniveaus, min of meer parallel
aan de uitstroomniveaus in het reguliere onderwijs, van eind basisonderwijs tot vwo. Hier geldt
hetzelfde als bij de Kwalificatiestructuur Beroepsonderwijs: taalbeheersingsniveaus staan in wezen los
van kwalificatieniveaus. Voor een taal als Engels die verplicht onderwezen wordt op alle niveaus van
het reguliere onderwijs, is er wel sprake van een nauwe relatie. Voor talen als Frans en Duits, en zeker
voor talen als Spaans, Italiaans, Russisch, Arabisch en Turks, is dat veel minder of niet het geval. Het
niveau van taalbeheersing ligt grofweg bij het eindexamen vwo voor Engels op niveau B2, voor Frans
op B1 en voor Spaans op A2. Voor de moderne talen en voor het Nederlands als tweede taal zijn
binnen de KSE eindtermendocumenten gemaakt, gebaseerd op de niveau-indeling van het Common
European Framework. Voor het Engels is een relatie gelegd met de KSE-niveaus; voor de overige
talen is die nadrukkelijk niet gelegd.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 13

6. LEERLAST
Bij het maken van inschattingen over de hoeveelheid tijd die nodig is om bepaalde taleneindtermen in
het secundair beroepsonderwijs te bereiken speelt een aantal factoren een rol:
• Het instroomniveau;
• Het gewenste uitstroomniveau;
• De effectiviteit van het onderwijsleerproces.
In deze paragraaf gaan we in op de eerste twee factoren. Op de derde factor komen we terug in de
volgende paragraaf waarin de vormgeving van het talenonderwijs besproken wordt.
De onderliggende niveau-indeling van het Common European Framework en het Raamwerk MVT
maakt het mogelijk om doorlopende leerlijnen uit te zetten in het onderwijs in de moderne vreemde
talen. De overgangsmomenten van het ene schooltype naar het andere kunnen als het ware afgetekend
worden in de cellen van de niveau-indeling.
Het taalcompetentieprofiel bij de instroom wordt bepaald door wat bereikt is in het voortraject, in
vmbo of havo of anderszins.
Bij de instroom is het van belang vast te stellen
• Welke talen de leerling beheerst;
• Welk niveau hij/zij voor de verschillende vaardigheden in elke taal heeft bereikt;
• In welke mate de leerling de vreemde taal daadwerkelijk kan gebruiken in de praktijk.
De meest betrouwbare manier om het instroomniveau vast te stellen is het afnemen van instaptoetsen
en het doen van een taalassessment in de beginperiode van het beroepsonderwijs. Veel algemene
informatie zal echter beschikbaar komen als eenmaal de behaalde examenresultaten voor de talen in
vmbo en havo gerelateerd kunnen worden aan de Europese niveauschalen. Een eerste, voorlopige
indicatie op basis van een door CITO en SLO uitgevoerd -kleinschalig- onderzoek geeft het volgende
aan4:
• Voor Engels wordt in de eindexamens een hoger niveau behaald dan het niveau dat af te leiden is
uit de examenprogramma's; voor Duits stemmen examenresultaten en examenprogramma's
redelijk overeen; voor Frans ligt het gerealiseerde niveau op het examen vaak een niveau lager dan
omschreven in het programma.
• De luistervaardigheid voor Duits ligt bij de examens havo op B2.1, voor mavo d net boven B1.1,
voor mavo c net boven A2.2. Voor Frans zijn alleen gegevens van vwo: net boven B1.2,
4 Hest, Erna van, J.H.A.L. de Jong & Gé Stoks (2001). Nederlandse taalkwalificaties in Europees verband,
Enschede/Arnhem: SLO.
14 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

• Het niveau voor leesvaardigheid ligt voor havo Engels onder B2.2, voor Duits op B2.1, voor Frans
net boven B1.2. Voor mavo zijn geen gegevens beschikbaar.
• Het niveau voor spreekvaardigheid ligt voor havo Engels op B1.2, voor Duits net boven A2.2,
voor Frans zijn alleen vwo gegevens beschikbaar: net boven A1.1.
In dit overzicht zijn de niveaus A1, A2 enzovoort verder onderverdeeld in een lage en een hoge kant
per niveau. Daarmee is een verfijndere plaatsing op de niveauladder mogelijk.
Vervolgens worden de cellen van het raamwerk gebruikt om het gewenste taalcompetentieprofiel bij
uitstroom van de opleiding in kaart te brengen. Vragen daarbij zijn:
• Ligt het accent op beroepsgerichte taalvaardigheid, op algemeen-maatschappelijke taalvaardigheid
of op taalvaardigheid nodig voor een vervolgstudie (soort kwalificatie)
• Welke vaardigheden moeten op welk taalvaardigheidsniveau beheerst worden op grond van
bovenstaande accenten (analyse van eindtermen)
• Met welk soort communicatieve activiteiten binnen welke context moet de leerling aan het eind
van de opleiding met gemak overweg kunnen (specificering van eindtermen leidt tot keuze van
praktijksituaties, van teksten, van een specifieke woordenschat)
Het verschil tussen het instroomprofiel en het gewenste uitstroomprofiel geeft aan wat de leerling
tijdens de duur van de opleiding in het secundair beroepsonderwijs zal moeten leren. Dat zal per
leerling en per taal sterk kunnen verschillen. Vaak zal de leerling voor een of meerdere vaardigheden
een niveau omhoog moeten. In andere gevallen ligt het accent niet zozeer op niveauverhoging, maar
op uitbreiding naar en toespitsing op een beroepscontext van reeds verworven algemeenmaatschappelijke
taalvaardigheid.
Cijfers over de omvang van de leerlast per taalvaardigheidsniveau worden in diverse publicaties alleen
in heel globale zin gegeven. Er zijn immers zoveel factoren van invloed op het tempo waarin en het
succes waarmee iemand een vreemde taal leert. Voor het Engels wordt geschat dat redelijk opgeleide
leerders (minimaal middelbaar onderwijs) met een West-Europese moedertaal zo'n 400 uren studie
nodig zullen hebben om niveau B1 (Threshold Level) te bereiken. Voor niveau A2 (Waystage) rekent
men 200 uur. Voor het bereiken van de hogere niveaus is relatief meer tijd nodig. Er zijn schattingen
dat elke niveaustap omhoog twee keer zoveel tijd kost als de voorafgaande.
Bij talen die verder van het Nederlands af liggen dan het Engels (Frans en Spaans bijvoorbeeld) zal
relatief meer studietijd per niveaustap nodig zijn. Duits is voor Nederlanders gezien de
taalverwantschap relatief gemakkelijk, in het bijzonder voor de receptieve vaardigheden.
In het beroepsonderwijs gaat het vaak om niveauverhoging op een of enkele vaardigheden. De
studielast is daarmee weliswaar beperkter dan bij een niveaustap voor alle vaardigheden, maar bij het
werken aan een of enkele vaardigheden is weer meer 'tijd per vaardigheid' nodig dan bij een algehele
niveauverhoging.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 15

Een factor die men bij het schatten van de leerlast in het mbo mee moet tellen is dat het niet alleen
gaat om niveauverhoging, maar ook om het leren functioneren in de wereld en in de taal van het
beroepsleven en de specifieke sector waarvoor de leerling wordt opgeleid. Zo kan een leerling die bij
instroom al min of meer op het gewenste eindniveau zit, toch taaltraining nodig hebben om de
algemene en specifieke beroepstaal te leren hanteren.
16 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

7. VORMGEVING VAN PROGRAMMA’S IN HET TALENONDERWIJS
Welke resultaten leerlingen in de ontwikkeling van hun taalvaardigheid in een of meer vreemde talen
zullen halen in de tijd die daarvoor in het beroepsonderwijs beschikbaar is, hangt deels af van in de
persoon gelegen factoren. Bijvoorbeeld leerstijl, studievaardigheid, motivatie, aanleg, mate van
contact met de vreemde taal. Daarnaast speelt de effectiviteit van het onderwijsleerproces een
belangrijke rol. In het algemeen hangt de effectiviteit van onderwijsleerprocessen samen met:
• De mate waarin het programma aangepast is aan niveau, interesse en leerstijl van de leerling
(onderwijs op maat);
• De mate waarin de leerling de leerstof ervaart als interessant en relevant voor de toekomstige
beroepspraktijk (motivatie, relevantie leerstof);
• De mate waarin de leerling zelf sturing kan geven aan zijn leren en de leerstof zelfstandig kan
verwerken (zelfstandig leren).
In het secundair beroepsonderwijs wordt onder de noemer 'het nieuwe leren' in diverse didactische
concepten en arrangementen vorm gegeven aan deze uitgangspunten. Voor het onderwijs in de
moderne vreemde talen kan het Raamwerk een rol spelen bij de uitwerking van het 'nieuwe leren'. In
de eerste plaats maakt het Raamwerk MVT het mogelijk om voor elke leerling een individueel
leerplan op te stellen, op basis van het aanwezige taalcompetentieprofiel bij de instroom en het
gewenste uitstroomprofiel (zie de vorige paragraaf). Daarmee wordt duidelijk op welk niveau de
leerling onderwijs in de desbetreffende taal zal moeten krijgen. In de tweede plaats biedt het
Raamwerk, door de opsomming van functionele taalvaardigheden en beroepsrelevante
communicatieve activiteiten, een check op de relevantie van de leerstof die de leerling te verwerken
krijgt.
Over de uitvoering van het onderwijs, het methodisch-didactische niveau, doet het Raamwerk geen
uitspraken. Dat aspect komt ruimschoots aan bod in de eveneens in het project Kwaliteitsimpuls MVT
uitgewerkt Resource Kit, waarin zowel achtergrondinformatie voor docenten als uitgewerkte
lesvoorbeelden voor talenonderwijs binnen diverse didactische arrangementen gepresenteerd worden.
Op deze plaats beperken we ons tot enkele opmerkingen met betrekking tot een ideaaltypische
inrichting van talenonderwijs gericht op het ontwikkelen van functionele taalvaardigheid.
Individuele leerplannen veronderstellen niet dat het onderwijs geïndividualiseerd wordt. Individuele
leerplannen vormen juist de grondslag voor programma's voor groepen en groepjes leerlingen en
individuen, die deels aan dezelfde, deels aan verschillende leerdoelen werken. De programma's zijn
flexibel ingericht met ruimte voor groepsactiviteiten, instructie en training onder leiding van een
docent, zelfstudie met behulp van audiovisuele media, ICT en schriftelijk materiaal, en het gebruik
van de vreemde taal in de praktijk, bijvoorbeeld het verzamelen van materiaal voor beroepsgerichte
projecten, buitenlandse stages, uitwisselingen en samenwerkingen met scholen in het buitenland. Een
ruimere en meer flexibele opzet van taalprogramma's moet het mogelijk maken om leerlingen van
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 17

verschillende opleidingen voor een groot deel samen op te laten werken, voor zover er een
gemeenschappelijke grond te vinden is in de eindtermen van de opleidingen. Zaken als samenwerken
bijvoorbeeld in een training gespreksvaardigheid of presentatietechnieken, en gebruik maken van een
gezamenlijk taalleercentrum zijn vaak te organiseren op het niveau van een afdeling of unit.
Het taalverwervingsmodel dat aan deze ideaaltypering ten grondslag ligt gaat ervan uit dat voor het
leren van taal de volgende (mentale) activiteiten nodig zijn: Input - Verwerken - Oefenen - Output.
Door middel van een royale input, een ruim en interessant taalaanbod, komen de leerlingen met
nieuwe taalmiddelen in aanraking. Zij moeten het taalaanbod vervolgens verwerken: de betekenis
begrijpen, op vormaspecten letten. Ook moet er veel geoefend worden met allerlei bouwstenen van de
taal: woorden, uitdrukkingen, grammaticale verschijnselen, uitspraak, schrijfwijzen,
telefoonconventies, briefconventies enzovoort. Het bevordert de taalontwikkeling als leerlingen in een
vroeg stadium zelf taal produceren in levensechte (of zo levensecht mogelijke) situaties. Door de
leerling te 'dwingen' tot output merkt hij wat hij al wel kan -dat motiveert- en wat hij nog niet kan -dat
maakt hem gevoelig voor het oppikken van nieuwe taalmiddelen uit het taalaanbod. In dit model is
geen sprake van het verwerken van een stukje leerstof in een cyclus van aanbieden - begrijpen -
oefenen -toepassen, maar veeleer van het creëren van optimale condities voor het natuurlijke
leerproces dat het leren gebruiken van een vreemde taal inhoudt. Vandaar de nadruk op een ruim en
relevant taalaanbod, het oefenen op eigen niveau, en het gebruiken van de taal in relevante situaties.
Voor het talenonderwijs in het beroepsonderwijs betekenen bovenstaande uitgangspunten:
• Een sterke mate van flexibilisering van het talenonderwijs.
• Het creëren van verschillende leermogelijkheden: directe instructie en training onder leiding van
een docent naast zelfstudie in een Open Leercentrum waar leerlingen nieuw materiaal kunnen
verwerken, oefeningen kunnen maken, of hiaten kunnen bijspijkeren.
• Toepassingsmogelijkheden voor het gebruik van de vreemde taal bieden door integratie van het
taal leren in beroepsgerichte projecten, stages, en dergelijke.
In de 'Resource Kit' wordt verder ingegaan op de koppeling van het onderwijs in de moderne vreemde
talen met didactische concepten als PGO, ILS, projectonderwijs, en dergelijke.
18 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

8. TOETSING EN ASSESSMENT
In de huidige situatie wordt in het onderwijs in de moderne vreemde talen in het beroepsonderwijs
voornamelijk getoetst bij het afsluiten van een module. Er wordt gekeken in welke mate een leerling
de stof die in de module aangeboden is, beheerst en daar wordt een cijfer aan toegekend. De norm die
gehanteerd wordt voor zakken of slagen en het toekennen van cijfers wordt vastgesteld door een
individuele docent of door het docententeam van een school.
Het Raamwerk MVT biedt de mogelijkheid om voortgang in de taalvaardigheid van leerlingen af te
meten aan een externe, niet in de leerstof gelegen norm, zodat er een beter 'overall' beeld ontstaat van
de talige competentie van de leerling in de desbetreffende vreemde taal. Dat een leerling zijn opleiding
of een deelkwalificatie afsluit met een 5 of een 8 voor Duits, zegt in 'de buitenwereld' niet veel. Het is
immers niet duidelijk waar die 5 of die 8 voor staat: hoe goed functioneert een leerling die deze cijfers
behaald heeft in diverse vreemdtalige praktijksituaties Koppeling van een eindcijfer aan de Europese
taalniveaus geeft een beter beeld, en geeft bovendien een indicatie van het bereikte taalniveau die in
heel Europa begrepen wordt.
Het Raamwerk MVT helpt docenten en toetsontwikkelaars om praktijksituaties te kiezen of te
ontwikkelen die illustratief zijn voor een bepaald niveau. Praktijksituaties kunnen bijvoorbeeld zijn het
oplossen van een storing door in een handleiding op te zoeken wat je moet doen, het maken van
afspraken per telefoon, mondeling uitleg geven over werkzaamheden of producten. In de cellen van
het Raamwerk geven de tekstkenmerken aan binnen welk kader de situatie mag vallen ('Hoe moeilijk
mag het zijn'). De kenmerken van de taakuitvoering verschaffen de criteria voor een voldoende
prestatie ('Hoe goed moet het zijn').
Uit het Raamwerk kunnen als het ware beoordelingsmodellen worden afgeleid op grond waarvan
toets- en assessmentopdrachten worden beoordeeld. Stel dat het streven is dat leerlingen aan het eind
van hun opleiding voor een of enkele vaardigheden functioneren op niveau B2, in de professionele
context waar hun opleiding op gericht is. Aan het eind van het opleidingstraject wordt door middel van
een serie assessmentopdrachten vastgesteld of een leerling de norm haalt -dus voor de aangegeven
vaardigheden minimaal op niveau B2 functioneert- . De leerling die de gestelde norm niet haalt, hoeft
niet 'met lege handen' te vertrekken. Een assessment op een lager niveau kan uitwijzen welke taken hij
-redelijk of goed- kan uitvoeren op niveau B1.
Voor het toetsen van competenties, en dus ook talige competenties, zijn over het algemeen
praktijksituaties of simulaties beter geschikt dan de klassieke toetsen met veel losse items en multiple
choice opgaven. Probleem is dat praktijktoetsen, psychometrisch gezien, minder betrouwbaar zijn en
veel afhankelijker van het oordeel van een beoordelaar. Vaak zoekt men daarom naar een tweesporen
model: een combinatie van een geijkte itemtoets die voor grote groepen snel - per computer
bijvoorbeeld- is af te nemen, en assessment in praktijksituaties of simulaties. Voor de talen worden
steeds meer niveautoetsen ontwikkeld gekoppeld aan het Europese taalniveaus. In de nabije toekomst
kan men online via toetsenbanken op internet snel een indicatie krijgen van het Europese taalniveau
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 19

waarop men functioneert in verschillende talen. Voor het beroepsonderwijs zouden dergelijke
voorzieningen een welkome aanvulling kunnen zijn op de beoordeling van de taalvaardigheid van
leerlingen in praktijksituaties.
20 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

9. RELATIE RAAMWERK MVT MET DE TAALPORTFOLIO
Binnen het project Kwaliteitsimpuls MVT is gewerkt aan een taalportfolio voor de BVE sector, in het
kader van het European Language Portfolio project van de Raad van Europa. Na een experimentele
fase waarin zes Roc’s in samenwerking met CINOP en SLO een model ontwikkeld hebben, is in
september 2001 een algemeen Europees Taalportfolio voor de BVE aan het veld aangeboden.
Het Taalportfolio heeft twee functies, een interne - reflecteren op het eigen leren, leervorderingen
zichtbaar maken en structureren, en een externe - de eigen taalvaardigheid relateren aan de Europese
taalniveaus. De relatie tussen taalportfolio en raamwerk is zeker voor dat laatste aspect een zeer
nauwe.
Leerlingen beoordelen hun taalvaardigheid aan de hand van de descriptoren in de cellen van het
Raamwerk MVT. Een descriptor is een zin of alinea die kernachtig omschrijft wat een bepaalde
vaardigheid op een bepaald niveau inhoudt, wat iemand op dat niveau kan. Een voorbeeld:
- Kan korte en eenvoudige teksten lezen over concrete onderwerpen uit de eigen werk- of
leefomgeving. Lezen, A2.
De descriptoren leveren dus de grondstof voor (self) assessment van taalvaardigheid. Zelfbeoordeling
louter op grond van een lijst descriptoren blijkt niet goed te werken; de descriptoren zijn daarvoor te
beknopt en teveel op een metaniveau verwoord. Wat leerlingen nodig hebben is een lijst van
voorbeelden, van situaties die zij zich makkelijk voor kunnen stellen of die zij zelf in de praktijk of in
simulaties op school hebben meegemaakt. Het Raamwerk MVT levert op de lager gelegen niveaus, die
van de subvaardigheden en van de voorbeelden daarbij, materiaal daarvoor. Daarnaast zijn er legio
situaties uit de beroepscontext en uit het dagelijks leven die voor (zelf)beoordeling gebruikt kunnen
worden, zolang zij maar 'passen' binnen de kaders die aangegeven worden door de descriptoren van
het Raamwerk. Daarmee wordt de koppeling met de Europese taalniveaus in stand gehouden.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 21

10. RELATIE MET BESTAANDE LESMATERIALEN EN LEERGANGEN
Het onderwijs in de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs kent een
leerlingpopulatie met vaak zeer uiteenlopende niveaus van taalvaardigheid, met als gevolg dat er vaak
gewerkt wordt met allerlei bijspijker- en uitbreidingsmateriaal waarmee leerlingen zelfstandig,
bijvoorbeeld in een Open Leercentrum, aan de slag kunnen. Het Raamwerk MVT kan gebruikt worden
om dergelijke materiaal te structureren en toegankelijk te maken door aan te geven aan welke
vaardigheid of vaardigheden gewerkt wordt en op welk taalvaardigheidsniveau.
Op vergelijkbare wijze kunnen alle op school gebruikte lesmaterialen en leergangen voorzien worden
van niveau aanduidingen conform de cellen van het Raamwerk MVT. Eerst kan men dat zelf doen, als
docent of team docenten. Op den duur - als de Europese taalniveaus meer ingeburgerd raken -, zullen
uitgevers de niveau aanduidingen leveren.
In het huidige systeem wordt bij de gepubliceerde leermaterialen voor de talen wel een koppeling
gemaakt met deelkwalificaties en de daarvoor benodigde modules, maar wordt er geen indicatie
gegeven van het taalvaardigheidsniveau dat nodig is om de modules door te werken. Met niveau
aanduidingen gebaseerd op de Europese taalniveaus kan in het onderwijs beter vastgesteld worden
welk instroomniveau bij een bepaalde taal nodig is, en wat er bij een te laag niveau aan remediërende
programma's opgezet moet worden.
Een andere gebruiksmogelijkheid van het Raamwerk MVT in relatie tot bestaande leergangen is die
van checklist op de inhoud. Als eenmaal met behulp van het Raamwerk op leerplanniveau aangegeven
is aan welke functionele taalvaardigheden gewerkt zal worden op een bepaald niveau, dan is
eenvoudig na te gaan of een leergang daaraan in voldoende mate aandacht schenkt. Het gaat hier
overigens slechts om een globale check op het al of niet voorkomen van situaties en taaltaken. Over de
didactische kwaliteit, - de manier waarop taal aangeboden, ingeoefend en toegepast wordt - kan men
op grond van het Raamwerk geen enkele uitspraak doen.
22 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

11. VERANKERING RAAMWERK MVT AAN DE EUROPESE
TAALNIVEAUS
Met het Raamwerk MVT wordt een poging gedaan om de ideeën en instrumenten uit het Common
European Framework of Reference for Languages toegankelijk te maken voor een breder publiek in
het BVE-veld. Het Common European Framework (CEF) is met recht een gemeenschappelijk
referentiekader. In de beschrijvingen en uitwerkingen wordt rekening gehouden met alle soorten
taalleerders, in alle landen en in alle leeftijdsgroepen. Die uitgebreidheid en het feit dat het een
behoorlijk vaktechnisch document is, (voorlopig) alleen in het Engels verkrijgbaar, maakt het CEF
voor niet-specialisten minder toegankelijk. Voor geïnteresseerden in het BVE veld is nu een beknopter
raamwerk beschikbaar, dat bovendien meer toegespitst is op algemeen beroepsmatig taalgebruik en
waarin illustraties zijn opgenomen uit de wereld van opleiding en beroep.
Het gevaar van samenvatten en toespitsen is dat de relatie met de oorspronkelijke beschrijvingen
vertroebeld raakt. Om dat gevaar te voorkomen zijn de volgende maatregelen genomen:
• Op het niveau van de zogenaamde 'common reference levels' biedt het Raamwerk MVT de
gebruiker een vertaling van de omschrijvingen in het CEF. De globale schalen zijn opgenomen in
hoofdstuk 2. Van het andere ankerpunt, de zogenaamde self-assessment grid, vindt de lezer in dit
hoofdstuk de geautoriseerde vertaling. Deze tekst is ook te vinden op de website van de Raad van
Europa: http://culture.coe.int/lang.
• In het Raamwerk MVT is in de eerste (linker)kolom van elke cel een toespitsing naar algemeen
beroepsmatig taalgebruik gemaakt van de desbetreffende cellen uit het CEF.
• Aan de descriptoren die een hoofdcel (een van de 25) van het Raamwerk beschrijven zijn de
categorieën tekstkenmerken/taalkennis en kwaliteit van de uitvoering toegevoegd. Hierin zijn de
kwalitatieve aspecten uit de omschrijvingen van het CEF opgenomen. De descriptor die een
algemeen-beroepsmatige taalvaardigheid op een bepaald niveau beschrijft, kon op deze manier
heel beknopt geformuleerd worden. Men moet een descriptor in het Raamwerk MVT dus altijd
interpreteren in samenhang met de achterliggende linguïstische vaardigheid en de performance
criteria die bij een bepaalde cel horen.
• De clustering van subvaardigheden in het Raamwerk is een wat andere dan de onderverdeling in
de diverse 'illustrative scales' in het CEF. De clustering in het Raamwerk is gekozen op grond van
relevantie van subvaardigheden voor de taaltaken en de taalgebruikssituaties in
beroepsopleidingen en op de werkvloer. Bij het omschrijven van de subvaardigheden en bij het
kiezen van de voorbeelden is zorgvuldig gekeken naar de omschrijvingen in de diverse 'illustrative
scales' in het CEF. Ondanks de andere indeling komen de meest kenmerkende elementen terug in
de subvaardigheden van het Raamwerk MVT.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 23

De vertaalslag van het CEF naar het Raamwerk MVT is gemaakt op grond van inhoudelijke analyses. Er ligt geen empirische, psychometrische
onderbouwing aan ten grondslag.
Het CEF biedt naast de globale schalen een meer uitgewerkt overzicht van de belangrijkste aspecten van taalvaardigheid op elk van de zes
niveaus. Dit wordt gegeven in de vorm van een matrix, 'a draft for a self-assessment orientation tool' (CEF, CUP editie, pagina 25), waarmee een
taalleerder een beeld kan krijgen van het niveau dat hij beheerst. Vervolgens kan hij meer gedetailleerde checklists voor dat niveau raadplegen
voor verdere zelfevaluatie. De Nederlandse vertaling van de matrix ziet er als volgt uit:
Begrijpen
Luisteren
Lezen
A1 A2 B1 B2 C1 C2
Ik kan vertrouwde
woorden en basiszinnen
begrijpen die mezelf, mijn
familie en directe concrete
omgeving betreffen,
wanneer de mensen
langzaam en duidelijk
spreken.
Ik kan vertrouwde namen,
woorden en zeer eenvoudige
zinnen begrijpen, bijvoorbeeld
in mededelin-
Ik kan zinnen en de meest
frequente woorden
begrijpen die betrekking
hebben op gebieden die
van direct persoonlijk
belang zijn (bijvoorbeeld
basisinformatie over
mezelf en mijn familie,
winkelen, plaatselijke
omgeving, werk). Ik kan
de belangrijkste punten in
korte, duidelijke eenvoudige
boodschappen en
aankondigingen volgen.
Ik kan zeer korte eenvoudige
teksten lezen. Ik
kan specifieke voorspelbare
informatie vinden in
Ik kan de hoofdpunten
begrijpen wanneer in
duidelijk uitgesproken
standaarddialect wordt
gesproken over
vertrouwde zaken die ik
regelmatig tegenkom op
mijn werk, school, vrije
tijd enzovoort. Ik kan de
hoofdpunten van veel
radio- of tv-programma’s
over actuele zaken of over
onderwerpen van
persoonlijk of
beroepsmatig belang
begrijpen, wanneer er
betrekkelijk langzaam en
duidelijk gesproken wordt.
Ik kan teksten begrijpen
die hoofdzakelijk bestaan
uit hoogfrequente, alledaagse
of aan mijn werk
Ik kan een langer betoog
en lezingen begrijpen en
zelfs complexe
redeneringen volgen,
wanneer het onderwerp
redelijk vertrouwd is. Ik
kan de meeste nieuws- en
actualiteitenprogramma's
op de tv begrijpen. Ik kan
het grootste deel van films
in standaarddialect
begrijpen.
Ik kan artikelen en
verslagen lezen die
betrekking hebben op
eigentijdse problemen,
Ik kan een langer betoog
begrijpen, zelfs wanneer
dit niet duidelijk
gestructureerd is en
wanneer relaties slechts
impliciet zijn en niet
expliciet worden
aangegeven. Ik kan zonder
al te veel inspanning tvprogramma’s
en films
begrijpen.
Ik kan lange en complexe
feitelijke en literaire
teksten begrijpen, en het
gebruik van verschillende
Ik kan moeiteloos
gesproken taal begrijpen,
in welke vorm dan ook,
hetzij in direct contact,
hetzij via radio of tv, zelfs
wanneer in een snel
moedertaaltempo
gesproken wordt als ik
tenminste enige tijd heb
om vertrouwd te raken
met het accent.
Ik kan moeiteloos vrijwel
alle vormen van de
geschreven taal lezen,
inclusief abstracte,
24 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Spreken
Interactie
gen, op posters en in catalogi.
Ik kan deelnemen aan een
eenvoudig gesprek,
wanneer de gesprekspartner
bereid is om
zaken in een langzamer
spreektempo te herhalen
of opnieuw te formuleren
en mij helpt bij het
formuleren van wat ik
probeer te zeggen. Ik kan
eenvoudige vragen stellen
en beantwoorden die een
directe behoefte of zeer
vertrouwde onderwerpen
betreffen.
Productie Ik kan eenvoudige
uitdrukkingen en zinnen
gebruiken om mijn
woonomgeving en de
mensen die ik ken, te
beschrijven.
eenvoudige, alledaagse
teksten zoals advertenties,
folders, menu's en
dienstregelingen en ik kan
korte, eenvoudige,
persoonlijke brieven
begrijpen.
gerelateerde taal. Ik kan
de beschrijving van
gebeurtenissen, gevoelens
en wensen in persoonlijke
brieven begrijpen.
Ik kan communiceren over Ik kan de meeste situaties
eenvoudige en alledaagse aan die zich kunnen
taken die een eenvoudige voordoen tijdens een reis
en directe uitwisseling van in een gebied waar de
informatie over vertrouwde betreffende taal wordt
onderwerpen en activiteiten gesproken. Ik kan
betreffen. Ik kan zeer korte onvoorbereid deelnemen
sociale gesprekken aan, aan een gesprek over
alhoewel ik gewoonlijk niet onderwerpen die
voldoende begrijp om het vertrouwd zijn, of mijn
gesprek zelfstandig gaande persoonlijke
te houden.
belangstelling hebben of
die betrekking hebben op
het dagelijks leven
(bijvoorbeeld familie,
hobby's, werk, reizen en
actuele gebeurtenissen).
Ik kan een reeks
uitdrukkingen en zinnen
gebruiken om in
eenvoudige bewoordingen
mijn familie en andere
mensen,
leefomstandigheden, mijn
Ik kan uitingen op een
simpele manier aan elkaar
verbinden, zodat ik
ervaringen en gebeurtenissen,
mijn
dromen, verwachtingen en
ambities kan beschrijven.
waarbij de schrijvers een
bepaalde houding of
standpunt innemen. Ik kan
eigentijds literair proza
begrijpen
Ik kan zodanig deelnemen
aan een vloeiend en
spontaan gesprek, dat
normale uitwisseling met
moedertaalsprekers
redelijk mogelijk is. Ik
kan binnen een
vertrouwde context actief
deelnemen aan een
discussie en hierin mijn
standpunten uitleggen en
ondersteunen.
Ik kan duidelijke,
gedetailleerde
beschrijvingen presenteren
over een breed scala van
onderwerpen die betrekking
hebben op mijn
interessegebied. Ik kan
stijlen waarderen. Ik kan
gespecialiseerde artikelen
en lange technische
instructies begrijpen, zelfs
wanneer deze geen
betrekking hebben op mijn
terrein.
Ik kan mezelf vloeiend en
spontaan uitdrukken
zonder merkbaar naar
uitdrukkingen te hoeven
zoeken. Ik kan de taal
flexibel en effectief
gebruiken voor sociale en
professionele doeleinden.
Ik kan ideeën en
meningen met precisie
formuleren en mijn
bijdrage vaardig aan die
van andere sprekers
relateren.
Ik kan duidelijke,
gedetailleerde
beschrijvingen geven over
complexe onderwerpen en
daarbij sub-thema's
integreren, specifieke
standpunten ontwikkelen
structureel of linguïstisch
complexe teksten, zoals
handleidingen, specialistische
artikelen en literaire
werken.
Ik kan zonder moeite
deelnemen aan welk
gesprek of discussie dan
ook en ben zeer vertrouwd
met idiomatische
uitdrukkingen en
spreektaal. Ik kan mezelf
vloeiend uitdrukken en de
fijnere betekenisnuances
precies weergeven. Als ik
een probleem tegenkom,
kan ik mezelf hernemen
en mijn betoog zo
herstructureren dat andere
mensen het nauwelijks
merken.
Ik kan een duidelijke,
goedlopende beschrijving
of redenering presenteren
in een stijl die past bij de
context en in een
doeltreffende logische
structuur, zodat de
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 25

Schrijven
Ik kan een korte,
eenvoudige ansichtkaart
schrijven, bijvoorbeeld
voor het zenden van
vakantiegroeten. Ik kan op
formulieren persoonlijke
details invullen,
bijvoorbeeld mijn naam,
nationaliteit en adres
noteren op een
hotelinschrijvingsformulier
opleiding en mijn huidige
of meest recente baan te
beschrijven.
Ik kan korte, eenvoudige
notities en boodschappen
opschrijven. Ik kan een zeer
eenvoudige persoonlijke
brief schrijven,
bijvoorbeeld om iemand
voor iets te bedanken.
Ik kan in het kort redenen
en verklaringen geven
voor mijn meningen en
plannen. Ik kan een
verhaal vertellen, of de
plot van een boek of film
weergeven en mijn
reacties beschrijven
Ik kan eenvoudige
samenhangende tekst
schrijven over onderwerpen
die vertrouwd of van
persoonlijk belang zijn. Ik
kan persoonlijke brieven
schrijven waarin ik mijn
ervaringen en indrukken
beschrijf.
een standpunt over een
actueel onderwerp
verklaren en de voordelen
en nadelen van diverse
opties uiteenzetten.
Ik kan een duidelijke,
gedetailleerde tekst
schrijven over een breed
scala van onderwerpen die
betrekking hebben op mijn
interesses. Ik kan een
opstel of verslag
schrijven, informatie
doorgeven of redenen
aanvoeren ter
ondersteuning vóór of
tégen een specifiek
standpunt. Ik kan brieven
schrijven waarin ik het
persoonlijk belang van
gebeurtenissen en
ervaringen aangeef.
en het geheel afronden
met een passende
conclusie.
Ik kan me in duidelijke,
goed gestructureerde tekst
uitdrukken en daarbij
redelijk uitgebreid
standpunten uiteenzetten.
Ik kan in een brief, een
opstel of een verslag
schrijven over complexe
onderwerpen en daarbij de
voor mij belangrijke
punten benadrukken. Ik
kan schrijven in een stijl
die is aangepast aan de
lezer die ik in gedachten
heb.
toehoorder in staat is de
belangrijke punten op te
merken en te onthouden.
Ik kan een duidelijke en
vloeiend lopende tekst in
een gepaste stijl schrijven.
Ik kan complexe brieven,
verslagen of artikelen
schrijven waarin ik een
zaak weergeef in een
doeltreffende, logische
structuur, zodat de lezer
de belangrijke punten kan
opmerken en onthouden.
Ik kan samenvattingen van
en kritieken op
professionele of literaire
werken schrijven.
Ó Council of Europe
De geïnteresseerde lezer vindt alle achtergrondinformatie over het Common European Framework en de verschillende schalen en niveaus in de
publicatie van het CEF die in 2001 is verschenen bij Cambridge University Press.
26 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 27

12. OVERZICHT VAN TAALNIVEAUS EN TAALVAARDIGHEDEN IN HET RAAMWERK MVT
C1
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
Kan uitgebreide betogen
over abstracte en complexe
onderwerpen volgen, ook
buiten het eigen interesseof
vakgebied. Begrijpt veel
idioom en spreektaaluitdrukkingen.
Kan tot in detail lange,
complexe teksten
begrijpen, waaronder
specialistische artikelen en
lange technische instructies
op het eigen vakterrein of
bedoeld voor de
geïnteresseerde leek, mits
moeilijke passages
herlezen kunnen worden.
Kan zich vloeiend en
spontaan uitdrukken. Kan
de taal flexibel en effectief
gebruiken voor sociale en
voor professionele
doeleinden.
Kan gedetailleerde en
precieze beschrijvingen
geven van en formele
presentaties houden over
complexe onderwerpen
Kan duidelijke,
goedgestructureerde
teksten over complexe
onderwerpen in werk,
opleiding en privé-leven
adequaat en accuraat
schrijven.
B2
Begrijpt meer complexe
informatie over
onderwerpen uit het
dagelijks leven en de
wereld van opleiding en
beroep in voldoende mate
om de draad van het betoog
te volgen.
Begrijpt een breed scala
aan teksten op het eigen
vak- of interessegebied.
Begrijpt teksten over
specialistische
onderwerpen als hij
voldoende kennis heeft van
het desbetreffende
onderwerp.
Kan op een effectieve
wijze deelnemen aan
(semi-)formele en
informele gesprekken over
onderwerpen van
praktische, sociale en
beroepsmatige aard.
Kan in een discussie een
mening geven en die met
argumenten onderbouwen.
Kan een duidelijk,
gedetailleerd betoog
houden over een breed
scala van onderwerpen uit
het eigen interesse- of
werkgebied.
Kan duidelijke,
gedetailleerde tekst
schrijven over een breed
scala van onderwerpen in
het dagelijks leven, in het
beroepsleven en in
opleidingen.
28 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1
Begrijpt feitelijke
informatie over veel
voorkomende
onderwerpen uit
dagelijks leven en
werk.
Kan feitelijke teksten over
onderwerpen uit de eigen
werk- of leefomgeving
lezen met een redelijke
mate van begrip.
Kan met redelijk gemak
deelnemen aan
gesprekken over
onderwerpen uit het
dagelijks leven, gericht op
het onderhouden van
sociaal contact en het
regelen van zaken.
Kan een eenvoudige
uiteenzetting geven over
vertrouwde onderwerpen
uit de eigen leef- en
werkomgeving.
Kan eenvoudige
samenhangende tekst
schrijven over vertrouwde
onderwerpen in het
dagelijks leven, op
opleiding of werk.
A2
Begrijpt de
belangrijkste punten
van korte en
eenvoudige
boodschappen en
aankondigingen als er
langzaam en duidelijk
gesproken wordt.
Kan korte en eenvoudige
teksten lezen over
concrete onderwerpen uit
de eigen werk- of
leefomgeving.
Kan korte gesprekken
voeren in
standaardsituaties. Kan
vragen stellen en
beantwoorden en ideeën
en informatie uitwisselen
over vertrouwde
onderwerpen in
voorspelbare, alledaagse
situaties.
Kan in eenvoudige
bewoordingen een
beschrijving geven van
mensen, leef- en
werkomstandigheden,
dagelijkse routines
enzovoort.
Kan korte, informele
briefjes schrijven en
boodschappen noteren in
telegramstijl.
A1
Begrijpt vertrouwde
uitdrukkingen en
eenvoudige zinnen als
er heel langzaam en
duidelijk gesproken
wordt.
Kan vertrouwde namen,
woorden en zeer
eenvoudige zinnen
begrijpen in
standaardteksten als
mededelingen, posters,
catalogi.
Kan deelnemen aan
eenvoudige gesprekken in
situaties die veel
voorkomen in het
dagelijks leven en op de
werkplek.
Kan zich uitdrukken in
losse woorden en in korte,
eenvoudige zinnen over
concrete zaken uit de
eigen leef- of
werkomgeving.
Kan losse woorden zoals
personalia in formulieren
invullen en een kort
tekstje schrijven zoals
vakantiegroeten op een
ansichtkaart.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 29

13. LUISTEREN
A1 Luisteren
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Begrijpt vertrouwde
uitdrukkingen en
eenvoudige zinnen als er
heel langzaam en duidelijk
gesproken wordt
1 Direct contact
Begrijpt eenvoudige
instructies, uitleg, een
waarschuwing, een
routebeschrijving.
2 Audiovisuele media
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
Op dit niveau verstaat de
leerder korte, eenvoudige
teksten. Het spreektempo
moet laag zijn, met lange
pauzes zodat de lerende de
betekenis tot zich kan laten
doordringen, de articulatie
heel duidelijk. Standaard
uitspraak, geen
dialectkleuring.
Woordgebruik is
hoogfrequent of specifiek
voor de werksituatie van de
leerder.
De leerder is afhankelijk
van de hulp van degene die
hem iets uitlegt. Die moet
nagaan of hij begrepen
wordt, veel herhalen en
omschrijven.
Woordenschat: ongeveer
1000 voornamelijk
frequente woorden.
A1 Luisteren: voorbeelden van taaltaken
1 Direct contact
• Een waarschuwing (Pas op! Aan de kant! Niet doen! Dat is heet!) begrijpen;
• Uitleg hoe je op een bepaalde plek komt (rechtdoor, de trap op, eerste deur links);
• Uitleg hoe een handeling verricht moet worden, waar iets neergezet moet worden;
A1 Luisteren: voorbeelden van situaties
A1/1.1 De lerende verblijft in verband met een excursie bij een buitenlands bedrijf of buitenlandse
school. Hij kan daar de uitleg hoe op een bepaalde plek te komen begrijpen (‘rechtdoor, de trap op,
eerste deur links’ e.d.). Ook begrijpt hij eenvoudige uitleg bijvoorbeeld over hoe een handeling
verricht moet worden of waar iets neergezet moet worden. Waarschuwingen als ‘Pas op!’, ‘Aan de
kant!’, ‘Niet doen!’ en ‘Dat is heet!’ zijn duidelijk voor hem.
30 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A2 Luisteren
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Begrijpt de belangrijkste
punten van korte en
eenvoudige boodschappen
en aankondigingen als er
langzaam en duidelijk
gesproken wordt.
1 Direct contact
Kan voldoende feitelijke
informatie halen uit
instructies en aanwijzingen
om routinetaken uit te
kunnen voeren.
2 Audiovisuele media
Begrijpt hoofdpunten van
korte en duidelijke
berichten op radio en tv en
van de uitleg op een
eenvoudige instructievideo.
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
De leerder begrijpt
eenvoudige, goed
opgebouwde teksten. Het
spreektempo moet rustig
zijn, de articulatie duidelijk.
Standaard uitspraak, geen
dialectkleuring.
Woordgebruik is frequent
of specifiek voor de
werksituatie van de leerder.
Woordenschat: ongeveer
2000 voornamelijk
frequente woorden.
De leerder is afhankelijk
van de hulp van degene die
hem iets uitlegt. Die moet
langzaam en duidelijk
spreken en zonodig
herhalen en extra uitleg
geven. Bij audiovisuele
media is de leerder
afhankelijk van een goede
geluidskwaliteit, en van een
spreker die langzaam en
duidelijk spreekt.
4 Presentaties
A2 Luisteren: voorbeelden van taaltaken
1 Direct contact
• Standaardbestellingen in een café restaurant of winkel opnemen;
• Aanwijzingen van verkeerspolitie bij een wegomleiding of opstopping begrijpen;
• Aanwijzingen over de werking van een apparaat begrijpen als die 'aan het apparaat' worden
uitgelegd;
2 Audiovisuele media
• Aanwijzingen van een telefonische computer begrijpen, bijvoorbeeld om een bepaalde
persoon/afdeling aan de lijn te krijgen;
• Bericht over openingstijden van een bedrijf op een antwoordapparaat begrijpen;
• Korte, eenvoudige boodschap op eigen antwoordapparaat begrijpen;
• Verzoek over intercom van bedrijf om bepaald nummer te bellen of naar een bepaalde plek te
komen;
• Aankondiging dat een bijeenkomst in het bedrijf een uur later/op een andere plaats gehouden zal
worden;
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 31

A2 Luisteren: voorbeelden van situaties
A2/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij kan daar
aanwijzingen over de werking van een apparaat begrijpen als die aan het apparaat zelf worden
uitgelegd.
A2/ 1.2 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar de aanwijzingen van de verkeerspolitie bij
een wegomleiding of opstopping begrijpen
A2/1.3 De lerende werkt in een horecabedrijf of winkel en kan daar in de vreemde taal
standaardbestellingen opnemen.
A2/2.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij begrijpt daar
bijvoorbeeld een oproep over het omroepsysteem om een bepaald nummer te bellen of naar een
bepaalde plek te komen.
A2/2.2 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met buitenlandse bedrijven. In
verband daarmee kan hij de aanwijzingen van een telefonische computer begrijpen, bijvoorbeeld om
een bepaalde persoon of afdeling aan de lijn te krijgen. Ook het bericht op het antwoordapparaat dat
hij hoort als het bedrijf dat hij belt gesloten blijkt te zijn, kan hij verstaan.
A2/2.3 De lerende heeft in verband met werk of opleiding contacten in het buitenland. Als er een korte
boodschap in de vreemde taal op zijn antwoordapparaat is ingesproken, kan hij die begrijpen.
A2/2.4 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij begrijpt daar
bijvoorbeeld de aankondiging over het omroepsysteem dat een bijeenkomst een uur later of op een
andere plaats gehouden zal worden.
32 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 33

B1 Luisteren
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Begrijpt feitelijke
informatie over veel
voorkomende onderwerpen
uit dagelijks leven en werk.
1 Direct contact
Begrijpt details van
informatie over dagelijkse
werkzaamheden. Begrijpt
eenvoudige technische
informatie zoals
gebruiksaanwijzingen voor
apparaten.
2 Audiovisuele media
Begrijpt hoofdzaken en
specifieke informatie van
aankondigingen en radioen
tv-programma’s, en
instructievideo’s, over
actuele zaken of
onderwerpen van
persoonlijk of professioneel
belang, mits er betrekkelijk
langzaam en duidelijk
gesproken wordt.
De leerder begrijpt teksten
over alledaagse
onderwerpen waarin het
spreektempo normaal is, de
articulatie duidelijk, en de
uitspraak standaard. Minder
frequente woorden en
enkele idiomatische
uitdrukkingen komen voor.
De leerder begrijpt sprekers
zonder dat zij hun
spreektempo aanpassen aan
een anderstalige toehoorder.
Met slecht articulerende en
snelle sprekers blijft hij
moeite houden. Hij kan
uitleg, instructies, lessen en
presentaties volgen (op
hoofdlijnen) mits die
eenvoudig zijn qua
woordgebruik en opbouw
van het betoog.
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
Kan bij routinematige
bijeenkomsten over
vertrouwde onderwerpen de
grote lijn van de discussies
volgen.
4 Presentaties
Kan een korte uiteenzetting
volgen over een vertrouwd
onderwerp.
34 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Luisteren: voorbeelden van taaltaken
1 Direct contact
• Begrijpen welke werkzaamheden op een dag uitgevoerd moeten worden, en op welke manier/in
welke volgorde;
• Uitleg over de bediening van een bepaald apparaat begrijpen.
2 Audiovisuele media
• Verkeersinformatie op de radio (bij reizen in het buitenland) begrijpen;
• Hoofdpunten uit het nieuws op radio en tv begrijpen;
3 Bijeenkomsten en vergaderingen
• Begrijpen van zaken die de deelnemers aan een regulier afdelings- of unitoverleg naar voren
brengen;
4 Presentaties
• Een korte en eenvoudige uitleg van een leidinggevende over nieuwe werkprocedures volgen;
• Een uitleg van een collega over een bepaald probleem in de uitvoering van de dagelijkse
werkzaamheden begrijpen;
• Een voorlichtingspraatje over veiligheid op de werkvloer begrijpen;
B1 Luisteren: voorbeelden van situaties
B1/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij kan daar
aanwijzingen begrijpen over welke werkzaamheden op een dag uitgevoerd moeten worden en op
welke manier of in welke volgorde dat moet gebeuren. Ook begrijpt hij een boodschap die door een
collega mondeling aan hem wordt doorgegeven.
B1/1.2 De lerende werkt in zijn bedrijf met buitenlandse apparatuur. Hij kan uitleg door een
buitenlandse servicemonteur over de bediening daarvan begrijpen.
B1/2.1 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar de verkeersinformatie op de radio begrijpen.
Ook de hoofdpunten uit het nieuws op radio en tv begrijpt hij.
B1/3.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf en is daar aanwezig
bij het reguliere werkoverleg van zijn team of afdeling. Van de inbreng van die deelnemers die
duidelijk spreken in de standaarduitspraak, kan hij de hoofdpunten begrijpen.
B1/4.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Een korte en
eenvoudige uitleg van een leidinggevende daar over nieuwe werkprocedures kan hij volgen. Ook een
voorlichtingspraatje over veiligheid op de werkvloer begrijpt hij.
B1/4.2 De lerende werkt in een bedrijf waar ook buitenlandse collega’s werkzaam zijn. Hij begrijpt de
uitleg van een van hen over een bepaald probleem in de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden.
B1/4.3 De lerende komt in werk of opleiding in contact met buitenlandse producten. Hij kan daarover
een korte productpresentatie volgen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 35

B2 Luisteren
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Begrijpt meer complexe
informatie over
onderwerpen uit het
dagelijks leven en de
wereld van opleiding en
beroep in voldoende mate
om de draad van het betoog
te volgen.
1 Direct contact
Kan uit langere betogen
gedetailleerde informatie
halen over vertrouwde en
minder vertrouwde
werkzaamheden. Begrijpt
technische informatie op het
eigen werkterrein.
2 Audiovisuele media
Kan radio- en tvprogramma’s
en
instructievideo’s binnen de
eigen interessesfeer goed
volgen, mits gepresenteerd
in een standaard uitspraak
in een normaal
spreektempo.
Lengte van de teksten speelt
geen rol meer. Het
spreektempo is normaal, de
uitspraak standaard,
hoogstens een lichte
dialectkleuring. Spreektaal
en meer formele taal met
minder frequente woorden
en idiomatische
uitdrukkingen komen voor.
De leerder begrijpt sprekers
zonder dat zij hun
spreektempo aanpassen aan
een anderstalige toehoorder.
Met slecht articulerende en
snelle sprekers blijft hij
moeite houden, evenals met
sprekers met een sterk
familiair of formeel
taalgebruik. De hoofdlijnen
van ingewikkelde betogen
kan hij volgen als ze
duidelijk gemarkeerd zijn
door middel van
signaalwoorden.
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
Kan de hoofdlijnen volgen
en specifieke informatie
over het eigen werkterrein
halen uit discussies, ook bij
minder routinematige
bijeenkomsten.
4 Presentaties
Kan in een langere
uiteenzetting over een
onderwerp op het eigen
werkterrein de grote lijn en
de hoofdpunten volgen, ook
als het betoog inhoudelijk
en qua taal ingewikkeld is.
36 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B2 Luisteren: voorbeelden van taaltaken
1 Direct contact
• De wensen van een klant destilleren uit een uitgebreid verzoek om informatie of een klacht;
• De werking van een apparaat of de procedures met betrekking tot bepaalde werkzaamheden
destilleren uit mondelinge informatie van een collega, leidinggevende, of vertegenwoordiger;
2 Audiovisuele media
• Aankondigingen op een station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden
begrijpen, als het spreektempo normaal is en de verstaanbaarheid goed;
• Hoofdpunten begrijpen uit een documentaire over een bekend onderwerp;
3 Bijeenkomsten en vergaderingen
• Verschillende standpunten en posities begrijpen van partijen bij een onderhandeling over een
bekend onderwerp;
4 Presentaties
• Een toespraak volgen waarin een leidinggevende informatie geeft over een reorganisatie van de
afdeling/werkeenheid;
• Een technische demonstratie volgen waarin informatie wordt gegeven over de werking van een
nieuwe machine;
• Een uiteenzetting volgen waarin de producten of diensten van het eigen bedrijf worden vergeleken
met die van een concurrent.
B2 Luisteren: voorbeelden van situaties
B2/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Uit uitgebreide
mondelinge informatie van een collega of leidinggevende kan hij de procedures met betrekking tot
bepaalde werkzaamheden destilleren, of de werking van een apparaat afleiden.
B2/1.2 De lerende werkt in zijn bedrijf met buitenlandse apparatuur. Hij kan uit de uitgebreide
mondelinge informatie van een buitenlandse vertegenwoordiger de werking daarvan afleiden
B2/1.3 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse klanten. Als een dergelijke
klant een uitgebreid verzoek om informatie doet of een klacht uit, kan de lerende daaruit de wensen
van de klant destilleren.
B2/2.1 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar goed verstaanbare aankondigingen op een
station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden begrijpen.
B2/2.2 De lerende beluistert of bekijkt een radio- of tv-documentaire over een bekend onderwerp. Hij
kan daar de hoofdpunten uit begrijpen.
B2/2.3 De lerende heeft een functie waarin hij via vakliteratuur en andere media zijn kennis op peil
moet houden. Hij kan daartoe de informatie op instructievideo’s op zijn vakgebied en vakspecifieke
tv-programma’s begrijpen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 37

B2/3.1 De lerende heeft een functie waarin hij in bijeenkomsten en vergaderingen in contact komt met
buitenlandse klanten en/of partners. Tijdens onderhandelingen over bekende onderwerpen kan hij de
verschillende standpunten en posities van partijen begrijpen.
B2/4.1 De lerende werkt in een bedrijf van buitenlandse eigenaars. Als een buitenlandse
leidinggevende informatie geeft over bijvoorbeeld een reorganisatie van de afdeling of werkeenheid
kan de lerende zijn toespraak volgen. Ook een uiteenzetting waarin de producten of diensten van het
eigen bedrijf met die van de concurrent worden vergeleken, kan hij begrijpen.
B2/4.2 De lerende werkt in zijn bedrijf met buitenlandse apparatuur. Hij kan een technische
demonstratie volgen waarin informatie wordt gegeven over de werking van een nieuwe machine.
38 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 39

C1 Luisteren
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Kan uitgebreide betogen over
abstracte en complexe
onderwerpen volgen, ook
buiten het eigen interesse- of
vakgebied. Begrijpt veel
idioom en spreektaaluitdrukkingen.
1 Direct contact
Kan gedetailleerde informatie
halen uit langere, complexe en
inhoudelijk ingewikkelde
betogen. Begrijpt complexe
technische informatie op het
eigen vakterrein.
2 Audiovisuele media
Kan een breed scala aan
aankondigingen en radio- en
tv-programma’s volgen, ook
met afwijkingen van de
standaard in taalgebruik en
uitspraak. Begrijpt details en
impliciete verwijzingen naar de
relaties tussen personen.
Het spreektempo is normaal tot
snel. Articulatie en intonatie
kunnen afwijken van de
standaardnorm. Uitspraak kan
een dialectkleuring hebben.
Teksten kunnen slecht
gestructureerd zijn doordat
relaties niet expliciet
aangegeven zijn.
Teksten kunnen slecht
verstaanbaar zijn door een
slechte geluidskwaliteit of
omgevingslawaai.
De leerder kan complexe en
slecht of niet-expliciet
gestructureerde teksten
begrijpen, mits de teksten
binnen zijn algemene
cognitieve bereik en
kennisniveau liggen.
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
Kan een complexe
argumentatie over onderwerpen
op het eigen vakterrein volgen.
Kan de interactie tussen
verschillende sprekers met
gemak volgen, ook als het over
ingewikkelde of onbekende
onderwerpen gaat..
4 Presentaties
Kan de meeste uiteenzettingen
met redelijk gemak volgen.
Kan gedetailleerde informatie
begrijpen bij onderwerpen op
het eigen werkterrein, en kan
de grote lijn en de hoofdpunten
volgen bij onderwerpen buiten
het eigen werkterrein.
40 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

C1 Luisteren: voorbeelden van taaltaken
1 Direct contact
• Informatie van een projectleider over budgettering en werkplanning begrijpen;
• Instructies voor de bediening van professionele technische apparaten begrijpen;
• Technische specificaties van producten en diensten begrijpen;
2 Audiovisuele media
• Moeilijk verstaanbare aankondigingen op een station of luchthaven over bijvoorbeeld
veranderingen in vertrektijden begrijpen;
3 Bijeenkomsten en vergaderingen
• Een onderhandelingsgesprek volgen waarin een contract voor een bepaalde dienst of product
wordt voorbereid;
4 Presentaties
• Een vaktechnische presentatie volgen waarin de voor- en nadelen van een nieuw product worden
beschreven.
C1 Luisteren: voorbeelden van situaties
C1/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. De inhoudelijk
ingewikkelde informatie van bijvoorbeeld een projectleider over budgettering en werkplanning kan hij
begrijpen.
C1/1.2 De lerende werkt in zijn bedrijf of opleiding met buitenlandse apparatuur. Hij begrijpt
complexe technische informatie wat betreft het gebruik van professionele technische apparaten. Ook
technische specificaties van producten en diensten kan hij volgen.
C1/2.1 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar moeilijk verstaanbare aankondigingen op
een station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden begrijpen.
C1/3.1 De lerende heeft een functie waarin hij in bijeenkomsten en vergaderingen in contact komt met
buitenlandse klanten en/of partners. Hij kan een onderhandelingsgesprek volgen waarin een contract
voor een bepaalde dienst of product wordt voorbereid
C1/4.1 De lerende werkt in een bedrijf dat contacten onderhoudt met buitenlandse leveranciers. Hij
kan een vaktechnische presentatie volgen waarin de voor- en nadelen van een nieuw product worden
beschreven.
C1/4.2 De lerende bezoekt een beurs in het buitenland op zijn vakgebied. Hij kan vaktechnische
presentaties over diensten en producten volgen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 41

14. LEZEN
A1 Lezen
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Kan vertrouwde namen,
woorden en zeer
eenvoudige zinnen
begrijpen in
standaardteksten als
mededelingen, posters,
catalogi.
1 Overzichten en
formulieren
Kan basale informatie
opzoeken in eenvoudige
werkroosters,
dienstregelingen, een
'Gouden Gids',
reclamefolders, rekeningen,
prijslijsten.
Begrijpt eenvoudige
formulieren voldoende om
ze te kunnen verwerken
(invullen, sorteren).
2 Aanwijzingen en
instructies
Begrijpt basale informatie
in teksten als borden,
opschriften, eenvoudige
geïllustreerde
gebruiksaanwijzingen.
De teksten zijn zeer kort en
eenvoudig. De tekst wordt
vaak ondersteund door
illustraties. De teksten
hebben een zeer eenvoudige
structuur en vaak een
schematische opbouw.
Woordenschat: ongeveer
1000 voornamelijk
frequente woorden.
Het leestempo ligt laag. De
tekst wordt zin voor zin
ontcijferd, waarbij zonodig
zinnen opnieuw gelezen
worden.
Begrip is vaak afhankelijk
van plaatjes, symbolen,
schema's.
Bij langere teksten kan de
leerder alleen maar globaal
het onderwerp van de tekst
bepalen of informatie als
namen, plaatsen, tijden in
de tekst opzoeken.
3 Correspondentie
Begrijpt een korte
mededeling op een
ansichtkaart.
4 Rapporten, verslagen en
artikelen
A1 Lezen: voorbeelden van taaltaken
1 Overzichten en formulieren
• Vertrektijden opzoeken in een reisschema;
• Hotelreserveringen checken;
• Leverancier van product of dienst opzoeken in Gouden Gids;.
42 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

• Bestelnummer of prijs van een bekend product opzoeken in een catalogus:
• Rekeningen controleren en sorteren;
• Weten wat voor weer het morgen wordt op grond van kort geïllustreerd weerbericht in de krant;
• Menu begrijpen in een wegrestaurant;
2 Aanwijzingen en instructies
• Verkeersaanwijzingen en bewegwijzering lezen;
• Je weg vinden in een groot gebouw door het lezen van de borden;
• Instructies bij bekende apparaten als fotokopieerapparaat, koffieautomaat, automaat voor het
maken van pasfoto's opvolgen;
• Belangrijke aanwijzingen met betrekking tot veiligheid in een gebouw begrijpen;
• Een eenvoudige routebeschrijving kunnen volgen;
3 Correspondentie
• Een (vakantie)groet op een ansichtkaart begrijpen;
• Een eenvoudige e-mail of fax begrijpen, bijvoorbeeld bevestiging aankomsttijd buitenlandse gast;
A1 Lezen: voorbeelden van situaties
A1/1.1De lerende is in verband met werk of opleiding zelfstandig op reis in het buitenland. Hij kan
vertrektijden opzoeken in een reisschema en hotelreserveringen checken. Hij kan een menu begrijpen
in een wegrestaurant en in de krant opzoeken wat voor weer het morgen wordt op grond van een kort
geïllustreerd weerbericht. Hij kan in een 'Gouden Gids' of in een VVV-gids een autoverhuurbedrijf
opzoeken.
A1/1.2 De lerende werkt voor een bedrijf dat opdrachten uitvoert in het buitenland. Voor een dergelijk
buitenlands project kan hij in een catalogus bestelnummer en prijs van een bekend product opzoeken.
Buitenlandse rekeningen kan hij controleren en sorteren.
A1/2.1 De lerende verblijft in verband met een uitwisseling in een buitenlandse onderwijsinstelling.
Hij kan in het grote gebouw de weg vinden door het lezen van de borden en de instructies opvolgen bij
bekende apparaten als fotokopieerapparaat en koffieautomaat. Ook belangrijke aanwijzingen met
betrekking tot veiligheid in het gebouw kan hij begrijpen. Een eenvoudige routebeschrijving,
bijvoorbeeld hoe hij van het station naar de school moet komen, begrijpt hij.
A1/3.1 De lerende heeft in verband met een internationale uitwisseling contact gekregen met een
buitenlandse student. Hij kan diens (vakantie)groet op een ansichtkaart begrijpen.
A1/3.2 De leidinggevende van de lerende verwacht bezoek uit het buitenland. De lerende begrijpt een
eenvoudige e-mail of fax waarin de buitenlandse gast zijn aankomsttijd bevestigt en kan het bericht
aan zijn baas doorgeven.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 43

A2 Lezen
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Kan korte en eenvoudige
teksten lezen over concrete
onderwerpen uit de eigen
werk- of leefomgeving.
1 Overzichten en
formulieren
Kan informatie uit
standaardformulieren en
overzichten in het dagelijks
werk in voldoende mate
begrijpen om ernaar te
handelen.
2 Aanwijzingen en
instructies
Begrijpt voorschriften,
instructies en eenvoudige
gebruiksaanwijzingen in het
dagelijks werk.
3 Correspondentie
Begrijpt korte
standaardbrieven en faxen
in persoonlijk leven en
werk.
De teksten zijn kort en
eenvoudig. De tekst wordt
vaak ondersteund door
illustraties. De woorden zijn
hoogfrequent of zijn
internationaal bekend. De
opbouw van de tekst en de
tekststructuur is eenvoudig.
Relaties tussen zinnen
worden aangegeven door
frequente
verbindingswoorden.
Woordenschat: ongeveer
2000 voornamelijk
frequente woorden.
Het leestempo ligt
duidelijker lager dan van
een native speaker.
Bij teksten waarin minder
frequente woorden en
uitdrukkingen voorkomen
zoals stukjes uit een krant
of folder kan de leerder
alleen de globale strekking
begrijpen of informatie in
de tekst zoeken.
4 Rapporten, verslagen,
artikelen
Kan in korte, eenvoudige
teksten over onderwerpen
gerelateerd aan eigen werk
of levenssfeer specifieke
informatie vinden..
44 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A2 Lezen: voorbeelden van taaltaken
1 Overzichten en formulieren
• Beste aanbieding voor product of dienst vinden door reclamefolders of prijslijsten te vergelijken;
• Een reisschema opstellen op basis van informatie uit kaarten, dienstregelingen, openingstijden van
beurzen of toeristische attracties;
• Een bestelling samenstellen op basis van een bestelbon of opdrachtformulier;
• In werkbriefje/werkrooster achterhalen wanneer je dienst heb en wat je taken voor een bepaalde
dag zijn;
• Een programma opzoeken in een tv-gids;
• In kleine advertenties in een krant zoeken naar goederen of diensten;
• Een excursie organiseren op basis van informatie in een toeristische folder/'what to do' gids;
• Standaardformulieren in het buitenlandse wegverkeer begrijpen en invullen;
• Informatie over bekende apparatuur opzoeken in een brochure of catalogus;
2 Aanwijzingen en instructies
• Opschriften met betrekking tot veiligheid op de werkplek en het gebruik van materialen begrijpen;
• Instructies op apparaten als telefooncel, automaat voor treinkaartjes, geldautomaat en eenvoudige
apparaten op de werkvloer opvolgen;
• Instructies bij bekende computerprogramma's opvolgen;
• Instructies voor het uitvoeren van werkzaamheden opvolgen;
• Gedragsregels voor bijvoorbeeld het gebruik van de kantine, verlof vragen, ziek melden opvolgen;
• Bij een storing de juiste passage in een handleiding kunnen vinden;
3 Correspondentie
• Een eenvoudige zakelijke brief, fax of e-mail begrijpen, bijvoorbeeld over het maken of
bevestigen van een afspraak, het aanvragen van een folder, het plaatsen van een bestelling, een
verzoek om iets op te sturen;
• Standaardbrieven en -circulaires van het eigen bedrijf begrijpen: bijvoorbeeld over verlofdagen,
onkostenvergoedingen, bedrijfskleding, personeelsbijeenkomsten;
• Standaardbrieven van gemeentelijke en andere instanties (bij verblijf in het buitenland) begrijpen,
bijvoorbeeld over het ophalen van vuilnis, het uitvoeren van werkzaamheden, verzoek om een
afspraak te maken;
• Eenvoudige persoonlijke correspondentie begrijpen: vakantiegroeten, verslag van gebeurtenissen,
welbevinden van contactpersoon en diens vrienden en familie.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 45

4 Rapporten, verslagen, artikelen
• Informatie ten aanzien van het 'wat' en 'waar' vinden in een korte beschrijvende tekst in een krant
of bedrijfs- of personeelsblad: verslag van een bijeenkomst of gebeurtenis, programma voor een
excursie of werkbezoek.
• Globale strekking begrijpen en specifieke informatie vinden in korte informatieve teksten in
folders en brochures: beschrijving van een bedrijf, en zijn producten en diensten; het aanbod van
een hotel, een beurs, een toeristische attractie.
A2 Lezen: voorbeelden van situaties
A2/1.1 De lerende is in verband met werk of opleiding zelfstandig op reis in het buitenland. Hij kan op
basis van informatie uit kaarten, dienstregelingen, openingstijden van beurzen of toeristische attracties
een reisschema opstellen. Ook kan hij een excursie organiseren op basis van informatie in een
toeristische folder of gids. In een tv-gids kan hij een programma opzoeken.
A2/1.2 De lerende werkt voor een bedrijf dat opdrachten uitvoert in het buitenland. Voor een dergelijk
buitenlands project kan hij ter plaatse in kleine advertenties in een krant zoeken naar goederen of
diensten. Hij kan folders en prijslijsten vergelijken om de beste aanbieding voor een product of dienst
te vinden. Informatie over bekende apparatuur kan hij opzoeken in een brochure of catalogus.
A2/1.3 De lerende werkt in een bedrijf dat goederen exporteert naar het buitenland. Hij kan in dat
verband een bestelling samenstellen op basis van een bestelbon of opdrachtformulier.
A2/1.4 De lerende is voor een bedrijf dat goederen exporteert veel in het buitenland onderweg. Hij kan
standaardformulieren in het buitenlandse wegverkeer begrijpen en invullen.
A2/2.1 De lerende verblijft in verband met stage of uitwisseling in een buitenlands bedrijf of
instelling. Hij kan daar de instructies voor het uitvoeren van werkzaamheden opvolgen, alsmede de
gedragsregels voor bijvoorbeeld het gebruik van de kantine, verlof vragen en ziek melden. Hij kan de
instructies opvolgen bij eenvoudige apparaten op de werkvloer en bij bekende computerprogramma's
Ook opschriften met betrekking tot veiligheid en het gebruik van materialen op de werkplek kan hij
begrijpen. Bij een storing kan hij de juiste passage in een handboek vinden.
A2/2.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. Hij kan daar instructies
opvolgen op apparaten als de telefooncel, een automaat voor treinkaartjes of een geldautomaat.
A2/3.1 De lerende heeft in verband met een internationale uitwisseling contact gekregen met een
buitenlandse collega. Hij kan diens persoonlijke correspondentie over zichzelf, zijn familie en
vrienden begrijpen. Het gaat om zaken als vakantiegroeten, een verslag van gebeurtenissen, berichten
over welbevinden enzovoort.
A2/3.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij begrijpt
standaardbrieven en circulaires van het bedrijf, bijvoorbeeld over verlofdagen, onkostenvergoedingen,
bedrijfskleding en personeelsbijeenkomsten.
A2/3.3 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. Hij kan standaardbrieven
begrijpen van gemeentelijke en andere instanties, bijvoorbeeld over het ophalen van vuilnis, het
uitvoeren van werkzaamheden of een verzoek om een afspraak te maken.
46 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A2/3.4 De lerende werkt in een bedrijf dat goederen of diensten exporteert naar het buitenland. Hij
begrijpt in dat verband een eenvoudige zakelijke brief, fax of e-mail, bijvoorbeeld om een afspraak te
maken of te bevestigen, een folder aan te vragen of een bestelling te plaatsen of met het verzoek iets
op te sturen.
A2/4.1 De lerende bezoekt een bedrijf in het buitenland. In dat verband begrijpt hij een korte
beschrijvende tekst in een krant of bedrijfs- of personeelsblad, bijvoorbeeld een verslag van een
bijeenkomst of gebeurtenis of een programma voor een excursie of werkbezoek. Hij begrijpt de
hoofdlijnen van een korte informatieve tekst waarin het bedrijf en zijn producten en diensten
beschreven worden.
A2/4.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. In folders en brochures,
bijvoorbeeld van een hotel, beurs of toeristische attractie, kan hij specifieke informatie vinden: plaats,
kosten, openingstijden enzovoort.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 47

B1 Lezen
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Kan feitelijke teksten over
onderwerpen uit de eigen
werk- of leefomgeving
lezen met een redelijke
mate van begrip.
1 Overzichten en
formulieren
Kan informatie in complexe
formulieren en standaarddocumenten
in het dagelijks
werk snel vinden en in
voldoende mate begrijpen
om ernaar te handelen.
2 Aanwijzingen en
instructies
Kan informatie halen uit
technische documenten.
Begrijpt eenvoudige
handleidingen en
werkinstructies.
De lengte van de tekst
speelt geen rol meer. De
teksten zijn helder
vormgegeven. Langere
teksten hebben een
duidelijke indeling in
alinea's of paragrafen met
koppen en tussenkoppen.
De woorden vallen binnen
een algemeen (niet-formeel)
schrijftaalregister of zijn
specifiek voor het
onderwerp van de tekst.
Het leestempo ligt nog lager
dan van een native speaker.
Ingewikkelde teksten als
voorschriften en technische
rapporten vereisen veel tijd
en gebruik van een
woordenboek. Het
opzoeken van informatie in
documenten die dagelijks
gebruikt worden (een
handleiding,
vrachtformulieren,
bestelbonnen) gaat snel en
gemakkelijk.
3 Correspondentie
Begrijpt de feitelijke
informatie en de emotionele
lading in persoonlijke en
zakelijke brieven goed
genoeg om adequaat te
kunnen reageren.
4 Rapporten, verslagen,
artikelen
Kan de belangrijkste punten
halen uit beschrijvende en
opiniërende teksten over
bekende onderwerpen.
B1 Lezen: voorbeelden van taaltaken
1 Overzichten en formulieren
• Bij een ongeluk een schadeformulier begrijpen;
• Bij import en export formulieren in verband met valuta, transport en verzekeringen begrijpen;
• Vrachtbrieven, cognossementen en dergelijke controleren op juiste informatie;
• Een sollicitatieformulier begrijpen;
• Een inschrijfformulier voor een beurs begrijpen;
48 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

2 Aanwijzingen en instructies
• Informatie voor het uitvoeren van werkzaamheden halen uit tekeningen, bestekken en dergelijke,
zonodig in combinatie met de relevante passages uit een eenvoudige handleiding;
• Eenvoudige en helder geschreven gebruiksaanwijzingen begrijpen van apparaten als een video,
een printer, een hogedrukspuit, en vergelijkbare apparaten op de werkvloer;
• Instructies begrijpen voor het in elkaar zetten van een kast, het aanleggen van een huistelefooncentrale,
het monteren van een schakelkast, en dergelijke;
• Informatie over toepassing en bijverschijnselen begrijpen in bijsluiters van medicijnen;
3 Correspondentie
• Een klachtenbrief lezen en inschatten hoe kwaad de klager/hoe ernstig de klacht is;
• Uit een brief, fax of e--mail met een verzoek om informatie halen welke informatie in het
antwoord verwerkt moet worden;
• Correspondentie met buitenlandse relaties rond afspraken, annuleringen, offertes, levertijden en -
voorwaarden controleren op inhoud ('staat er wat afgesproken was');
• Persoonlijk getinte berichten van zakelijke relaties of samenwerkingspartners voldoende begrijpen
om adequaat te kunnen reageren, bijvoorbeeld op tijd iets van je laten horen, informeren naar wat
blijkbaar belangrijk is voor de partner;
4 Rapporten, verslagen, artikelen
• Begrijpen van voorlichtingsmateriaal: folders, brochures, advertenties in kranten (overheidsinformatie);
• Hoofdlijnen uit artikelen in kranten en periodieken over toeristische onderwerpen begrijpen, om ze
in het Nederlands te kunnen weergeven;
• Uit diverse bronnen informatie verzamelen ten behoeve van excursies (toerisme);
• Publieksinformatie in de vorm van folders, brochures over een bedrijf en zijn producten en
diensten begrijpen;
• Reclamefolders en reclame-uitingen begrijpen;
• Dagelijks nieuws en korte berichten uit plaatselijke krant, artikeltjes in een personeelsblad
begrijpen;
• Korte artikeltjes over onderwerpen op het eigen vakterrein in een niet-gespecialiseerde
tijdschriften (bijlage krant, hobbytijdschriften, populair-wetenschappelijke tijdschriften voor de
jeugd);
• Personeelsadvertenties en functie-informatie lezen en begrijpen;
• Aangevraagde informatie in verband met een bestelling lezen;
• Informatie over producten, materialen, apparaten halen uit technische rapporten op het eigen
werkterrein;
• Verklarende tekst bij grafieken, tabellen, en schema's begrijpen;
• Achtergrondinformatie uitgereikt bij een demonstratie of presentatie begrijpen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 49

B1 Lezen: voorbeelden van situaties
B1/1.1De lerende is in verband met werk of opleiding zelfstandig op reis in het buitenland. Hij kan in
geval van een ongeluk een schadeformulier begrijpen
B1/1.2 De lerende wil solliciteren bij een internationaal bedrijf. Hij kan het in de vreemde taal gestelde
sollicitatieformulier begrijpen.
B1/1.3 De lerende werkt in een bedrijf dat goederen in- en exporteert. Hij kan formulieren in verband
met valuta, transport en verzekeringen begrijpen. Ook kan hij vrachtbrieven, cognossementen en
dergelijke. controleren op juiste informatie.
B1/1.4 De lerende wil een beurs bezoeken in het buitenland. Hij kan het inschrijfformulier voor de
beurs begrijpen.
B1/2.1 De lerende werkt in een bedrijf dat opdrachten uitvoert voor buitenlandse opdrachtgevers. Hij
kan de nodige informatie voor het uitvoeren van werkzaamheden halen uit tekeningen, bestekken en
dergelijke, zonodig in combinatie met de relevante passages uit een eenvoudige handleiding.
B1/2.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. Hij begrijpt eenvoudige en
helder geschreven gebruiksaanwijzingen van apparaten als een video, een printer, een hogedrukspuit.
Ook kan hij eenvoudige werkinstructies begrijpen, zoals die voor het in elkaar zetten van een kast, het
aanleggen van een huistelefooncentrale, het monteren van een schakelkast. Hij kan informatie over
toepassing en bijverschijnselen van medicijnen begrijpen uit bijsluiters.
B1/3.1 De lerende heeft in verband met werk of opleiding contact gekregen met een buitenlandse
collega. Hij kan diens persoonlijk getint berichten voldoende begrijpen om adequaat te kunnen
reageren, bijvoorbeeld door op tijd iets van zich te laten horen of te informeren naar wat blijkbaar
belangrijk is voor de partner.
B1/3.3 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan in
dat verband correspondentie met buitenlandse relaties rond afspraken, annuleringen, offertes,
levertijden en –voorwaarden controleren op inhoud om zo na te gaan of er staat wat afgesproken was.
Uit een brief, fax of e-mail met een verzoek om informatie kan hij afleiden welke informatie in het
antwoord verwerkt moet worden. Ook kan hij een klachtenbrief lezen en daarbij de gevoelens van de
klager en de ernst van de klacht inschatten.
B1/4.1 De lerende maakt op een beurs kennis met een bedrijf in het buitenland. Hij begrijpt de
uitgereikte publieksinformatie in de vorm van folders en brochures over het bedrijf en zijn producten
en diensten. Ook achtergrondinformatie uitgereikt tijdens een demonstratie of presentatie kan hij
begrijpen.
B1/4.2 De lerende werkt bij een internationaal opererend bedrijf. Hij begrijpt hij
personeelsadvertenties en functie-informatie, en korte stukjes in het personeelsblad die in de vreemde
taal geschreven zijn.
B1/4.2 De lerende heeft een technische functie. Hij kan informatie over producten, materialen en
apparaten halen uit technische rapporten op het eigen werkterrein. Hij begrijpt de verklarende tekst bij
grafieken, tabellen en schema's
50 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1/4.3 De lerende heeft een functie waarin hij zich bezighoudt met het organiseren van toeristische
activiteiten. Hij kan hoofdlijnen uit artikelen in kranten en periodieken over toeristische onderwerpen
begrijpen en uit diverse bronnen informatie verzamelen ten behoeve van excursies.
B1/4.5 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse firma's Hij kan aangevraagde
informatie in verband met een bestelling lezen.
B1/4.6 De lerende verblijft in verband met stage of uitwisseling in het buitenland. Hij kan de
belangrijkste punten in eenvoudige overheidsinformatie in de vorm van folders, brochures en
advertenties in kranten begrijpen. Ook begrijpt hij reclamefolders en reclame-uitingen, alsmede het
dagelijks nieuws en korte berichten uit de plaatselijke krant. Hij begrijpt de belangrijkste punten in
eenvoudige artikelen over onderwerpen op het eigen vakterrein in bijvoorbeeld een bijlage van een
krant, een hobbytijdschrift, een populair-wetenschappelijke tijdschrift voor de jeugd.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 51

B2 Lezen
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Begrijpt een breed scala aan
teksten op het eigen vak- of
interessegebied. Begrijpt
teksten over specialistische
onderwerpen als hij
voldoende kennis heeft van
het desbetreffende
onderwerp.
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
Begrijpt complexe
handleidingen en
werkinstructies binnen het
eigen werk- of vakterrein
als moeilijke passages
herlezen kunnen worden.
3 Correspondentie
Kan correspondentie met
betrekking tot het eigen
werkterrein of
interessegebied lezen en
vlot en met gemak de
bedoeling van de schrijver
achterhalen.
Aan de lengte van de tekst
en aan de vormgeving
worden geen bijzondere
eisen meer gesteld. De
tekststructuur kan
ondoorzichtig zijn. Feiten
en meningen,
argumentaties,
beschrijvingen vanuit
verschillende perspectieven
kunnen in de tekst verwerkt
zijn. Specialistisch
taalgebruik komt voor.
De lerende leest vlot. Hij
kan zijn leesstijl en
leestempo aanpassen aan
tekst en leesdoel. Hij
beschikt over een ruim
vocabulaire maar heeft voor
een nauwkeurig begrip van
moeilijke passages een
woordenboek nodig. De
lerende begrijpt formele en
ambtelijke stukken in die
mate dat hij hulp kan
inroepen van en kan
overleggen met
deskundigen.
4 Rapporten, verslagen,
artikelen
Kan snel de relevantie
bepalen van en informatie
vinden in teksten over een
breed scala aan
onderwerpen in de eigen
werksfeer.
Kan met behulp van een
woordenboek passages uit
moeilijke teksten
nauwkeurig begrijpen.
52 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B2 Lezen: voorbeelden van taaltaken
2 Aanwijzingen en instructies
• Een handboek raadplegen bij het inwerken op nieuwe machines, of nieuwe procedures;
3. Correspondentie
• Een ingewikkelde klachtenbrief met betrekking tot goederen of diensten van het eigen bedrijf
lezen en er de informatie uithalen die nodig is om een antwoord op te stellen;
• Brieven van instanties of overheden begrijpen bijvoorbeeld in verband met werk of stageplaats in
het buitenland;
4 Rapporten, verslagen, artikelen
• Marktinformatie over een bepaald product verzamelen en analyseren;
• De voorwaarden in een polis, offerte of contract doornemen en checken; bij twijfel de hulp van
een deskundige/een leidinggevende kunnen inroepen:
• Een studieboek op het eigen vakterrein lezen;
• Informatie zoeken in voorlichtings- en wervingsmateriaal over moeilijke onderwerpen: subsidiemaatregelen,
scholings- en opleidingsmogelijkheden, vestigingsmogelijkheden;
• Artikelen uit kranten en tijdschriften, bestemd voor een algemeen lezerspubliek snel doorlezen, de
meest interessante meer in detail lezen;
• Formele verslagen van bijvoorbeeld een afdelingsoverleg of de ondernemingsraad begrijpen;
B2 Lezen: voorbeelden van situaties
B2/2.1 De lerende werkt met ingewikkelde apparatuur. Bij het inwerken op nieuwe machines of
nieuwe procedures kan hij een handboek raadplegen.
B2/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan in
dat verband een ingewikkelde klachtenbrief met betrekking tot goederen of diensten van het eigen
bedrijf lezen en er de informatie uithalen die nodig is om een antwoord op te stellen.
B2/3.2 De lerende gaat voor werk of stage naar het buitenland. In verband daarmee kan hij brieven
van instanties of overheden begrijpen.
B2/4.1 De lerende heeft een functie waarin hij zijn vakkennis op peil dient te houden door middel van
vakliteratuur. Hij kan in verband daarmee een studieboek op het eigen vakterrein lezen, alsmede
artikelen uit kranten en tijdschriften, bestemd voor een algemeen lezerspubliek. Ook marktinformatie
over een bepaald product kan hij verzamelen en analyseren.
B2/4.2 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse firma's Hij kan hun
voorwaarden in een polis, offerte of contract doornemen en checken; hij herkent mogelijke valkuilen
en weet op welke punten hij de hulp van een deskundige of leidinggevende moet inroepen.
B2/4.3 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een bedrijf in het buitenland. Hij kan
formele verslagen van bijvoorbeeld een afdelingsoverleg of de ondernemingsraad begrijpen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 53

B2/4.4 De lerende gaat in verband met werk of stage naar het buitenland. Hij kan in verband daarmee
informatie zoeken in voorlichtings- en wervingsmateriaal over moeilijke onderwerpen als
subsidiemaatregelen, scholings- en opleidingsmogelijkheden en vestigingsmogelijkheden.
C1 Lezen
Vaardigheid Subvaardigheden Tekstkenmerken Kenmerken van de
taakuitvoering
Kan tot in detail lange,
complexe teksten begrijpen,
waaronder specialistische
artikelen en lange
technische instructies op het
eigen vakterrein of bedoeld
voor de geïnteresseerde
leek, mits moeilijke
passages herlezen kunnen
worden.
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
Begrijpt tot in detail lange
en complexe handleidingen
en werkinstructies binnen
en buiten het eigen werk- of
vakterrein als moeilijke
passages herlezen kunnen
worden.
De teksten kunnen complex
zijn en minder duidelijk
gestructureerd.
Laagfrequente woorden en
specialistische terminologie
komen voor.
Alle soorten taalgebruik
binnen de professionele
context: zeer informeel,
formeel/ambtelijk,
vakjargon, kunnen
voorkomen.
De lerende is in staat om
grote hoeveelheden tekst uit
verschillende bronnen te
verwerken om informatie te
vergelijken en samen te
vatten.
Hij begrijpt nuances mbt
houdingen en opvattingen
van personen, ook als die
niet expliciet vermeld
worden.
3 Correspondentie
Begrijpt alle persoonlijke en
zakelijke correspondentie
met incidenteel gebruik van
een woordenboek.
4 Rapporten, verslagen,
artikelen
Kan een breed scala aan
lange en ingewikkelde
teksten binnen de brede
context van het persoonlijke
en professionele leven tot in
detail begrijpen.
54 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

C1 Lezen: voorbeelden van taaltaken
2 Aanwijzingen en instructies
• Tot in detail lange en ingewikkelde instructies bij een nieuwe machine begrijpen, ook als het
buiten je eigen specialisatie valt.
3 Correspondentie
• Complexe formele en zakelijke correspondentie begrijpen;
• Inkomende correspondentie voor een leidinggevende doorlezen en beoordelen op relevantie;
• 'Tussen de regels door' kunnen lezen om ongenoegen tijdig te signaleren;
4 Rapporten, verslagen, artikelen
• De vakpers op je eigen werkterrein bijhouden;
• Productinformatie van verschillende bedrijven doorlezen om een voorstel voor aanschaf van
bijvoorbeeld nieuwe apparatuur te doen;
• Gespecialiseerde bedrijfspresentaties lezen en daar een samenvatting voor het management van
maken;
• Een jaarverslag van een klant of potentiële partner kunnen lezen om de marktpositie van dat
bedrijf te kunnen inschatten;
• Studieliteratuur op hbo-niveau kunnen lezen;
• Contracten analyseren;
C1 Lezen: voorbeelden van praktijksituaties
C1/2.1 De lerende werkt met ingewikkelde apparatuur. Lange en ingewikkelde instructies bij een
nieuwe machine kan hij tot in detail begrijpen, ook als de machine buiten zijn eigen
specialisatiegebied valt.
C1/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan in
dat verband alle complexe formele en zakelijke correspondentie lezen en er de informatie uithalen die
nodig is om een antwoord op te stellen.
C1/3.2 De lerende moet voor zijn leidinggevende de inkomende correspondentie van buitenlandse
zakencontacten lezen en selecteren op relevantie. Hij heeft voldoende gevoel voor woordkeus en toon
in brieven om tijdig te signaleren dat een relatie ergens niet geheel tevreden over is.
C1/4.1 De lerende heeft een functie waarin hij zijn vakkennis op peil dient te houden door middel van
vakliteratuur. Hij kan in verband daarmee een studieboek op hbo-niveau lezen, alsmede alle vakpers
op het eigen werkterrein.
C1/4.2 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse firma's Hij kan een jaarverslag
van een buitenlandse klant of potentiële partner lezen om de marktpositie van dat bedrijf te kunnen
inschatten. Ook kan hij gespecialiseerde bedrijfspresentaties lezen om daar een samenvatting voor het
management van te maken. Contracten kan hij analyseren.
C1/4.3 De lerende kan in het kader van zijn werk productinformatie van verschillende buitenlandse
bedrijven doorlezen om een voorstel voor aanschaf van bijvoorbeeld nieuwe apparatuur te doen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 55

15. GESPREKKEN VOEREN
A1 Gesprekken voeren
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan deelnemen aan
eenvoudige gesprekken in
situaties die veel
voorkomen in het dagelijks
leven en op de werkplek.
1 Werkcontacten in face
to face situaties
Kan korte antwoorden
geven op gestelde vragen en
zelf korte vragen stellen
over het dagelijkse werk.
Kan waarschuwen en hulp
inroepen.
2 Omgaan met getallen
Kan cijfers, data, prijzen,
verstaan en uitspreken in
face to face situaties.
3 Onderhouden van
sociaal contact
Kan op een eenvoudig
niveau sociale contacten
leggen met collega's en
bezoekers.
De lerende spreekt in losse
woorden en formules: uit
het hoofd geleerde
uitdrukkingen. Verwijs- en
verbindingswoorden en
vervoeging van de
werkwoordstijden komen
beperkt voor. De meest
eenvoudige beleefdheidsvormen
worden correct
gebruikt.
Woordenschat: een beperkte
voorraad woorden en
eenvoudige zinnen,
waaronder ongeveer 500
frequente spreektaalwoorden.
Het spreektempo is
langzaam, met veel pauzes,
aarzelingen en herhalingen.
De gesprekspartner moet
langzaam en duidelijk
spreken en bereid zijn om
veel te herhalen en na te
gaan of hij begrepen wordt.
Communiceren aan de
telefoon en in een groep is
op dit niveau nog niet
mogelijk.
Uitspraak: met enige moeite
te verstaan voor mensen die
gewend zijn aan een
Nederlands accent.
4 Telefoneren
5 Zaken regelen op reis
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
56 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A1 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken
1 Werkcontacten in face to face situaties
• Vragen om namen en adressen te spellen.
• Zeggen dat je iets niet begrepen hebt, vragen om herhaling, vragen om langzamer te spreken.
• Vragen hoe iets gedaan moet worden, waar iets ligt, en dergelijke.
2 Omgaan met getallen
• Basisinformatie over tijden, data en prijzen geven aan een klant aan de balie van een hotel of
reisbureau.
• Telefoon- en faxnummers verstaan en uitspreken.
• Bij een bestelling referentienummers, en aantallen of hoeveelheden verstaan en uitspreken.
3 Onderhouden van sociaal contact
• Groeten bij aankomst en vertrek, zich voorstellen, iemand aanspreken.
• In antwoord op vragen iets over jezelf vertellen: waar je vandaan komt, waar je woont, of je een
partner of kinderen hebt, wat je graag doet in je vrije tijd enzovoort.
A1 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties
A1/1.1 Een groepje buitenlandse gasten bezoekt de school/het bedrijf van de lerende. Hij kan hen
vragen hun namen en adressen te spellen en korte vragen stellen en beantwoorden over de dagelijkse
gang van zaken. Hij kan daarbij aangeven dat hij iets niet begrepen heeft, om herhaling vragen en
vragen om langzamer te spreken.
A1/1.2 De lerende bezoekt een buitenlandse school in het kader van een excursie. Hij kan aan de
mensen daar vragen hoe iets gedaan moet worden of waar iets ligt. Hij kan ook waarschuwen en hulp
inroepen.
A1/2.1. De lerende werkt aan de receptie van zijn school/bedrijf. Een buitenlandse gast benadert hem
met een vraag omtrent tijden, data en prijzen. De lerende kan hem verstaan en hem hierover op
eenvoudige wijze te woord staan zolang het basisinformatie betreft. Hij kan behulpzaam zijn met
telefoon- en faxnummers.
Ook een buitenlandse klant die hem aanspreekt over een bestelling kan hij te woord staan in die zin dat
hij de cijfers in referentienummers, aantallen of hoeveelheden verstaat en deze ook zelf kan
uitspreken.
A1/3.1 In de school/het bedrijf van de lerende komt een buitenlandse gast een poosje ‘meelopen’. Hij
wordt aan de lerende toegewezen, die hem kan begroeten, zich kan voorstellen en een eenvoudig
gesprek met hem kan voeren over waar elk vandaan komt, woont, huwelijkse staat en kinderen,
hobby's en vrije tijd enzovoort.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 57

A2 Gesprekken voeren
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan korte gesprekken
voeren in standaardsituaties.
Kan vragen stellen en
beantwoorden en ideeën en
informatie uitwisselen over
vertrouwde onderwerpen in
voorspelbare, alledaagse
situaties.
1 Werkcontacten in face
to face situaties
Kan eenvoudige informatie
uitwisselen over
routinematige zaken in het
werk.
2 Omgaan met getallen
Kan eenvoudige informatie
over cijfers, data en prijzen
uitwisselen in face to face
situaties en telefonisch.
3 Onderhouden van
sociaal contact
Kan in beperkte mate
sociale contacten
onderhouden met collega's
en met bezoekers.
4 Telefoneren
Kan eenvoudige telefoongesprekken
voeren met
behulp van elementaire
conventies.
Het woordgebruik is
beperkt; er worden veel
standaardformuleringen
gebruikt. Uitingen bestaan
uit korte zinnen, verbonden
door eenvoudige
verbindingswoorden.
In korte zinnen worden
werkwoorden vervoegd en
wordt de verleden of
voltooide tijd gebruikt,
maar elementaire
grammaticale fouten komen
nog veelvuldig voor.
Woordenschat: voldoende
om zich te kunnen redden in
standaardsituaties. Beschikt
over ongeveer 1000
frequente spreektaalwoorden.
Het spreektempo is laag,
met veel aarzelingen en
zoeken naar de juiste
woorden en constructies.
De gesprekspartner moet
geduldig en hulpvaardig
zijn om communicatie te
laten slagen.
Deelnemen aan
groepsgesprekken is op dit
niveau nog niet mogelijk.
Telefoongesprekken
beperken zich tot de meest
elementaire informatieuitwisseling
en het gebruik
van telefoonconventies.
Uitspraak: redelijk te
verstaan ondanks
uitgesproken Nederlands
accent. Gesprekspartners
moeten af en toe om
herhaling van een woord
vragen.
5 Zaken regelen op reis
Kan zaken regelen in de
meeste eenvoudige en
voorspelbare situaties
tijdens een buitenlandse
reis.
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
58 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A2 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken
1 Werkcontacten in face to face situaties
• Een boodschap doorgeven aan een collega;
• Vrij vragen; je ziek melden; een dienst ruilen;
• Iets bestellen of een bestelling opnemen;
• Melden dat een apparaat kapot is of een voorraad op;
• Overleggen hoe je met twee of drie mensen een bepaalde taak gaat uitvoeren;
• Een klant ontvangen en doorverwijzen.
2 Omgaan met getallen
• In een winkel, postkantoor, bank, autoverhuurbedrijf zeggen wat je nodig hebt en vragen naar
prijzen;
• Een klant informeren over een tijdstip, een datum, een prijs, een aantal of hoeveelheid, face to face
en telefonisch.
3 Onderhouden van sociaal contact
• Gesprekjes voeren met collega's over wat ze het weekend gedaan hebben/gaan doen, over hun
huis, hun gezin, en dergelijke;
• Bij het ontvangen en doorverwijzen van klanten of bezoekers 'small talk' uitwisselen.
4 Telefoneren
• Telefoongesprek aannemen met de gebruikelijke standaardformule; eigen naam, bedrijfsnaam en
eventueel functie zeggen; de vraag of het informatieverzoek zelf afhandelen of doorgeven aan een
collega; gesprek beëindigen;
• Een bedrijf of instantie opbellen; zeggen wie je bent; zeggen wie je wilt spreken; je vraag stellen
of boodschap overbrengen aan de persoon in kwestie; of een bericht achterlaten/zeggen dat je
terug zult bellen.
• Een telefoontje voor een collega aannemen; een eenvoudig bericht doorgeven.
• De standaardformules voor 'verkeerd verbonden', als beller en gebelde, kunnen hanteren;
• Een bericht inspreken op een antwoordapparaat.
5 Zaken regelen op reis
• Informeren naar en gebruik maken van openbaar vervoer en taxi's; een kaartje kopen; de weg
vragen;
• Informatie vragen over bezienswaardigheden bij een toeristenbureau;
• Een kamer reserveren; een maaltijd bestellen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 59

A2 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties
A2/1.1 De lerende loopt stage in een buitenlands bedrijf. Hij kan in een overlegsituatie met één of
twee collega's overleggen hoe ze een bepaalde taak gaan uitvoeren. Hij kan een boodschap doorgeven
aan een collega, vrij vragen, zich ziek melden of een dienst ruilen. Als er een apparaat kapot is of een
bepaalde voorraad moet worden aangevuld, kan hij dat melden.
A2/1.2 De lerende werkt in een bedrijf dat contacten heeft met buitenlandse bedrijven. Hij kan
buitenlandse bezoekers te woord staan en doorverwijzen naar de persoon die zij willen spreken.
A2/1.3 De lerende werkt in een café of restaurant. Hij kan bestellingen van buitenlandse gasten
opnemen.
A2/2.1 Een buitenlandse klant benadert de lerende (aan een receptiebalie of telefonisch) met een vraag
omtrent tijden, data en prijzen. De lerende kan hem verstaan en hem hierover te woord staan zo lang
het basisinformatie betreft. Hij kan (ook telefonisch) behulpzaam zijn met telefoon- en faxnummers.
Ook een buitenlandse klant die hem (telefonisch of aan de balie) aanspreekt over een bestelling kan de
lerende te woord staan in die zin dat hij referentienummers, aantallen of hoeveelheden verstaat en deze
ook zelf kan uitspreken.
A2/3.1 In de school/het bedrijf van de lerende loopt een buitenlandse collega een korte stageperiode
door. De lerende kan een eenvoudig sociaal contact met hem onderhouden in gesprekjes over wat ze in
het weekend gedaan hebben of gaan doen, over huis, gezin enzovoort.
A2/3.2 De lerende werkt in een bedrijf dat contacten heeft met buitenlandse bedrijven. Hij kan bij het
ontvangen van buitenlandse bezoekers een informeel praatje met hen voeren.
A2/4.1 De lerende moet in zijn werk/leersituatie soms de telefoon aannemen. Wanneer het een
buitenlands telefoontje betreft, kan hij met behulp van elementaire telefoonconventies de vraag of het
informatieverzoek zelf afhandelen of doorgeven aan een collega, een boodschap voor een collega
aannemen of de standaardformule voor ‘verkeerd verbonden’ hanteren en het gesprek beëindigen.
A2/4.2 De lerende heeft in zijn werk/leersituatie een taak te vervullen waarvoor hij telefonisch een
buitenlands contact moet leggen. Hij kan daartoe met behulp van elementaire telefoonconventies een
bedrijf of instantie opbellen, zich voorstellen (naam, bedrijfsnaam en functie), zeggen wie hij wil
spreken, zijn vraag stellen of zijn boodschap laten overbrengen, een bericht achterlaten of zeggen dat
hij terug zal bellen, op de juiste wijze reageren als hij ‘verkeerd verbonden’ is, of een bericht
inspreken op een antwoordapparaat.
A2/5.1 In verband met stage of werkbezoek is de lerende zelfstandig in het buitenland. Hij kan zich
daar redden in die zin dat hij in hotels, toeristenbureaus, winkels, postkantoren, banken of
verhuurbedrijven op eenvoudige wijze kan duidelijk maken wat hij nodig heeft en informeren kan naar
prijzen, accommodatie, openbaar vervoer, bezienswaardigheden enzovoort. Hij kan op eenvoudige
wijze een kamer reserveren, een maaltijd bestellen, een kaartje kopen en naar de weg vragen.
60 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 61

B1 Gesprekken voeren
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan met redelijk gemak
deelnemen aan gesprekken
over onderwerpen uit het
dagelijks leven, gericht op het
onderhouden van sociaal
contact en het regelen van
zaken.
1 Werkcontacten in face to
face situaties
Kan vertrouwde en
routinematige taken in het werk
zelfstandig uitvoeren.
2 Omgaan met getallen
Kan de meest voorkomende
informatie over cijfers, data en
prijzen uitwisselen.
3 Onderhouden van sociaal
contact
Kan sociaal contact leggen en
onderhouden met collega's,
klanten en bezoekers door
middel van 'small talk'.
4 Telefoneren
Kan routinematige
telefoongesprekken voeren.
5 Zaken regelen op reis
Kan zaken regelen in
voorspelbare situaties tijdens
een buitenlandse reis.
Het woordgebruik is eenvoudig
maar toereikend om
onderwerpen uit de eigen
interessesfeer te bespreken.
Eenvoudige korte zinnen en
standaarduitdrukkingen zijn
over het algemeen
grammaticaal correct. Bij
langere uitingen en spontaan
taalgebruik worden veel fouten
gemaakt.
Woordenschat: toereikend om
zich adequaat uit te drukken op
dit niveau.
Het spreken begint op dit
niveau wat vloeiender te
worden. De lerende kan een
standpunt of mening
verwoorden, een voorbeeld
geven, een verklaring geven
voor zijn handelen, klachten of
kritiek uiten of daarop
reageren.
Het spreektempo kenmerkt
zich door aarzelingen, het
zoeken naar woorden en
grammaticale constructies om
de gedachten vorm te geven.
De lerende heeft nog weinig
controle over stijl en register.
Uitspraak: een Nederlands
accent, af en toe worden
woorden verkeerd
uitgesproken. Over het geheel
goed te verstaan.
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
Kan in beperkte mate
deelnemen aan informele
bijeenkomsten over praktische
problemen in het dagelijks
werk.
62 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken
1 Werkcontacten in face to face situaties
• Verzoeken om algemene informatie over producten en diensten van het eigen bedrijf zelfstandig
afhandelen;
• Informatie over prijzen, algemene leveringsvoorwaarden enzovoort doorgeven;
• Bestellingen plaatsen en opnemen;
• Klachten aannemen en doorgeven;
• Een eenvoudige verkoopgesprek voeren;
• Een eenvoudig sollicitatiegesprek voeren: antwoord geven op vragen naar feitelijke informatie,
aangeven waarom de baan aantrekkelijk is, wat de redenen voor het solliciteren zijn enzovoort.
2 Omgaan met getallen
• Informatie over bestellingen met inbegrip van prijzen, data, referentienummers, hoeveelheden
enzovoort opvragen en doorgeven;
• Van een bekend product een productspecificatie opvragen en doorgeven;
• Idem van een bekend technisch apparaat.
3 Onderhouden van sociaal contact
• Meedoen aan small talk met collega's, klanten, bezoekers over de gebeurtenissen van de dag, het
weer, een sportwedstrijd, een tv programma enzovoort.
4 Telefoneren
• In een hotel of restaurant een telefonische reservering voor een kamer of een tafel aannemen;
• Boekingen en reserveringen bespreken, aannemen en afhandelen;
• Telefonisch goederen bestellen.
5 Zaken regelen op reis
• Een klacht uiten in een hotel of restaurant.
6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen
• In een informele werkbespreking uitleggen waarom iets op een bepaalde manier gedaan is.
B1 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties
B1/1.1 In het bedrijf waar hij werkt moet de lerende klanten te woord te staan. Hij kan in dergelijke
gesprekken verzoeken van buitenlandse klanten om algemene informatie met betrekking tot producten
en diensten van het bedrijf (prijzen, algemene leveringsvoorwaarden enzovoort) en bestellingen
zelfstandig afhandelen zolang het routinematige zaken betreft.
B1/1.2 De lerende werkt in een winkel waar veel buitenlandse klanten komen. Hij kan de klanten te
woord staan en een eenvoudige verkoopgesprek voeren.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 63

B1/1.3 De lerende is door een buitenlands bedrijf uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij kan
daarin antwoord geven op vragen naar feitelijke informatie. Ook kan hij op een eenvoudige manier
aangeven waarom de baan aantrekkelijk is, wat de redenen voor het solliciteren zijn enzovoort.
B1/2.1 In het bedrijf waar hij werkt behoort het tot de taken van de lerende om af en toe bestellingen
te doen bij buitenlandse firma's Hij kan de nodige informatie over bestellingen, met inbegrip van
prijzen, data, referentienummers, hoeveelheden enzovoort op betrouwbare wijze doorgeven. Ook kan
hij productspecificaties van een hem bekend product of hem bekend technisch apparaat opvragen.
B1/3.1 In het bedrijf waar hij werkt of de school die hij bezoekt, komt de lerende regelmatig in contact
met buitenlandse klanten, collega's en/of bezoekers. Hij kan spontaan meedoen aan informele
gesprekken met hen over de gebeurtenissen van de dag, het weer, een sportwedstrijd, een tvprogramma
enzovoort.
B1/4.1 De lerende werkt in een hotel of restaurant en kan daar een telefonische reservering voor een
kamer of een tafel aannemen.
B1/4.2 De lerende kan bij een buitenlandse zakenrelatie telefonisch goederen bestellen.
B1/5.1 In verband met stage of werkbezoek is de lerende zelfstandig in het buitenland. Hij kan daar
een klacht uiten in een hotel of restaurant.
B1/6.1 Bij een stage in het buitenland neemt de lerende regelmatig deel aan informele
werkbesprekingen met het team waaraan hij is toegevoegd. Hij kan daarbij uitleggen waarom hij iets
op een bepaalde manier gedaan heeft.
64 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 65

B2 Gesprekken voeren
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan op een effectieve wijze
deelnemen aan (semi-)formele
en informele gesprekken over
onderwerpen van praktische,
sociale en beroepsmatige aard.
Kan in een discussie een
mening geven en die met
argumenten onderbouwen.
1 Werkcontacten in face to
face situaties
Kan een breed scala aan taken
in het werk zelfstandig
uitvoeren.
2 Omgaan met getallen
Kan complexe informatie over
cijfers, data en prijzen
uitwisselen.
3 Onderhouden van sociaal
contact
Kan zich op effectieve wijze
sociaal onderhouden met
collega's en in zakelijke
contacten.
Het woordgebruik is redelijk
uitgebreid en gevarieerd: de
lerende kan constante herhaling
van dezelfde woorden en
uitdrukkingen vermijden. De
grammaticale correctheid is
redelijk. De lerende maakt
geen fouten die onbegrip
veroorzaken en kan zijn fouten
zelf herstellen. Verwijs- en
verbindingswoorden en
werkwoordstijden worden goed
gebruikt.
Woordenschat: toereikend om
zich adequaat uit te drukken op
dit niveau.
De lerende kan zo vloeiend en
spontaan reageren dat een
normale uitwisseling met
moedertaalsprekers mogelijk is
zonder dat dit voor een van de
partijen inspanning met zich
meebrengt.
Aarzelingen en het zoeken naar
woorden en formuleringen
komen voor, maar er zijn
weinig opvallend lange pauzes.
Uitspraak: duidelijk, natuurlijk,
intonatie wordt goed gebruikt.
4 Telefoneren
Kan alle telefoongesprekken
voeren die deel uitmaken van
de normale werkzaamheden.
5 Zaken regelen op reis
Kan zaken regelen in minder
voorspelbare situaties tijdens
een buitenlandse reis.
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
Kan deelnemen aan
bijeenkomsten over zaken die
rechtstreeks te maken hebben
met het eigen werk.
66 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B2 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken
1 Werkcontacten in face to face situaties
• klachten van klanten of gasten op adequate wijze afhandelen;
• in een sollicitatiegesprek ingaan op kwalificatie, ervaringen, motivatie;
2 Omgaan met getallen
• Onderhandelen met leveranciers over productspecificaties en leveringsvoorwaarden;
• Informatie uitwisselen over technische gegevens van machines en apparatuur;
• Financiële voorwaarden regelen rond de levering van diensten;
3 Onderhouden van sociaal contact
• Buitenlandse gasten onderhouden bij informele gelegenheden;
• Een goede sfeer creëren bij zakelijke contacten door 'small talk';
4 Telefoneren
• Klachten bespreken aan de telefoon;
• Onderhandelen via de telefoon;
5 Zaken regelen op reis
• Problemen rond verlies van documenten, vertragingen, mislopen van afspraken enzovoort
oplossen;
6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen
• In bijeenkomsten die rechtstreeks met het eigen werk te maken hebben, actief deelnemen aan
discussie en besluitvorming.
B2 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties
B2/1.1 De lerende is door een buitenlands bedrijf uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij kan
daarin uitleggen wat zijn kwalificaties en ervaring zijn en spreken over zijn motivatie voor de baan.
B2/1.2 In het bedrijf waar hij werkt krijgt de lerende de opdracht om klanten te woord te staan. Hij kan
in dergelijke gesprekken de dagelijkse werkzaamheden afhandelen, ook die met betrekking tot de
afhandeling van klachten.
B2/2.1 De lerende loopt stage in een bedrijf in het buitenland. Hij kan daar in werkcontact met
collega's spreken over een hem bekend stuk technische apparatuur in termen van afmetingen,
prestaties, gegevens enzovoort. Hij kan daarbij ook informatie uitwisselen over processen en
rekenkundige verhoudingen.
B2/2.2 De lerende werkt voor een bedrijf dat onderdelen betrekt van een buitenlandse bedrijf. De
ontwikkeling van een nieuw product is afhankelijk van goede afspraken over vorm, maat, prijzen en
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 67

levertijden. Hij kan onderhandelen met de leverancier en zijn wensen en eisen op een gepaste manier
kenbaar maken.
B2/2.3 De lerende organiseert een buitenlands uitstapje voor een bedrijf. Hij kan bij het hotel waar de
groep zal logeren een groepskorting op verblijf en maaltijden bedingen.
B2/3.1 In het bedrijf waar hij werkt of de school die hij bezoekt, komt de lerende regelmatig in contact
met buitenlandse klanten, collega's en/of bezoekers. Soms brengt hij met sommigen van hen een vrije
avond door. Hij kan met ze uit eten of naar een café gaan, een menu uitleggen en met hen praten over
allerlei onderwerpen van persoonlijke aard of uit de actualiteit.
B2/4.1 De lerende werkt in een bedrijf met veel buitenlandse contacten. Hij kan de daarbij horende
telefoongesprekken -met betrekking tot afspraken, bestellingen, reclameren als iets fout is gegaan
enzovoort voeren. Hij kan zakelijk en op een passende manier vriendelijk reageren. Bij problemen of
klachten kan hij klanten gerust stellen en afspraken maken over de verdere gang van zaken.
B2/5.1 In verband met stage of werkbezoek is de lerende zelfstandig in het buitenland. In onverwachte
situaties, zoals gemiste aansluitingen door vertragingen of diefstal van documenten, kan hij zich
voldoende redden. Ook kan hij doeltreffend een klacht uiten over slechte service.
B2/6.1 De lerende werkt in een bedrijf van buitenlandse eigenaars. Hij neemt deel aan een vergadering
over de reorganisatie van een gedeelte van het bedrijf, die vanwege de aanwezigheid van directieleden
uit het moederland in de vreemde taal wordt gehouden. Hij kan actief meedoen aan de discussie,
punten die andere sprekers naar voren brengen tot in detail begrijpen, een standpunt verwoorden, vooren
nadelen van voorstellen en veronderstellingen bespreken.
B2/6.2 Tijdens een vergadering met klanten wordt de lerende gevraagd naar zijn mening over de
haalbaarheid van een aantal afspraken. Hij kan die geven, met argumenten onderbouwen en suggesties
geven voor de verdere verloop van het project.
68 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 69

C1 Gesprekken voeren
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan zich vloeiend en
spontaan uitdrukken. Kan
de taal flexibel en effectief
gebruiken voor sociale en
voor professionele
doeleinden.
1 Werkcontacten in face to
face situaties
Kan complexe informatie
uitwisselen over het eigen
werk, het eigen beroep of
vakgebied.
2 Omgaan met getallen
3 Onderhouden van sociaal
contact
Kan in alle sociale situaties,
ook zeer formele, een actieve
bijdrage leveren aan
gesprekken.
4 Telefoneren
Kan telefoongesprekken
voeren in minder
voorspelbare
omstandigheden.
De lerende beschikt over
een ruim vocabulaire en
maakt goed gebruik van
idioom en
spreektaaluitdrukkingen.
Hij vervangt woorden die hij
niet kent, snel en
gemakkelijk door
omschrijvingen. De
grammaticale correctheid
is goed, hoewel
incidentele fouten
voorkomen. Die zijn
onopvallend en worden
snel hersteld.
Woordenschat: toereikend
om zich adequaat uit te
drukken op dit niveau.
Het spreektempo is vlot; het
spreken wordt niet gestoord
door aarzelingen en het
zoeken naar woorden en
formuleringen. Het spreken
is samenhangend en goed
gestructureerd door een
goed gebruik van structuuren
verbindingselementen.
De lerende is goed in staat
zijn spreekstijl aan te
passen aan de situatie en
aan de gesprekspartners.
Uitspraak: intonatie en
klemtoon worden goed
gebruikt om nuances in
betekenis over te brengen.
5 Zaken regelen op reis
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
Kan een actieve bijdrage
leveren aan de meeste
overleggen, vergaderingen en
aan algemene
onderhandelingsgesprekken.
70 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

C1 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken
1 Werkcontacten in face to face situaties
• jezelf 'verkopen' in een sollicitatiegesprek;
• met leveranciers onderhandelen over nieuwe diensten en producten;
3 Onderhouden van sociaal contact
• netwerken: contacten leggen en onderhouden;
• meedoen aan de conversatie bij zeer formele en bij informele gelegenheden, ook in een lawaaiige
omgeving;
4 Telefoneren
• bij 'eerste contacten' het eigen bedrijf goed presenteren en zich inspannen om een vervolgafspraak
tot stand te brengen (koude acquisitie);
• problemen oplossen;
• uitleg geven bij zaken die verkeerd gelopen zijn; verantwoorden waarom iets op een bepaalde
manier gedaan is of wordt;
6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen
• onderhandelen;
• een bijeenkomst voorzitten;
• ongenoegen uiten op een gepaste manier;
• een goede werksfeer creëren.
C1 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties
C1 /1.1 De lerende is door een buitenlands bedrijf uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij kan
daarin zodanig functioneren dat hij zichzelf doeltreffend kan ‘verkopen’.
C1/1.2 De lerende zoekt nieuwe bestemmingen voor een reisorganisatie die reizen in het buitenland
organiseert. Hij kan in de vreemde taal onderhandelingen voeren met de desbetreffende organisaties,
diensten en locaties die leiden tot contractuele afspraken.
C1/3.1 In het bedrijf waar hij werkt of de school die hij bezoekt, komt de lerende regelmatig in contact
met buitenlandse klanten, collega's en/of bezoekers. Tijdens formele gelegenheden kan hij met hen
over een groot aantal onderwerpen een onderhoudend gesprek voeren. Bij meer informele
gelegenheden kan hij gepast reageren in en tot op zekere hoogte bijdragen aan een luchtige
conversatie.
C1/4.1 De lerende moet in zijn werksituatie soms de telefoon aannemen. Wanneer het een buitenlands
telefoontje betreft van klanten, leveranciers of medewerkers, kan hij problemen oplossen of het beleid
van het bedrijf uitleggen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 71

C1/4.2 De lerende is werkzaam bij een call center waar klanten uit verschillende landen naar toe
bellen bij problemen met hun pc of met software. Hij kan vragen stellen om het probleem in kaart te
brengen en de klant door een procedure leiden om het probleem te verhelpen.
C1/4.3 De lerende moet in zijn werksituatie acquisitie plegen bij buitenlandse klanten. Hij kan in die
situatie met flair en gemak een onaangekondigd telefoontje plegen, waarin hij zichzelf voorstelt, het
doel van zijn telefoontje aangeeft enzovoort.
C1/6.1 De lerende werkt in een bedrijf van buitenlandse eigenaars. Hij neemt deel aan een vergadering
die vanwege de aanwezigheid van directieleden uit het moederland in de vreemde taal wordt
gehouden. Hij kan met gemak deelnemen aan gesprekken over complexe onderwerpen als het
oplossen van problemen of het vaststellen van prioriteiten in verband met het jaarlijkse budget. Hij
spreekt vlot en spontaan en maakt gebruik van passende manieren om het woord te nemen en te
houden, tijd te winnen om zijn gedachten te formuleren enzovoort.
C1/6.2 Het bedrijf waarvoor de lerende werkt heeft een aantal belangrijke buitenlandse klanten van
wie de doeltaal hun moedertaal is. In onderhandelingssituaties kan hij als er problemen spelen -
bijvoorbeeld te laat betalen van rekeningen of niet nakomen van afspraken - zijn ongenoegen uiten op
een passende manier zonder de relatie te verstoren.
72 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

16. SPREKEN
A1 Spreken
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan zich uitdrukken in
losse woorden en in korte,
eenvoudige zinnen over
concrete zaken uit de eigen
leef- of werkomgeving
1 Monologen
Kan basale informatie over
zichzelf, de eigen
woonplaats en werkplek
geven.
2 Presentaties
De lerende gebruikt losse
woorden en formules: uit
het hoofd geleerde
uitdrukkingen. Verwijs- en
verbindingswoorden en
vervoeging van de
werkwoordstijden komen
beperkt voor.
Woordenschat: een beperkte
voorraad woorden en
eenvoudige zinnen,
waaronder ongeveer 500
frequente spreektaalwoorden.
De lerende is moeilijk te
volgen door een slechte
uitspraak en een hortend
spreektempo.
Uitspraak: met enige moeite
te verstaan voor mensen die
gewend zijn aan een
Nederlands accent.
A 1 Spreken: voorbeelden van taaltaken
1 Monologen
• bij een bezoek van buitenlandse gasten aan de eigen school of het eigen bedrijf zichzelf
voorstellen, en de eigen werkplek laten zien.
A 1 Spreken: voorbeelden van situaties
A1/1.1 Buitenlandse gasten bezoeken de school/het bedrijf waar de lerende werkt. De lerende kan zich
voorstellen, zijn werkplek laten zien en daarover zeer eenvoudige informatie geven.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 73

A2 Spreken
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan in eenvoudige
bewoordingen een
beschrijving geven van
mensen, leef- en
werkomstandigheden,
dagelijkse routines
enzovoort.
1 Monologen
Kan een uitleg geven: hoe
je ergens komt, hoe iets
gedaan moet worden. Kan
eenvoudige
standaardinformatie over
producten en diensten
geven aan klanten.
2 Presentaties
Kan een vooraf ingeoefend
kort en eenvoudig praatje
houden over een vertrouwd
onderwerp.
Kan op een beperkt aantal
vragen reageren, als er hulp
wordt geboden bij het
formuleren van het
antwoord.
Het woordgebruik is
beperkt; er worden veel
standaardformuleringen
gebruikt. Uitingen bestaan
uit korte zinnen, verbonden
door eenvoudige
verbindingswoorden.
In korte zinnen worden
werkwoorden vervoegd en
wordt de verleden of
voltooide tijd gebruikt,
maar elementaire
grammaticale fouten komen
nog veelvuldig voor.
Woordenschat: voldoende
om te kunnen spreken in
standaardsituaties. Beschikt
over ongeveer 1000
frequente spreektaalwoorden.
Het spreken gaat moeizaam
en langzaam. Toehoorders
moeten welwillend zijn en
extra inspanning leveren om
de lerende te verstaan.
Uitspraak: redelijk te
verstaan ondanks
uitgesproken Nederlands
accent. Toehoorders moeten
af en toe om herhaling van
een woord vragen.
74 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A2 Spreken: voorbeelden van taaltaken
1 Monologen
• Basisinformatie geven over de werkzaamheden van het eigen bedrijf of de eigen afdeling aan
bezoekers;
• Een nieuwe collega uitleggen hoe het fotokopieerapparaat werkt en waar de kantine en het
magazijn te vinden zijn;
• Een klant informatie geven over de (standaard)service die bij een product geleverd wordt;
• Aan de hand van een schema uitleggen waar de vluchtweg is in een gebouw of op een terrein;
2 Presentaties
• Met visuele ondersteuning van bijvoorbeeld dia's, voor buitenlandse bezoekers iets vertellen over
enkele toeristische attracties in de eigen plaats of streek.
A2 Spreken: voorbeelden van situaties
A2/1.1 Buitenlandse klanten of gasten stellen vragen over de producten en/of diensten van het bedrijf
of de afdeling waar de lerende werkt. Hij kan hen eenvoudige standaardinformatie geven.
A2/1.2 De lerende werkt in een winkel. Hij kan een buitenlandse klant vertellen welke
(standaard)service geleverd wordt bij het product dat de klant wil aanschaffen.
A2/1.3 Er is een nieuwe buitenlandse collega op de afdeling waar de lerende werkt. Hij kan hem/haar
uitleggen hoe het fotokopieerapparaat werkt en waar de kantine en het magazijn te vinden zijn.
A2/1.4 De lerende werkt aan de balie van een vakantieverblijf. Daar kan hij buitenlandse gasten uitleg
geven bij het schema waarop vluchtwegen zijn aangegeven.
A2/2.1 Het bedrijf waar de lerende werkt ontvangt buitenlandse gasten. Hij kan hen met visuele
ondersteuning van bijvoorbeeld dia's iets vertellen over enkele toeristische attracties in de eigen plaats
of streek.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 75

B1 Spreken
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan een eenvoudige
uiteenzetting geven over
vertrouwde onderwerpen uit
de eigen leef- en
werkomgeving.
1 Monologen
Kan een verhaal vertellen,
een ervaring beschrijven,
een standpunt of mening
verwoorden.
2 Presentaties
Kan informatie geven over
bestaande producten en kan
vertrouwde werkprocessen
beschrijven.
Kan op vragen reageren,
maar zal als iemand snel
spreekt moeten vragen om
herhaling.
Het woordgebruik is
eenvoudig maar toereikend
om onderwerpen uit de
eigen interessesfeer te
beschrijven. Eenvoudige
korte zinnen en standaarduitdrukkingen
zijn over het
algemeen grammaticaal
correct. Bij langere uitingen
en spontaan taalgebruik
worden veel fouten
gemaakt.
Woordenschat: toereikend
om zich adequaat uit te
drukken op dit niveau.
Het spreken begint op dit
niveau wat vloeiender te
worden. De verstaanbaarheid
levert nauwelijks
problemen op voor de
toehoorder. Het spreektempo
kenmerkt zich door
aarzelingen, het zoeken naar
woorden en grammaticale
constructies om de
gedachten vorm te geven.
De lerende heeft nog weinig
controle over stijl en
register.
Uitspraak: een Nederlands
accent, af en toe worden
woorden verkeerd
uitgesproken. Over het geheel
goed te verstaan.
76 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Spreken: voorbeelden van taaltaken
1 Monologen
• Mondeling rapporteren over verrichte werkzaamheden, bijvoorbeeld in een werkoverleg;
• Voorstellen om bepaalde werkzaamheden op een andere manier uit te voeren;
• Een advies geven over diensten of producten;
• Toelichting geven op een reisschema;
• Een gelegenheidstoespraakje houden;
• Veiligheidsinstructies geven;
• Informatie van toeristische aard verstrekken;
2 Presentaties
• En standaardpresentatie geven over diensten of producten van het eigen bedrijf.
B1 Spreken: voorbeelden van situaties
B1/1.1 In een buitenlands stagebedrijf wordt een werkoverleg gevoerd. De lerende kan daarin
rapporteren over zijn werkzaamheden. Hij kan ook voorstellen om bepaalde werkzaamheden op een
andere manier uit te voeren.
B1/1.2 Een buitenlandse klant benadert de lerende met een vraag over een product van het bedrijf
waarin de lerende werkzaam is. De lerende kan de klant in eenvoudige zinnen te woord staan, waarbij
hij in staat is zijn eigen mening weer te geven.
B1/1.3 De lerende werkt op een reisbureau waar veel buitenlandse klanten komen. Hij kan hen een
uitleg geven bij het schema van een vlucht of vakantiereis.
B1/1.4 De lerende kan in zijn werk aan de balie van een VVV-kantoor of hotel in de vreemde taal
informatie geven over bezienswaardigheden en activiteiten in de omgeving.
B1/1.5 Op de school of het bedrijf van de lerende is een groep buitenlandse gasten op bezoek. De
lerende kan bijvoorbeeld bij een gezamenlijke maaltijd een kort toespraakje houden.
B1/2.1 Een groep buitenlandse gasten heeft belangstelling voor de producten van het bedrijf waarin de
lerende werkt. De lerende kan in een presentatie de bestaande producten van het bedrijf en de
processen waarin ze tot stand komen, toelichten en niet te gecompliceerde vragen beantwoorden.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 77

B2 Spreken
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan een duidelijk,
gedetailleerd betoog houden
over een breed scala van
onderwerpen uit het eigen
interesse- of werkgebied.
1 Monologen
Kan duidelijke en
gedetailleerde
beschrijvingen geven met
betrekking tot allerlei
onderwerpen op het eigen
interesse- of werkgebied.
Kan een standpunt of
mening onderbouwen met
behulp van voorbeelden.
2 Presentaties
Kan een goed uitgewerkte
presentatie houden over
onderwerpen op het eigen
werkterrein waarin de vooren
nadelen van bepaalde
opties toegelicht worden.
Kan met gemak reageren op
vragen uit de zaal.
Het woordgebruik is redelijk
uitgebreid en gevarieerd: de
lerende kan constante herhaling
van dezelfde woorden en
uitdrukkingen vermijden. De
grammaticale correctheid is
redelijk. De lerende maakt
geen fouten die onbegrip
veroorzaken en kan zijn fouten
zelf herstellen. Verwijs- en
verbindingswoorden en
werkwoordstijden worden goed
gebruikt.
Woordenschat: toereikend om
zich adequaat uit te drukken op
dit niveau.
Het spreken is vlot en
spontaan, hoewel
aarzelingen en het zoeken
naar woorden en
formuleringen voorkomen.
Uitspraak: duidelijk,
natuurlijk, goede intonatie.
78 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B2 Spreken: voorbeelden van taaltaken
1 Monologen
• Uitleg geven over de ontwikkeling van een product; gemaakte keuzes verantwoorden;
2 Presentaties
• Werkprocessen, diensten of producten beschrijven en reageren op vragen uit het publiek.
B2 Spreken: voorbeelden van situaties
B2/1.1 Een klant heeft belangstelling voor een product van het bedrijf waarin de lerende werkt. De
lerende kan het product precies beschrijven en daarbij duidelijk aangeven wat de voordelen van het
product zijn. Hij kan daarbij voorbeelden geven en uitgebreid ingaan op vragen van de klant.
B2/1.2 De lerende neemt deel aan een vergadering waarin ook een buitenlandse bedrijf
vertegenwoordigd is. Hij kan in deze vergadering een duidelijke en gedetailleerde beschrijving geven
van een werkproces waarbij hij betrokken is.
B2/1.3 Tijdens een sollicitatiegesprek bij een internationaal bedrijf wordt de lerende gevraagd een
uitleg te geven over de ontwikkeling van een product tijdens zijn opleiding. Hij kan zijn uitleg
onderbouwen met redenen voor keuzes die tijdens het proces zijn gemaakt en de voor- en nadelen van
die keuzes beschrijven.
B2/2.1 Een groep buitenlandse gasten van het bedrijf waarin de lerende werkt, heeft belangstelling
voor een product waarbij de lerende betrokken is. Hij kan in een presentatie dit product in al zijn
facetten toelichten en vragen erover beantwoorden.
B2/2.2 De lerende werkt voor een internationaal bedrijf in Nederland. Hem is gevraagd om een
presentatie te houden voor een groep buitenlandse collega's over het werkproces waarbij hij is
betrokken. Hij legt zijn werk uit en beantwoordt vragen uit de groep vlot, naar behoefte ingaand op
details.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 79

C1 Spreken
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kwaliteit van de uitvoering
Kan gedetailleerde en
precieze beschrijvingen
geven van en formele
presentaties houden over
complexe onderwerpen.
1 Monologen
Kan duidelijke en
gedetailleerde
beschrijvingen geven met
betrekking tot allerlei
complexe onderwerpen.
Kan lange en ingewikkelde
verhalen vertellen.
2 Presentaties
Kan een duidelijke en goed
opgebouwde presentatie
houden over een complex
onderwerp. Kan
standpunten uitwerken en
onderbouwen met
argumenten en voorbeelden.
Kan spontaan en met gemak
reageren op opmerkingen
en vragen uit de zaal.
De lerende beschikt over
een ruim vocabulaire en
maakt goed gebruik van
idioom en
spreektaaluitdrukkingen.
Hij vervangt woorden die hij
niet kent, snel en gemakkelijk
door omschrijvingen. De
grammaticale correctheid is
goed, hoewel incidentele
fouten voorkomen. Die zijn
onopvallend en worden snel
hersteld.
Woordenschat: toereikend
om zich adequaat uit te
drukken op dit niveau..
Het spreektempo is vlot; het
spreken wordt niet gestoord
door aarzelingen en het
zoeken naar woorden en
formuleringen. Het spreken
is samenhangend en goed
gestructureerd door een
goed gebruik van structuuren
verbindingselementen.
De lerende is goed in staat
zijn spreekstijl aan te
passen aan de situatie en
aan zijn toehoorders.
Uitspraak: intonatie en
klemtoon worden goed
gebruikt om nuances in
betekenis over te brengen.
80 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

C1 Spreken: voorbeelden van taaltaken
1 Monologen
• Een toelichting geven op complexe onderwerpen;
• Een samenvatting geven van iets wat onderzocht of bestudeerd is;
• Een mening of ideeën presenteren in een formele vergadering;
2 Presentaties
• Een technisch probleem uiteenzetten in voor leken begrijpelijke termen;
• Een formele bedrijfspresentatie houden.
C1 Spreken: voorbeelden van situaties
C1/1.1 Een buitenlands bedrijf wil zaken doen met het bedrijf waarin de lerende werkzaam is. De
lerende kan zijn bedrijf vertegenwoordigen in de onderhandelingen, waarbij hij allerlei complexe
onderwerpen uitgebreid kan toelichten.
C1/1.2 De lerende volgt een opleiding die in de vreemde taal gegeven wordt. In een werkgroep moet
hij een samenvatting geven van een door hem verricht onderzoek.
C1/1.3 In het internationale bedrijf waar de lerende werkt woont hij een formele vergadering bij. Hij
kan tijdens zo'n vergadering op adequate wijze zijn mening naar voren brengen.
C1/2.1 Een groep buitenlandse gasten van het bedrijf waarin de lerende werkzaam is, heeft
belangstelling voor het functioneren van het bedrijf. De lerende kan in een formele presentatie, waarbij
cijfers en grafieken uitgebreid worden geïnterpreteerd, het bedrijf in al zijn facetten toelichten. Op
vragen kan hij spontaan en met gemak reageren.
C1/2.2 De lerende werkt voor een internationaal bedrijf. Hij is betrokken bij de ontwikkeling van een
nieuw systeem dat de bijproducten van het bedrijf verwerkt. Hem is gevraagd een presentatie te geven
aan buitenlandse geïnteresseerden. Hij kan het systeem in technische termen uitleggen, maar deze
termen ook zodanig omschrijven dat leken de algemene principes kunnen begrijpen. Hij kan zijn
betoog onderbouwen met illustraties en vragen beantwoorden.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 81

17. SCHRIJVEN
A1 Schrijven
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kenmerken van de
taakuitvoering.
Kan losse woorden zoals
personalia in formulieren
invullen en een kort tekstje
schrijven zoals vakantiegroeten
op een ansichtkaart.
1 Aantekeningen, memo's
en formulieren
Kan bekende en vertrouwde
gegevens invullen op een
eenvoudig formulier. Kan
eenvoudige aantekeningen
maken tijdens een gesprek.
2 Onderhouden van
sociaal contact
Kan (vakantie)groeten of
een gelukwens sturen aan
collega's.
3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen, voorstellen,
contracten
Het woordgebruik is zeer
beperkt, voornamelijk
bekende woorden (namen,
plaatsen, data) en
standaardzinnetjes. Een
tekst bestaat uit losse
woorden of korte zinnetjes.
Verwijs- en verbindingswoorden
komen niet of
nauwelijks voor. De
spelling is instabiel.
Woordenschat: een beperkte
voorraad woorden en
eenvoudige zinnen,
waaronder ongeveer 500
frequente woorden.
Op basis van
voorbeeldbriefjes en andere
voorbeelduitingen waarin
de lerende eigen gegevens
kan invullen, worden
correcte zinnen
geproduceerd. Bij eigen
taalproductie worden veel
spel- en woordvolgordefouten
gemaakt.
82 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A1 Schrijven: voorbeelden van taaltaken
1 Aantekeningen, memo's en formulieren
• Standaardformulieren zoals een werkbriefje invullen;
• Persoonlijke gegevens invullen bij het boeken van een hotelkamer;
• Idem, bij registratie bij school of bedrijf;
• Tijdens een gesprek een adres of het tijdstip voor een afspraak noteren;
• Serie korte zinnen opschrijven over bijvoorbeeld de eigen persoon, woonomstandigheden,
gezinssamenstelling, dagelijkse werkzaamheden, in een vragenlijst. Bijvoorbeeld aan het begin
van een internationaal project;
2 Onderhouden van sociaal contact
• Ansichtkaart of felicitatiekaart sturen aan buitenlandse contacten: stage bedrijf, partners in
internationale projecten.
A1 Schrijven: voorbeelden van situaties
A1/1.1 Aan het begin van een emailproject met buitenlandse studenten wordt de lerende gevraagd een
vragenlijst in te vullen. Hij kan daarvoor wat korte zinnen opschrijven over de eigen persoon,
woonomstandigheden, gezinssamenstelling en dagelijkse werkzaamheden.
A1/1.2 Tijdens een korte uitwisseling met een buitenlandse school of buitenlands bedrijf kan de
lerende persoonlijke gegevens invullen op eenvoudige formulieren, zoals registratieformulieren of
boekingsformulieren voor accommodatie.
A1/1.3 Een groepje buitenlandse gasten bezoekt de school/het bedrijf van de lerende. Hij kan tijdens
een gesprek een adres of het tijdstip voor een afspraak noteren.
A1/2.1 De lerende heeft tijdens een uitwisseling kennis gemaakt met een buitenlandse collega/partner
in een internationaal project. Hij kan hem een ansicht- of felicitatiekaart sturen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 83

A2 Schrijven
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kenmerken van de
taakuitvoering.
Kan korte, informele
briefjes schrijven en
boodschappen noteren in
telegramstijl.
1 Aantekeningen, memo's
en formulieren
Kan met behulp van
standaardformuleringen
routinematige zaken in het
dagelijks werk noteren.
2 Onderhouden van
sociaal contact
Kan een kort en eenvoudig
briefje of kaart schrijven
om ergens voor te
bedanken, te vertellen hoe
het gaat, en dergelijke.
3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen, voorstellen,
contracten
Het woordgebruik is
beperkt tot hoogfrequente
woorden en standaardformuleringen.
De zinnen
zijn kort, meestal
enkelvoudig.
Samengestelde zinnen
verbonden door
hoogfrequente
verbindingswoorden (en,
maar, omdat) komen voor.
De tegenwoordige tijd
wordt goed gebruikt, en van
de hoogfrequente
werkwoorden de verleden
en de voltooide tijd. De
spelling van bekende
woorden is redelijk stabiel.
Woordenschat: voldoende
om zich te kunnen redden in
standaardsituaties. Beschikt
over ongeveer 1000
frequente spreektaalwoorden.
Op basis van
voorbeeldbriefjes en andere
voorbeelduitingen waarin
de lerende eigen gegevens
kan invullen, worden
correcte zinnen
geproduceerd. Bij eigen
taalproductie worden veel
spel- en woordvolgordefouten
gemaakt.
84 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

A2 Schrijven: voorbeelden van taaltaken
1 Aantekeningen, memo's en formulieren
• Noteren van een boodschap voor een collega, in telegramstijl;
• Bestelformulier invullen;
• Noteren van een telefonisch doorgegeven boodschap, in trefwoorden;
• Formulier om verlof aan te vragen;
• Op een beurs gegevens noteren van een bezoeker aan de stand; een afspraak vastleggen;
• Een eenvoudige e--mail of faxbericht opstellen voor een collega of zakencontact bijvoorbeeld om
details van een afspraak door te geven;
• Standaardformulieren in het buitenlands verkeer, bijvoorbeeld voor de douane;
• Eigen aantekeningen maken als voorbereiding op een gesprek in de vreemde taal zoals een
telefoongesprek, teamoverleg, gesprek met begeleider of leidinggevende;
2 Onderhouden van sociaal contact
• Persoonlijk briefje of emailbericht over dagelijkse zaken aan partners in internationaal project, excollega's
van stagebedrijf.
• Informeel begeleidend briefje bij het opsturen van een document of pakje aan een bekend iemand
van buitenlands bedrijf of school.
A2 Schrijven: voorbeelden van situaties
A2/1.1 Tijdens een stage in een buitenlands bedrijf kan de lerende in telegramstijl een boodschap
(eventueel telefonisch doorgegeven) voor een collega noteren. Details van een afspraak kan hij in een
eenvoudige e-mail of faxbericht opstellen. Hij kan ook een formulier invullen om verlof aan te vragen.
Ter voorbereiding van een telefoongesprek, teamoverleg of gesprek met begeleider of leidinggevende
in de stageperiode kan hij bovendien eigen aantekeningen maken.
A2/1.2 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan
daarvoor een bestelformulier en andere standaardformulieren in het buitenlands verkeer (bijvoorbeeld
voor de douane) invullen.
A2/2.1 De lerende heeft tijdens een uitwisseling kennis gemaakt met een buitenlandse collega/partner
in een internationaal project. Hij kan hem een persoonlijk briefje of emailbericht sturen over
dagelijkse zaken, of een informeel begeleidend briefje bij het opsturen van een document of pakje.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 85

B1 Schrijven
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kenmerken van de
taakuitvoering.
Kan eenvoudige
samenhangende tekst
schrijven over vertrouwde
onderwerpen in het
dagelijks leven, op
opleiding of werk.
1 Aantekeningen, memo's
en formulieren
Kan binnen de dagelijkse
werkroutine aantekeningen
maken en korte berichten
schrijven.
2 Onderhouden van
sociaal contact
Kan over allerlei
onderwerpen uit het
dagelijkse leven en werk
persoonlijke briefjes
schrijven: nieuwtjes
vertellen, mensen en
gebeurtenissen beschrijven,
eigen gevoel uitdrukken,
een mening of oordeel
geven.
3 Zakelijke
correspondentie
Kan met behulp van
standaardformuleringen
routinematige korte brieven
produceren.
Het woordgebruik is
eenvoudig, maar voldoende
om zaken uit het dagelijkse
leven en de eigen specifieke
werk- of interessesfeer te
kunnen verwoorden. De
teksten beginnen op dit
niveau enige samenhang te
vertonen door het gebruik
van verwijs- en
verbindingswoorden.
Woordenschat: toereikend
om zich adequaat uit te
drukken op dit niveau.
De geschreven teksten zijn
over het algemeen
begrijpelijk. Bij
routinetaken met veel
standaardformuleringen is
het taalgebruik redelijk
correct. Bij spontaner
taalgebruik komen
grammaticale fouten en
spelfouten veelvuldig voor.
Spelling, gebruik van
leestekens en lay-out is
zodanig correct dat de lezer
de tekst kan volgen.
Bij persoonlijke en semiformele
briefjes en teksten
wordt een passend register
gebruikt met betrekking tot
aanhef, groet,
aanspreekvormen en
woordgebruik.
4 Verslagen, voorstellen,
contracten
Kan in een standaardformat
een kort verslag of rapport
opstellen over feitelijke
zaken binnen het dagelijkse
werk.
86 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Schrijven: voorbeelden van taaltaken
1 Aantekeningen, memo's en formulieren
• Schadeformulier invullen bij aanrijding;
• Sollicitatieformulier invullen;
• Leveringsbon of opdrachtformulier invullen;
• Een bericht achterlaten voor een collega met het verzoek om een bepaalde taak uit te voeren;
• Afsprakenlijstje maken bij een informeel werkoverleg (met een of enkele collega's);
• Klacht noteren van een klant aan de balie/in een winkel of restaurant;
2 Onderhouden van sociaal contact
• Bedankbriefje na afloop van een bezoek aan buitenlandse school of bedrijf;
• Mensen van buitenlandse school/bedrijf uitnodigen voor een bezoek; daarbij iets vertellen over de
eigen school/bedrijf en de eigen stad of streek;
• Met contactpersoon in buitenlandse school/bedrijf corresponderen (e--mail/fax) over de praktische
regelingen voor een bezoek of uitwisseling (reis, verblijf, programma enzovoort);
3 Zakelijke correspondentie
• Standaardbrief waarin informatie gevraagd of gegeven wordt over de producten of diensten, en de
prijzen, van een bedrijf;
• Standaard begeleidende brief bij het leveren van goederen, het aanbieden van een offerte;
• Standaardbrief bij het plaatsen van een bestelling of order;
• Standaardbrief voor als er iets mis gaat bij een bestelling, de spullen niet komen, niet in orde zijn
enzovoort;
• Standaard klachtenbrief;
• Eenvoudige, korte sollicitatiebrief met beknopt cv, volgens een voorbeeld;
4 Verslagen, voorstellen, contracten
• Kort en eenvoudig verslag van een werkbezoek of stage (voor de buitenlandse partner/begeleider);
• Een routebeschrijving of reisschema maken voor een klant (toerisme);
• Verslag van uitgevoerde werkzaamheden volgens een vast format;
• Een 'sobere' (alleen de basics) gebruiksaanwijzing schrijven voor een apparaat;
• Bij een storing volgens een vast format een rapportje schrijven voor een voorman.
B1 Schrijven: voorbeelden van situaties
B1/1.1 De lerende werkt in een bedrijf waar veel collega's uit het buitenland komen. In het dagelijks
contact met hen kan hij bijvoorbeeld een bericht achterlaten voor één van hen met het verzoek om een
bepaalde taak uit te voeren, of een afsprakenlijstje maken bij een informeel werkoverleg
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 87

B1/1.2 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan een
leveringsbon of opdrachtformulier in de vreemde taal invullen en bij contact met buitenlandse klanten
of leveranciers kan hij een klacht noteren.
B1/2.1 De school of het bedrijf van de lerende heeft contact gelegd met een partnerinstelling in het
buitenland. De lerende heeft een schriftelijke uitnodiging geschreven waarin hij vertegenwoordigers
daarvan heeft uitgenodigd voor een bezoek (hij kon daarin iets vertellen over de eigen school/bedrijf
en de eigen stad of streek), waarna hij per e--mail en fax met een contactpersoon heeft
gecorrespondeerd over de praktische regelingen voor een bezoek of uitwisseling. Na afloop heeft de
lerende zelf een bezoek aan de partnerinstelling gebracht. Hij stuurt een briefje waarin hij bedankt
voor de ontvangst.
B1/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Het hoort tot
zijn taken om schriftelijke contact met buitenlandse klanten te verzorgen rond routinematige zaken in
de dagelijkse beroepspraktijk. Zo kan hij in een standaardbrief informatie vragen of geven over de
producten en diensten van een bedrijf, een standaardbrief opstellen ter begeleiding van een levering
van goederen, een offerte aanbieden of een standaardbrief opstellen voor het plaatsen van een
bestelling/order. Verder kan hij als er iets mis gaat met een bestelling een standaard klachtenbrief
schrijven.
B1/3.2 De lerende wil gaan werken bij een buitenlandse maatschappij. Enige kennis van de vreemde
taal is vereist. De personeelsadvertentie is in de vreemde taal opgesteld. Hij schrijft aan de hand van
een voorbeeld een korte brief met een beknopt overzicht van opleiding en werkervaring.
B1/4.1 De lerende heeft een werkbezoek of stage afgelegd in het buitenland. Hij kan daarvan een kort
en eenvoudig verslag schrijven ten behoeve van de buitenlandse partner.
B1/4.2 Het bedrijf waar de lerende werkt verricht soms werkzaamheden aan technische apparatuur in
het buitenland. De lerende is betrokken bij een dergelijke opdracht. Hij kan bij een storing volgens een
vast format een rapportje schrijven voor een voorman. Ook kan hij een elementaire
gebruiksaanwijzing voor een apparaat schrijven.
B1/4.3 De lerende werkt in een bedrijf dat vaak toeristische informatie levert aan buitenlandse klanten.
Hij kan voor een dergelijke klant een routebeschrijving of reisschema maken.
88 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 89

B2 Schrijven
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kenmerken van de
taakuitvoering.
Kan duidelijke,
gedetailleerde tekst
schrijven over een breed
scala van onderwerpen in
het dagelijks leven, in het
beroepsleven en in
opleidingen.
1 Aantekeningen, memo's
en formulieren
Kan over allerlei
onderwerpen in het werk
belangrijke informatie
noteren en in de vorm van
een memo aan collega's
doorgeven.
2 Onderhouden van
sociaal contact
Kan over algemeen
maatschappelijke en
abstracte onderwerpen
schrijven, gevoelens
genuanceerd uitdrukken,
een standpunt
beargumenteren.
3 Zakelijke
correspondentie
Kan adequate brieven, e-
mails en faxberichten
schrijven rond de meest
voorkomende zaken in de
dagelijkse beroepspraktijk.
Het woordgebruik is
gevarieerd. De lerende
maakt goed gebruik van
uitdrukkingen en technische
begrippen. De teksten
kunnen lang zijn (meer dan
een pagina). De samenhang
wordt op tekstniveau goed
aangegeven door het
gebruik van verwijs- en
verbindingswoorden.
Beheersing van
grammaticale structuren en
spelling is over het
algemeen goed.
Woordenschat: toereikend
om zich adequaat uit te
drukken op dit niveau.
De teksten zijn goed te
begrijpen. Lay-out en
paragraafindeling zijn
conform de geldende
normen. De spelling en het
gebruik van leestekens is
redelijk correct, maar
vertoont de invloed van de
moedertaal.
Er wordt een passend
register gebruikt:
formeel/informeel. Fouten
in grammatica en
woordkeuze komen voor,
maar in beperkte mate.
4 Verslagen, voorstellen,
contracten
Kan problemen, processen
en handelingen beschrijven,
informatie uit verschillende
bronnen samenvatten en
evalueren, voor- en nadelen
van keuzes toelichten.
90 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B2 Schrijven: voorbeelden van taaltaken
1 Aantekeningen, memo's en formulieren
• Informatie uit een zakelijk telefoongesprek kernachtig samenvatten in een memo voor een collega;
• Instructies en mededelingen aan collega's en ondergeschikten;
2 Onderhouden van sociaal contact
• Ingezonden brief of kort artikeltje voor het personeelsblad;
• Een brief met een voorstel, klacht of verzoek aan de ondernemingsraad of aan personeelszaken;
• Invitaties voor een zakendiner schrijven;
3 Zakelijke correspondentie
• Afspraken vastleggen in een zakenbrief;
• Een brief/e--mail schrijven om afspraken te maken of te controleren, te klagen over geleverde
goederen of diensten, aanwijzingen te geven enzovoort.;
• Een eenvoudige sollicitatiebrief; een c.v.;
4 Verslagen, voorstellen, contracten
• Technische informatie weergeven in een verslag;
• Aantekeningen van zakelijke gesprekken verwerken tot een verslag met betrekking tot
hoofdzaken;
• Een eenvoudig rapport waarin de voors en tegens van concurrerende producten worden afgewogen
en een aanbeveling voor aanschaf wordt gedaan;
• Verslag van een werkoverleg of vergadering;
• Verslag van een zakenreis: beschrijving van wat gezien en gedaan is, plus een evaluatie;
• Intern rapport: een voorstel, een technische beoordeling, samenvatting van een bijeenkomst, en
dergelijke;
• Voorstel doen voor offerte, offerte uitbrengen;
• Verslag doen (aan de opdrachtgever) van de voortgang bij de uitvoering van een contract;
• Schriftelijk toeristische/recreatieve informatie verstrekken.
B2 Schrijven: voorbeelden van situaties
B2/1.1 De lerende werkt in een bedrijf/volgt een opleiding in het buitenland. Hij kan daar informatie
uit een zakelijk telefoongesprek kernachtig samenvatten in een memo voor een collega en schriftelijk
instructies en mededelingen doen aan collega's en ondergeschikten.
B2/2.1 De lerende werkt in een bedrijf/volgt een opleiding in het buitenland. Naast de werkzaamheden
daar in het kader van werk of opleiding kan hij ook daarbuiten, op het niveau van sociaal contact,
functioneren. Hij kan bijvoorbeeld een ingezonden brief of kort artikeltje schrijven voor het school- of
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 91

personeelsblad, een brief met een voorstel, klacht of verzoek aan ondernemingsraad of
personeelszaken opstellen, of invitaties schrijven voor een zakendiner.
B2/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Het hoort tot
zijn taken om schriftelijke contact met buitenlandse klanten te verzorgen rond de meest voorkomende
zaken in de dagelijkse beroepspraktijk. Zo kan hij afspraken vastleggen in een zakenbrief, een brief/email
schrijven om afspraken te maken of te controleren, te klagen over geleverde goederen of
diensten, aanwijzingen te geven enzovoort.
B2/3.2 De lerende wil solliciteren bij een buitenlands bedrijf. Hij kan daartoe een eenvoudige
sollicitatiebrief schrijven, vergezeld van een c.v.
B2/4.1 De lerende heeft een zakenreis gemaakt in het buitenland. Hij kan daarvan in een verslag, ten
behoeve van de buitenlandse partner of van een buitenlandse opdrachtgever, een beschrijving geven
van wat gezien en gedaan is; zo kan hij aantekeningen van zakelijke gesprekken verwerken tot een
verslag met betrekking tot hoofdzaken en aan het geheel een evaluatie toevoegen.
B2/4.2 Het bedrijf waar de lerende werkt, verricht soms werkzaamheden aan technische apparatuur in
het buitenland. De lerende is betrokken bij een dergelijke opdracht. Hij kan aan de buitenlandse
opdrachtgever schriftelijk verslag doen van de voortgang van de uitvoering van het contract. Hij kan
hierin technische informatie weergeven.
B2/4.3 De lerende werkt in een bedrijf dat vaak toeristische informatie levert aan buitenlandse klanten.
Hij kan aan een dergelijke klant schriftelijk toeristische/recreatieve informatie verstrekken.
B2/4.4 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. In dergelijke
contacten kan hij schriftelijk voorstellen doen voor offerte, offerte uitbrengen en aan een buitenlandse
opdrachtgever verslag doen van de voortgang bij de uitvoering van een contract.
B2/4.5 De lerende werkt in een bedrijf waar de vreemde taal als voertaal gebruikt wordt. Hij kan daar
in interne rapporten voorstellen doen, een technische beoordeling geven, een samenvatting geven van
een bijeenkomst of vergadering enzovoort. Zo kan hij bijvoorbeeld in een eenvoudig rapport de vooren
nadelen van concurrerende producten afwegen en een aanbeveling voor aanschaf doen.
92 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 93

C1 Schrijven
Vaardigheid Subvaardigheden Taalkennis Kenmerken van de
taakuitvoering.
Kan duidelijke, goed
gestructureerde teksten over
complexe onderwerpen in
werk, opleiding en privéleven
adequaat en accuraat
schrijven.
1 Aantekeningen, memo's
en formulieren
2 Onderhouden van
sociaal contact
3 Zakelijke
correspondentie
Kan met gemak
corresponderen over de
meeste zaken die met het
werk te maken hebben..
Het taalgebruik is in hoge
mate correct, gevarieerd qua
woordgebruik en passend
qua stijl.
Onnauwkeurigheden en
lichte stijlfouten komen
voor. De teksten zijn goed
opgebouwd door een goede
paragraafindeling, en een
adequaat gebruik van
verbindingsmiddelen en
signaalwoorden.
De lerende kan een breed
scala aan teksten
produceren waarin hij voor
hem belangrijke punten
benadrukt en zich soepel en
effectief aanpast aan de
lezer(s) die hij op het oog
heeft. Hij kan teksten
produceren in meer formele
en meer informele registers.
De spelling is correct, op
een enkele spelfout na.
4 Verslagen, voorstellen,
contracten
Kan een breed scala aan
zakelijke teksten schrijven
waarin beoordelingen
worden gegeven,
voorstellen worden gedaan,
standpunten worden
toegelicht.
Woordenschat: toereikend
om zich adequaat uit te
drukken op dit niveau.
94 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

C1 Schrijven: voorbeelden van taaltaken
3 Zakelijke correspondentie
• Een tactvol antwoord schrijven op een klachtenbrief van een klant;
• Een aanbeveling/referentie schrijven voor een collega;
• Een uitgebreide sollicitatiebrief schrijven;
• Een brief met een wervend karakter opstellen;
4 Verslagen, voorstellen, contracten
• Een functieprofiel beschrijven; een advertentietekst opstellen;
• Projectvoorstel of subsidieaanvraag opstellen;
• Zakelijk verslag maken, op basis van aantekeningen;
• Gedetailleerd technisch of wetenschappelijk rapport opstellen;
• Samenvatting maken van artikelen uit vakbladen, als briefing voor het management;
• Tekst aanleveren voor een folder waarin producten of diensten van het bedrijf gepresenteerd
worden.
C1 Schrijven: voorbeelden van situaties
C1/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Het hoort tot
zijn taken om schriftelijke contact met buitenlandse klanten te verzorgen rond de meeste zaken die met
het werk te maken hebben. Zo kan hij bijvoorbeeld een tactvol antwoord schrijven op een
klachtenbrief van een klant en een aanbeveling/referentie schrijven voor een collega. Ook kan hij om
een nieuw product of een nieuwe dienst aan te bevelen aan bestaande relaties een brief met een
wervende tekst schrijven.
C1/3.2 De lerende wil solliciteren bij een buitenlands bedrijf. Hij kan daartoe een uitgebreide
sollicitatiebrief schrijven.
C1/4.1 De lerende heeft een zakenreis gemaakt in het buitenland. Hij kan daarvan ten behoeve van de
buitenlandse partner of van een buitenlandse opdrachtgever op basis van aantekeningen een zakelijk
verslag schrijven.
C1/4.2 Het bedrijf waar de lerende werkt, verricht soms werkzaamheden aan technische apparatuur in
het buitenland. De lerende is betrokken bij een dergelijk project. Hij kan ten behoeve van de
buitenlandse opdrachtgever een gedetailleerd technisch of wetenschappelijk rapport schrijven.
C1/4.3 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. In dergelijke
contacten kan hij projectvoorstellen of subsidieaanvragen schrijven in de vreemde taal.
C1/4.4 De lerende werkt in een bedrijf waar de vreemde taal als voertaal gebruikt wordt. Hij kan daar
een breed scala aan zakelijke teksten schrijven, zoals een functieprofiel, een samenvatting van
artikelen uit vakbladen (als briefing voor het management), of tekst voor een folder waarin producten
of diensten van het bedrijf gepresenteerd worden.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 95

96 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

BIJLAGE 1 BEOORDELEN OP BASIS VAN HET RAAMWERK MVT
(NIVEAU B1)
Inleiding
In deze bijlage gaan we in op de mogelijkheden om het Raamwerk MVT te gebruiken als leidraad
voor toetsing en assessment. Ook geven we voorbeelden van toetsen en assessmentprocedures bij
concrete vaardigheden en competenties. We beperken ons hier tot het niveau B1 (onafhankelijke
taalgebruiker) omdat het ontwikkelen van een stelsel van samenhangende beoordelingsinstrumenten
een zaak van wat langere termijn is, waarbij met name voor de validatie ook talendocenten en
cursisten in het mbo een rol dienen te spelen. We hebben gekozen voor niveau B1 omdat dat niveau
naar ons idee centraal staat in de meeste opleidingen in het mbo. Veel van wat gezegd wordt voor
niveau B1 geldt ook voor de lagere niveaus, zij het dat daar het functioneren in de vreemde taal nog
zeer beperkt is. Op de hogere niveaus wordt van cursisten meer zelfstandig taalgebruik van een hogere
kwaliteit verwacht. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat zulke niveaus maar zelden bereikt worden of
hoeven bereikt te worden.
Functies van beoordeling
Wij maken hier onderscheid tussen twee soorten toetsing: summatieve en formatieve toetsing. We
maken dat onderscheid omdat er verschillende beoordelingstrajecten denkbaar zijn. Onder summatieve
toetsing verstaan we hier (eenmalige) toetsing die tot doel heeft een kandidaat (officieel) te
kwalificeren. Toegespitst op het raamwerk: bij summatieve of eindtoetsing bepalen we aan het eind
van het leertraject of de kandidaat op het gewenste niveau functioneert. Als de kandidaat dat NIET
blijkt te doen, dan betekent de toetsuitslag niet zonder meer dat de kandidaat dan wel op een lager
niveau functioneert. Misschien is dat wel zo, maar daar moet dan wel een procedure voor ontwikkeld
zijn om dat te bepalen.
Bij formatieve toetsing beoordelen we tijdens het leerproces de mate waarin de kandidaat al aan de
gestelde eisen van het gewenste niveau voldoet; formatieve toetsing is gericht op voortgang. Bij
formatieve toetsing is het goed mogelijk om deelvaardigheden geïsoleerd (discreet) te toetsen.
Formatieve toetsen kunnen soms minder functioneel zijn dan toetsen die summatief gebruikt worden.
Toch moeten we ook bij formatieve toetsen ernaar streven om de taken en opdrachten zo authentiek en
functioneel mogelijk te maken, opdat de kandidaat geen tijd verliest bij het verwerven van relevante
vaardigheden.
In veel omstandigheden is een mengvorm van formatief en summatief toetsen denkbaar, waarbij
gegevens die tijdens de formatieve toetsing worden verzameld, meetellen bij de kwalificering. Het
spreekt vanzelf dat in verband met de certificerende werking van kwalificaties zo’n traject heel goed
moet worden bewaakt. Dit traject noemen we hier gestructureerde observatie.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 97

Beoordelingscriteria
Ook bij de beoordelingscriteria moeten we onderscheid maken tussen formatieve toetsing, tijdens en
ten behoeve van het leerproces, en summatieve toetsing ten behoeve van kwalificering. In het eerste
geval zullen per leertraject en gegeven de situatie van de kandidaat, beoordelingsmethodes en criteria
kunnen verschillen. Bij een summatieve methode zullen de criteria moeten worden gestandaardiseerd.
We zullen moeten bepalen bij welke prestaties volgens deskundigen sprake is van het behalen van het
beheersingsniveau. Onder bepaalde, zeer goed gecontroleerde, omstandigheden kan het mogelijk zijn
om gegevens die zijn verzameld tijdens de formatieve toetsing mee te laten spelen bij de summatieve
toetsing.
Per vaardigheid wordt nog verder ingegaan op de beoordelingscriteria die voor die vaardigheid van
belang zijn. Met name is daarbij het onderscheid tussen productieve en receptieve vaardigheden van
belang. Criteria bij productieve vaardigheden hebben betrekking op de feitelijk vaardigheid die de
kandidaat vertoont. Receptieve vaardigheden als lezen en luisteren kunnen we in het algemeen niet op
zo’n directe wijze meten; we moeten dus criteria ontwikkelen voor gedrag dat slechts een indicatie kan
geven van het lees- of luistervermogen van de kandidaat. Als we lezen en luisteren moeten meten via
schrijven en spreken, dan moeten we oppassen dat we niet voornamelijk de productieve vaardigheden
aan het meten zijn. Dit geldt nadrukkelijk ook voor competentiemeting (zie hieronder).
Competenties
Vanaf het niveau B1 kunnen we spreken van competenties. Competenties zijn hier gedefinieerd als
combinaties van vaardigheden die voor de uitoefening van een taak in de beroepspraktijk vereist zijn.
Voor het merendeel van de opdrachten ten behoeve van het toetsen van competenties (formatief en
summatief) zullen vaardigheden gecombineerd getoetst moeten worden. Daarbij dient wel gezorgd
worden dat steeds de meest relevante vaardigheid het zwaarst wordt gewogen. Dat kan door in een
toets naar verhouding meer opdrachten op te nemen waarin die meest relevante vaardigheid een
primaire rol speelt. Toetsen kan ook door bij een complexe opdracht bepaalde onderdelen zwaarder te
laten tellen.
Toetsdoelen
Onder toetsdoelen bij de taakuitvoering worden verstaan de lijsten van mogelijk (gecombineerd) te
toetsen aspecten van taalgedrag die bij het gegeven niveau relevant en uitvoerbaar lijken te zijn. De
bedoeling van deze lijsten is om aan docenten en toetsconstructeurs duidelijk te maken welk
taalgedrag in een toets geoperationaliseerd zou kunnen worden. Sommigen toetsdoelen zullen
gecombineerd kunnen of moeten worden, niet alleen binnen één vaardigheid (bijvoorbeeld luisteren),
maar tussen vaardigheden (bijvoorbeeld luisteren gecombineerd met schrijven). Er is een intuïtieve
ordening gemaakt van toetsdoelen: dit heeft het (didactische) voordeel dat voor kandidaten die nog
nauwelijks op een bepaald niveau opereren, toetsdoelen kunnen worden gekozen die naar verhouding
minder problemen voor de kandidaten opleveren en zo het leerproces kunnen ondersteunen.
98 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

De opsomming van geïsoleerde, discrete toetsdoelen is geen pleidooi om deze doelen via nietfunctionele
opdrachten te toetsen. Zie hiervoor bij “wijzen van beoordeling”. Echter, naarmate het
niveau lager is, zal het toetsdoel wellicht minder functioneel te toetsen zijn.
In voorkomende gevallen zal worden aangegeven waar toetsdoelen bij een vaardigheid overlappen met
die bij andere (sub)vaardigheden. Dit gebeurt door middel van het teken “ > “ gevolgd door de
overlappende vaardigheid of vaardigheden.
Wijzen van beoordeling
Onder wijzen van beoordeling wordt verstaan de verschillende manieren waarop de eerder genoemde
toetsdoelen in taken, opgaven en toetsen kunnen worden geoperationaliseerd. Het spreekt vanzelf dat
de beoordeling relevant moet zijn voor het niveau en voor de opleiding. Dit houdt in dat in principe
iedere taak enzovoort functioneel dient te zijn. Immers, zowel het raamwerk als de (beroeps)opleiding
gaan ervan uit dat de kandidaat in de werkelijkheid moet kunnen functioneren. Toch zal het om
redenen van betrouwbaarheid en/of efficiency soms geboden zijn om concessies te doen aan de
functionaliteit. Ook zal het tijdens het onderwijsleerproces, zeker op de lagere niveaus (zie ook onder
toetsdoelen hierboven) nuttig kunnen zijn om (sub)vaardigheden geïsoleerd, niet-functioneel te
toetsen, om zo snel inzicht te kunnen krijgen in de beheersing van de specifieke (sub)vaardigheid. Bij
eindtoetsing dient echter gestreefd te worden naar functionele inbedding.
Hierboven is gesproken van summatieve toetsing en formatieve toetsing en er is al aangegeven dat de
procedures voor beide kunnen verschillen Ook is aangegeven dat er de mogelijkheid bestaat om
gegevens verzameld bij formatieve toetsing te gebruiken bij summatieve toetsing.
In het kader van de wijzen van beoordeling zou men de volgende indeling kunnen maken:
Summatief toetsen
• gestandaardiseerd
• genormeerd (de score heeft een officieel erkende waarde)
Formatief toetsen
• gestructureerd
• indicerend (de score geeft een indicatie van de mate waarin een bepaalde vaardigheid wordt
beheerst)
Een ander aspect van toetsing dat hier enige aandacht verdient, is de geïntegreerde toetsing van
linguïstische vaardigheden binnen één vaardigheid (bijvoorbeeld conventies, vocabulaire en
grammatica bij het schrijven van een brief) en de integratie in één toets van hoofdvaardigheden
(bijvoorbeeld luisteren en schrijven bij een toets die notuleervaardigheid meet). Zulke toetsing kan
validiteitproblemen opleveren wanneer men voor de verschillende (linguïstische) vaardigheden aparte
waarderingen wil geven. Immers, is bij het maken van een schriftelijke verslag van een vergadering de
schrijfvaardigheid de bepalende vaardigheid of is het de luistervaardigheid (of zijn er nog andere
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 99

wellicht niet-talige vaardigheden) in het geding Dit mag niet leiden tot een pleidooi voor het apart
toetsen voor de verschillende (linguïstische) vaardigheden. De insteek dient te zijn dat de toetsen
functioneel zijn en als dat inhoudt dat vaardigheden geïntegreerd worden getoetst, dan zal daarmee in
de taakstelling en in het beoordelingsmodel rekening gehouden dienen te worden. Het zou daarom het
beste zijn als bij het beoordelen van een bepaalde communicatieve vaardigheid een totaaloordeel
wordt gegeven. Dat oordeel zou moeten neerkomen op het simpele antwoord op de vraag: “Kan de
kandidaat de betrokken vaardigheid naar behoren uitvoeren” Ja of Nee. Het antwoord op die vraag
zal overigens nadrukkelijk wel gebaseerd zijn op de waardering van die linguïstische vaardigheden.
Casco’s
Uiteindelijk zullen voor iedere cel van het raamwerk, dus per niveau voor de vijf vaardigheden apart,
maar ook voor geïntegreerde vaardigheden5 concrete toetsformaten, zogenaamde casco’s, worden
geproduceerd. In deze casco’s wordt voor een beoordelingsmoment, beoordelingsprocedure of
beoordelingstraject voorbeelden gegeven van het soort opdrachten dat het beoordelingsinstrument zou
kunnen bevatten, hoeveel opdrachten, welke de beoordelingscriteria zijn, wat de norm moet zijn of
wat voor indicatie de score geeft, onder welke omstandigheden en wanneer het instrument kan worden
gebruikt (en wanneer ook niet). Zo zal aangegeven worden welke casco’s zich lenen voor summatief
toetsen en welke meer geschikt zijn voor formatieve toetsing. Voorbeelden van zulke casco’s bij
cellen op niveau B1 volgen aan het eind van dit hoofdstuk.
De bedoeling is dat de docent met behulp van bestaande opgavenbanken beoordelingsinstrumenten
volgens deze casco’s kan samenstellen die aan de te stellen eisen voldoen. Ook zullen er kant-en-klare
beoordelingsinstrumenten beschikbaar komen (met name ook gestandaardiseerde instrumenten) die
volgens deze casco’s zijn opgebouwd.
5 Er zij hier met nadruk gewezen op de behoefte van docenten aan met name toets- en assessmentprocedures die
vaardigheden combineren en die zich richten op competenties van taalvaardigheid.
100 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Lezen
Het beoordelen van de vaardigheid lezen
Bij lezen is het niet mogelijk om direct te meten of iemand voldoet aan de gestelde eis zoals
beschreven in de cel “vaardigheid” in het raamwerk. Als we alleen het lezen willen meten, zullen we
via de omweg van de respons op een toets of opdracht moeten werken. Alles wat een kandidaat
vervolgens produceert, is niet lezen zelf, maar iets dat op (succesvol) lezen duidt. Wanneer lezen in
zinvolle, authentieke, en functionele contexten wordt gemeten, zullen we ook andere betrokken en
relevante vaardigheden mee meten. Bij het bepalen van de (lees)opdracht zullen we dus goed moeten
kijken of de opdracht zelf relevant is en de respons duidt op gewenst leesgedrag. Omdat een respons in
principe alleen maar wel of niet naar behoren kan worden gegeven (nuanceringen in beoordeling
hebben vaak meer betrekking op andere vaardigheden dan het lezen), moeten we zorgdragen voor een
goede opbouw van de toets: zijn de opdrachten relevant voor de vaardigheid, het niveau en de
(beroeps)praktijk
Op niveau B1 kan er al sprake zijn van competenties. Weliswaar kan er nog wel op “discrete”,
geïsoleerde vaardigheden worden getoetst, maar hier moeten toch ook al opdrachten uit de praktijk
met gecombineerde (taal)vaardigheden aan de orde komen. Dat betekent dus dat niet altijd duidelijk
zal zijn welke specifieke vaardigheid men aan het toetsen is, en in welke mate. Het kan zijn dat dan de
vaardigheid van de kandidaat bij het lezen (B1) bijvoorbeeld hoger zal zijn dan bij het schrijven (veel
kandidaten zullen amper A2 halen). Bij het construeren van opdrachten is het belangrijk daar rekening
mee te houden.
B1 Lezen: vaardigheid
Kan feitelijke teksten over onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving lezen met een redelijke
mate van begrip.
Toetsdoelen Soort opdrachten Beoordelingcriteria
De kandidaat wordt beoordeeld op
diens het vermogen om:
o het onderwerp van een tekst te
noemen/herkennen
o het kernwoord/de kernpassage te
vinden
o details te herkennen/te noemen
o conclusies op basis van een tekst
te trekken, voor zover informatie
expliciet is
o de relevantie van een tekst voor
zichzelf of anderen te herkennen
o
o
o
o
o
o
Meerkeuze invulvraag: bij een
zin of passage het juiste
kernwoord kiezen.
Meerkeuzevraag over kern,
onderwerp, doel van de tekst
Meerkeuzevraag over details in
tekst.
Meerkeuzevraag over conclusies
Invulvraag/aanvulvraag over
kern, onderwerp, detail en doel
van een tekst.
Invulvraag bij een formulier
o
o
o
Meerkeuzevragen: hierbij is het
criterium: goed of fout. Het is
niet verstandig vragen zwaarder
dan andere vragen te laten tellen.
Invulvraag/aanvulvraag: bij
dergelijke vragen moeten
vocabulaire en spelling NIET
worden meegewogen. Het gaat
hier alleen om lezen
Sorteeropdrachten/
zoekopdrachten: het product
dient te zijn een bepaalde teksten
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 101

o
o
o
o
o
o
o
het communicatieve doel van
een tekst te herkennen (klacht,
vragen om informatie enzovoort)
en daarop adequaat reageren
(>schrijven, spreken)
formulieren uit de
werkomgeving te begrijpen
ingevulde formulieren op
juistheid te controleren
relevante passages uit
verschillende teksten samen te
voegen
bij instructies relevante
handelingen te herkennen/tonen
(>schrijven, spreken)
teksten te verifiëren op basis van
de gegevens in andere teksten
selecties van teksten te maken
conform een gegeven
selectiecriterium
o Sorteeropdracht: teksten van
gelijke/bepaalde soort bij elkaar
voegen.
o Benodigde/gevraagde –
geëxpliciteerde zowel als
geïmpliceerde - acties in een
tekst herkennen en daarnaar
handelen (tekst produceren,
keuzes maken, andere
activiteiten).
o Relevante teksten in databestand
zoeken conform
selectiecriterium.
o Rapporteren over informatie
gevonden in teksten uit
databestand.
o Samenvattingen schrijven
o
in een bepaald aantal. Het
criterium dient streng te zijn:
max. 15-20% van de teksten
mag gemist of verkeerd zijn.
Daarna is het de vraag of iemand
deze vaardigheid werkelijk
beheerst.
Acties in teksten herkennen en
ernaar handelen: het
eindproduct is een serie
gewenste handelingen die op
zichzelf geen lezen
vertegenwoordigen maar uit
lezen voortvloeien. Bij de
opdrachten is het zaak ze
zodanig te structureren dat zicht
gehouden wordt op de uitvoering
van de verschillende taken na
elkaar. Daarbij kunnen de
(deel)vaardigheden die direct
gerelateerd aan lezen zijn, een
zwaarder gewicht krijgen
Rapporteren: Zie hierboven bij
Acties
Samenvatten: Inhoud
(onderwerp, hoofdzaken en
conclusies juist); taalgebruik
(begrijpelijke zinnen); overig
(lengte; volledigheid)
o
o
102 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Luisteren
Het beoordelen van de vaardigheid luisteren
Bij luisteren is het, net als bij lezen (zie aldaar) niet mogelijk om direct te meten of iemand aan de
gestelde eis zoals beschreven in het beheersingsniveau voldoet. Ook hier zullen we via de omweg van
de respons op een toets of opdracht moeten werken. Alles wat een kandidaat produceert, is niet
luisteren zelf, maar iets dat op (succesvol) luisteren duidt. Bij het bepalen van de (luister)opdrachten
zullen we dus goed moeten kijken of de opdracht zelf relevant is en de respons duidt op gewenst
luistergedrag. Omdat een respons in principe alleen maar wel of niet naar behoren kan worden
gegeven (nuanceringen in de beoordeling hebben vaak meer betrekking op andere vaardigheden, zoals
schrijf- of spreekvaardigheid), moeten we zorgdragen voor een goede opbouw van de toets: zijn de
opdrachten relevant voor de vaardigheid, het niveau en de (beroeps)praktijk Het is daarom van
belang te kijken naar de vaardigheden in context zoals gegeven in de tweede kolom van het raamwerk.
B1 Luisteren: vaardigheid
Begrijpt feitelijke informatie over veel voorkomende onderwerpen uit dagelijks leven en werk.
Toetsdoelen Soorten opdrachten Beoordelingcriteria
De kandidaat wordt beoordeeld
op diens vermogen om:
o Vragen (meerkeuze, open,
aanvul) beantwoorden over op
o Kern van boodschap correct
weergegeven
o de relevantie van gehoorde
informatie te bepalen
cassette, CD of video
weergegeven passages over
o Relevante details correct
weergegeven
o een luistertekst op hoofdlijnen alledaagse onderwerpen o Relevantie boodschap correct
en details te begrijpen o Idem bij videopresentaties, bepaald
o geschreven tekst met gehoorde
tekst te combineren (>lezen)
handleidingen voor nieuwe
producten, tv-journaals etc
o Boodschap en/of details
begrijpelijk doorgegeven
o een vervolg van een tekst te
voorspellen
o Korte notities maken bij
gehoorde (zakelijke) teksten,
o Boodschap en/of details correct
(vorm/inhoud) doorgegeven
o gehoorde tekst letterlijk weer te
geven
met name telefonische
mededelingen.
o Vervolgacties juist
geprioriteerd/gesignaleerd
o gehoorde tekst samen te vatten
(>schrijven)
o Kort verslag maken bij een
korte videoprestatie van een
o Verslag duidelijk geformuleerd
o hoofdzaken van bijzaken te
onderscheiden
vergadering, conform een
verslagmodel, waar kern van
o acties te prioriteren op basis
van gehoorde tekst
boodschap moet worden
gegeven.
o verslag te doen in het
Nederlands van een gehoorde
uiteenzetting in een vreemde
taal (>spreken/algemene
o Een verslag maken van wat er
in een presentatie is gezegd,
conform een verslagmodel,
lengte ca 100 woorden.
vaardigheden)
o
Mondeling doorgeven/herhalen
van informatie
o Mondeling samenvatten van
informatie
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 103

B1 Schrijven
Het beoordelen van de vaardigheid schrijven
Bij schrijven is het mogelijk de vaardigheid direct te meten, als wij er zeker van kunnen zijn dat de
opdracht ook werkelijk (voornamelijk) schrijfvaardigheid meet en niet een al dan niet verwant
gedragsaspect of verwante vaardigheid, zoals intelligentie of originaliteit. In een beroepsprofiel kan
soms een gedragsaspect als originaliteit aan de orde zijn; we moeten dan oppassen dat we dat aspect
niet te veel medemeten omdat originaliteit niet iets specifieks voor de moderne vreemde talen is. Het
kan soms beter zijn dat bij een ander vak (in de moedertaal, bijvoorbeeld) en/of bij een andere
vaardigheid (spreken, bijvoorbeeld) te meten.
Zoals al eerder aangegeven: zeker als wij competenties meten, zullen we ervan moeten uitgaan dat
andere vaardigheden in een beoordelingstraject meegemeten worden. Zolang we goed zicht houden op
wat de bijdragen van de verschillende vaardigheden bij een uitvoering van een opdracht zijn, kunnen
we die bijdragen ook wegen en aangeven in welke mate de kandidaat de verschillende vaardigheden
beheerst
Op het niveau B1 kan er nog steeds, zeker ook in de formatieve toetsing, wel op individuele
vaardigheden worden getoetst, maar hier moeten toch ook opdrachten uit de praktijk met
gecombineerde taalvaardigheden aan de orde komen. De taalhandelingen die met het schrijven
gecombineerd worden mogen niet op een (veel) hoger niveau liggen.
Wanneer we kijken naar de criteria waarop de schijfprestatie moet worden beoordeeld, dan moeten we
er mee rekening houden dat in de wereld van ICT, bepaalde aspecten van het schrijfgedrag zijn
vereenvoudigd. We hebben de besschikking over on-line spellingscontrole, briefmallen, bouwsteencorrespondentiepakketten,
woordenboeken en synoniemenlijsten. Bij functionele opdrachten lijkt het
daarom niet erg logisch om op deze aspecten van het schrijven te veel nadruk te leggen, met name bij
het formuleren van de opdrachten. Gegeven echter de aanwezigheid van deze hulpmiddelen, kan de
beoordeling op deze punten wel streng zijn. Spelfouten in een brief hadden makkelijk voorkomen
kunnen worden. Maar paradoxaal genoeg, het voorkomen van spelfouten hoeft niet te maken te
hebben met de schrijfvaardigheid maar met een gerelateerde vaardigheid (tekstverwerken) of een
gedragsaspect (netheid).
104 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Schrijven: vaardigheid
Kan eenvoudige samenhangende tekst schrijven over vertrouwde onderwerpen in het dagelijks leven,
op opleiding of werk.
Toetsdoel Soort opdracht Beoordelingscriteria
De kandidaat wordt beoordeeld op
diens het vermogen om:
o gespelde woorden correct weer
te geven
o data conform regels in te
voeren (> lezen)
o samenhangende zinnen te
produceren
o het gehoorde duidelijk samen
te vatten
o standaardbrieven te schrijven
o standaardteksten te schrijven
o coherente stukken tekst te
produceren
o
o
o
o
o
o
o
o
o
formulier, vragenlijst in vullen
(zie voorbeelden bij
taakuitvoering in raamwerk
mvt)
formulier, vragenlijst
beoordelen op wijze van
invullen (Is dit formulier
goed/fout ingevuld Waar is dit
formulier fout ingevuld)
gegeven woorden correct
spellen
korte notities (10 –25 woorden)
maken tijdens een
standaardgesprek
standaarddata opschrijven
in briefmal gegevens tot brief
verwerken
in briefmal conventies correct
toepassen
in verslagmal korte notulen
schrijven
in rapportmal kort rapporteren
over dagelijkse routine
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Inhoudsaspecten
Relevantieaspecten
Duidelijkheid
Begrijpelijkheid
Volledigheid
Mate van verzorgdheid
Conventies
Communicatieve aspecten
Woordgebruik
Correct taalgebruik
Spelling
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 105

B1 Spreken
Het beoordelen van de vaardigheid spreken
De vaardigheid waar het hier om gaat laat zich nog het beste beschrijven als mondeling
eenrichtingverkeer. Er zijn maar weinig authentieke situaties waarin daarvan sprake is. Een monoloog
wordt immers vaak afgewisseld door dialoog of groepsgesprek. Ook al is er sprake van
eenrichtingsverkeer, de (rol van de) toehoorder komt nadrukkelijk in de beoordelingscriteria terug. De
beoordeling dient gebaseerd te zijn op het principe dat de (welwillende) toehoorder het gesprokene
begrijpt. Helaas is die situatie in een assessment moeilijk te creëren: we weten als beoordelaars
namelijk meestal wel wat de spreker bedoelt, want we kennen de opdracht en voorts kunnen we ons
niet altijd goed in de rol van native speaker verplaatsen. Ook is er geen vast profiel aan te geven van
de hoorder: die kan bijvoorbeeld helemaal geen native speaker zijn! Zo ontstaat de paradox dat
weliswaar de spreekvaardigheid een productieve vaardigheid is, die we direct kunnen meten, maar dat
ons probleem zal zijn welke beoordelingscriteria we daarbij aanleggen. In feite moeten we bij die
criteria gebruik maken van speculatie over de toehoorders, van formele criteria waarvan we mogen
aannemen dat ze de begrijpelijkheid voor toehoorders beïnvloeden.
Er is nog een beoordelingscomplicatie: een spreekprestatie is niet louter het mondeling uiten van tekst
in de vreemde taal. Meestal is er sprake van presenteren, van een interactie tussen spreker en publiek,
ook al zegt het publiek niets terug. Een goede spreekprestatie is in dit verband dus ook weer het
resultaat van het succesvol samengaan van aan elkaar verwante of elkaar ondersteunende
vaardigheden: vaardigheden in de vreemde taal, communicatieve vaardigheden in het algemeen,
audiovisuele vaardigheden enzovoort. En we moeten dus dat resultaat beoordelen.
Er wordt hier een onderscheid gemaakt tussen feitelijke informatie geven (vragen beantwoorden) en
beschrijven. Bij beschrijven wordt er vanuit gegaan dat er ook aandacht voor details is of dat er een
persoonlijke kleuring van de informatie mogelijk is.
106 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1 Spreken: vaardigheid
Kan een eenvoudige uiteenzetting geven over vertrouwde onderwerpen uit de eigen leef- en
werkomgeving.
Toetsdoelen Soorten opdrachten Beoordelingcriteria)
De kandidaat wordt beoordeeld op
diens het vermogen om:
o feitelijke informatie te geven
o een presentatie te geven aan de
hand van informatie door
anderen of door hem/haarzelf
vervaardigd (>schrijven)
o een presentatie te geven met
behulp van audio-visuele
middelen/van ICT (> algemene
vaardigheden)
o een monoloog te geven
gebaseerd op aantekeningen
van anderen of van
hem/haarzelf (>schrijven)
o
o
o
o
o
Feitelijke vragen beantwoorden
over zichzelf, werk, beroep
en/of leef/werkomgeving aan
de hand van een
enquêteformulier of in
ambtelijke situaties
Informatie geven over de
werking van apparaten of
machines aan de hand van een
gebruiksaanwijzing
Een voorval, proces, situatie
beschrijven aan de hand van
informatie (tekst en/of beelden)
Een multimediale presentatie
over werk en/of beroep te
geven aan de hand van
informatie op sheets
Een inleiding, toespraakje,
welkomstwoord geven over een
hem/haar vertrouwd onderwerp
gebaseerd op aantekeningen
van anderen of van
hem/haarzelf
o
o
o
o
o
o
o
o
Duidelijkheid
Gestructureerdheid
Volledigheid
Relevantie
Gebruik van audio-visuele
middelen/van ICT
Taalgebruik
(vocabulaire/grammatica)
Afwisseling
Aandacht voor de toehoorders
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 107

B1 Gesprekken voeren
Het beoordelen van de vaardigheid gesprekken voeren
Grosso modo geldt hier hetzelfde als wat bij spreken is gezegd, al ligt bij de vaardigheid gesprekken
voeren de nadruk (nog) meer op de communicatieve houding en zijn de formele aspecten van het
taalgebruik daar soms ondergeschikt aan. Ook hier komt de toehoorder nadrukkelijk in de
beoordelingscriteria terug. De beoordeling dient gebaseerd te zijn op het principe dat de (welwillende)
toehoorder het gesprokene begrijpt.
B1 Gesprekken voeren: vaardigheid
Kan met redelijk gemak deelnemen aan gesprekken over onderwerpen uit het dagelijks leven, gericht
op het onderhouden van sociaal contact en het regelen van zaken.
Toetsdoelen Soorten opdrachten Beoordelingcriteria)
De kandidaat wordt beoordeeld op
diens het vermogen om:
o informele tweegesprekken te
voeren
o formele tweegesprekken te
voeren
o deel te nemen aan
groepsgesprekken en
vergaderingen
o zaken mondeling af te handelen
o informatie te geven en te
vragen
o bestellingen op te nemen of op
te geven
o boekingen en reserveringen te
regelen
o klachten te uiten en af te
handelen
o
o
o
Rollenspel van 2 personen:
kandidaat – beoordelaar
Rollenspel van 2 kandidaten,
met een beoordelaar
Rollenspel meerdere personen
met een of meerdere
beoordelaar(s)
o
o
o
o
o
Duidelijkheid
Volledigheid
Relevantie
Taalgebruik
(vocabulaire/grammatica)
Gesprekshouding
108 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Voorbeeld van een casco
Niveau + vaardigheid: B1 Schrijven
Subvaardigheid: Kan in een standaardformat een kort verslag of rapport opstellen over feitelijke
zaken binnen het dagelijkse werk.
Soort opdracht: verslag/rapport opstellen
Bijzonderheden: Bij deze taken kan het gaan om een combinatie van vaardigheden, zoals luisteren -
schrijven of lezen - schrijven. Het (geschreven) eindproduct wordt beoordeeld.
I. Richtlijnen voor format van de te produceren teksten en voor leerlinginstructie
1. Geef type verslag/rapport, kies uit:
a. aantekeningen/beperkte notulen;
b. algemene informatie;
c. verslaglegging stage/werkbezoek;
d. storingsafhandeling.
2. Geef tekstlengte: ca 100 - 200 woorden
3. Leerlinginstructie, geef aan:
a. wat leerling moet doen
b. lengte van de tekst, lengte van de samenvatting
c. criteria waarop wordt beoordeeld
d. hulpmiddelen, die nodig en/of verplicht zijn
e. de tijd die beschikbaar is
II. Beoordelingsprocedures
1. Beoordelingscriteria, bijvoorbeeld
a. Inhoud:
− hoofdzaken correct;
− details correct;
− actiepunten/conclusies correct.
b. Taalgebruik, bijvoorbeeld:
− taal (dankzij woordgebruik/grammatica) is duidelijk;
− spelling is correct.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 109

2. Scoringsvoorschriften, bijvoorbeeld
a. Beoordelingsschema (zie voorbeeld).
b. Puntenaftrek, bijvoorbeeld zinbouw, stijl, spelling: maxima aftrekpunten aangeven.
3. Aanduiding wat voldoende/onvoldoende is
a. Bij formatief toetsen daarbij feedback geven voor verbetering op deelaspecten.
b. Bij summatief toetsen daarbij aangeven dat aan een gestelde eis is voldaan en wat dat inhoudt
(rechten enzovoort).
4. Van scores naar cijfers: tabel of overzicht (met name van belang bij formatief toetsen).
5. Beoordelaarsinstructies
a. Bij summatieve toetsing dienen instructies gedetailleerd te zijn en mag er niet van worden
afgeweken.
b. Bij formatieve toetsing kan (mondelinge) feedback belangrijker zijn dan een score. Hierbij
kan het van belang zijn de luistertaken en de schrijftaken apart te behandelen.
Voorbeeld beoordelingsschema
Inhoud
Hoofdzaken correct/niet correct
Hoofdzaken volledig/onvolledig
Details correct
Details volledig
Actiepunten/conclusies correct
Actiepunten/conclusies volledig
Taalgebruik
Woordgebruik/grammatica: duidelijk, minder duidelijk/onduidelijk
Spelling is correct: correct, minder correct, weinig correct
Totaal punten
Maximum punten
… (per hoofdzaak)
… (per hoofdzaak)
… (per detail)
… (per detail)
… (per actiepunt)
… (per actiepunt)
0 - 5 punten
0 - 5 punten
III. Voorbeelden van opdrachten in een toets binnen een casco
Toets: verslag/rapport opstellen
Deze toets bestaat uit twee gedeelten:
1 een verslag opstellen
2 een rapport maken
110 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Voor beide gedeelten geldt dat u in een gegeven elektronisch standaardformulier een tekst tussen de
100 en 200 woorden moet produceren in de vreemde taal. In beide gevallen is aangegeven voor wie
deze teksten bestemd zijn en voor welk doel zij worden geschreven.
U krijgt voor ieder van de onderdelen 50 minuten de tijd. Ieder onderdeel moet binnen deze tijd zijn
afgerond. De toetsresultaten zijn alleen geldig als beide onderdelen zijn afgerond: de waardering voor
uw prestatie is gebaseerd op uw score op beide onderdelen.
Bij de beoordeling wordt gebruik gemaakt van een beoordelingsmodel, waarmee beoordeeld wordt of
u hoofdzaken, details en conclusies naar behoren heeft vermeld. Ook wordt uw prestatie beoordeeld op
taalgebruik, grammatica en woordgebruik en spelling.
Deel 1: een verslag opstellen
U hebt als trainee een korte stage doorlopen bij een internationaal transportbedrijf. Voor de
opleidingsfunctionaris van dit bedrijf dient u een kort verslag in het ENGELS te maken van uw
ervaringen binnen het bedrijf. In de hieronder gegeven situatiebeschrijving treft u de informatie aan
die u dient te gebruiken bij het maken van uw verslag. Let u erop dat u ALLE informatie gebruikt.
Situatiebeschrijving
• Begin stage onduidelijk; niemand wist dat u zou komen; daarna goede opvang op afdeling human
resource management;
• In het begin weinig zinvols te doen; later geholpen bij orderafhandeling en beperkt bij
telefonische afhandeling;
• Weinig inzicht gekregen in activiteiten van andere afdelingen dan orderafhandeling;
• Goed inzicht gekregen in soort klanten (noem voorbeelden);
• Soort werk lijkt goed geschikt voor u in toekomst; dank voor mogelijkheid dit te uit te vinden.
Deel 2: een rapport maken
U bent bij een internationaal constructiebedrijf werkzaam met klanten in binnen- en buitenland. Een
van de taken van uw afdeling is het opstellen van korte rapporten van telefonische klachten die
vervolgens door de meest betrokken afdeling worden afgehandeld. Uw informatie kan algemeen
blijven maar is voor een goede klantenservice door uw bedrijf van zeer groot belang. Op basis van de
rapporten van u en uw naaste collega’s wordt besloten welke afdeling op welke termijn contact
opneemt met de klant.
U krijgt een gesprek te horen tussen uw collega die hetzelfde werk doet als u, en een klant. In dit
onderdeel van de toets moet u de klacht van de klant zoals uw collega die heeft opgenomen op een
elektronisch klachtenformulier in het ENGELS verwerken. Hieronder treft u in het kort de soort
informatie aan die in het rapport moet worden opgenomen. Let u erop dat u ALLE informatie gebruikt.
Situatiebeschrijving
• Naam klant, adres, soort onderneming; datum en uur;
• Beschrijving van de klacht; beschrijving van het product waarover wordt geklaagd
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 111

• Door klant gewenste actie; op welke termijn;
• Door uw collega beloofde actie; op welke termijn
• Voorstel voor afhandeling intern.
112 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

BIJLAGE 2 VAN EINDTERMEN NAAR
TAALCOMPETENTIEPROFIELEN, EEN EERSTE AANZET
In deze bijlage hebben we, bij wijze van handreiking aan en discussiestuk voor de onderwijspraktijk,
de taleneindtermen van enkele kwalificatiestructuren geplaatst in de cellen van het Raamwerk MVT.
We hebben dat gedaan door enerzijds de taleneindtermen inhoudelijk te analyseren en anderzijds uit te
gaan van de aard van de taalgebruikssituaties waarin leerlingen in de beroepspraktijk of in
vervolgopleidingen terecht kunnen komen en van de 'performance level' die daarin van hen verwacht
wordt dan wel redelijkerwijs van hen verwacht mag worden.
Kanttekeningen
1. De hier opgenomen taalcompetentieprofielen zijn uitsluitend gebaseerd op de eindtermen van een
aantal Landelijke Organen. Ze zijn in die zin 'minimalistisch'. Men zou zich ook bredere
taalprofielen kunnen voorstellen, waarin bijvoorbeeld taalvaardigheden nodig om te kunnen
functioneren als Europees burger zijn verwerkt.
2. Uitgangspunt is dat leerlingen hun taalvaardigheid oefenen en demonstreren aan de hand van
situaties en teksten die betrekking hebben op/relevant zijn voor de beroepssector (de werkkring)
waarvoor zij worden opgeleid.
3. Het vermelden van een bepaalde subvaardigheid op een bepaald taalniveau betekent niet dat
leerlingen geacht worden dat taalniveau volledig te beheersen. Zij zullen op het hoogst
aangegeven niveau bepaalde taken kunnen uitvoeren binnen een meer of minder beperkt domein,
namelijk dat van de sector of het beroep waarvoor zij worden opgeleid.
4. De uitgewerkte voorbeelden hebben betrekking op eindtermen van ECABO, KC Handel, LOB
HTV, OVDB, S.O.M, VaPro, V.E.V, VTenL.
5. We hebben een hoog en een laag taalcompetentieprofiel onderscheiden. Hieraan ligt de volgende
redenering ten grondslag:
In de eindtermen wordt over het algemeen geen onderscheid is gemaakt tussen een taal als Engels en
bijvoorbeeld Spaans. De instroomniveaus zullen zeer verschillend zijn, zodat bij een gelijke leerlast
onmogelijk hetzelfde eindniveau bereikt kan worden. Voor dit probleem zijn in wezen twee
oplossingen:
• verhogen van de leerlast bij een laag beginniveau;
• differentiëren in eindniveau.
We gaan hier in op de tweede oplossing: differentiëren in eindniveau.
Het is niet wenselijk om een hoog of een lager eindniveau van te voren te koppelen aan een bepaalde
taal, bijvoorbeeld Engels altijd hoog en Spaans altijd laag. Leerlingen kunnen immers in het
voortraject een taal wel of niet hebben gehad, of een taal van huis uit beheersen. De keuze voor een
hoog of lager eindniveau zou moeten afhangen van het beginniveau van een individuele leerling, en
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 113

van zijn leerprogramma. Een leerling die start op 0-niveau, maar zijn beroepspraktijkvorming in het
land van de doeltaal doorbrengt, zou toch op het hoge eindniveau kunnen uitkomen.
Documenteren van het bereikte taalniveau in een taalportfolio is een hulpmiddel om recht te doen aan
de mogelijke variatie in eindniveaus.
Format
1. Per KSB-niveau wordt eerst een overzicht gegeven van de relevante opleidingen en/of
deelkwalificaties. Daarna volgen de eindtermen en de bijpassende taalcompetentieprofielen. Om
te weten wat een bepaalde subvaardigheid op een bepaald niveau inhoudt, zou men als het ware
moeten 'doorklikken' naar de onderliggende beschrijving en de voorbeelden in het Raamwerk
MVT. In deze papieren versie wordt de lezer verzocht terug te bladeren naar de desbetreffende
beschrijving.
2. Hoog taalcompetentieprofiel: beginniveau bij instroom is A1 of hoger.
Laag taalcompetentieprofiel: beginniveau bij instroom bevindt zich tussen 0 en A1.
3. De cijfers in de cellen van de taalcompetentieprofielen verwijzen naar de subvaardigheden van
het Raamwerk; niet naar de aangegeven eindtermen.
114 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

ECABO
KSB niveau Opleidingen Eindtermen
1 Adm. medewerker 1. mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen;
2. mondeling in- en extern eenvoudige informatie verstrekken;
3. inkomende telefoongesprekken aannemen en doorverbinden;
4. bezoekers ontvangen en verwijzen.
Hoog taalcompetentieprofiel (laag is voor dit niveau niet van toepassing)
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
1 Werkcontacten in face
to face situaties
2 Omgaan met getallen
4 Telefoneren
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 115

KSB niveau Opleidingen Eindtermen
2 Secretarieel medewerker
Bedrijfsadministratief medewerker
1. mondeling in- en extern eenvoudige
informatie inwinnen;
2. mondeling in- en extern eenvoudige
informatie verstrekken;
3. inkomende telefoongesprekken aannemen en
doorverbinden;
4. bezoekers ontvangen en verwijzen;
5. eenvoudige brieven opstellen.
Hoog taalcompetentieprofiel
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
1 Werkcontacten in face
to face situaties
2 Omgaan met getallen
4 Telefoneren
3 Zakelijke
correspondentie *
1 Aantekeningen,
memo's, formulieren
2 Onderhouden van
sociaal contact
*de huidige eindterm -eenvoudige brieven opstellen- hoort thuis op niveau B1. Dit lijkt voor leerlingen op
kwalificatieniveau 2 te hoog gegrepen. De eindterm voor schriftelijke vaardigheid zou dan ook beter op niveau
A2 geplaatst kunnen worden.
Laag taalcompetentieprofiel
C1
B2
B1
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
A2 4Telefoneren *
A1
1 Werkcontacten in face
to face situaties
2 Omgaan met getallen
*eindterm te hoog. Zie voor de schriftelijke vaardigheid de opmerking bij het hoge profiel.
3 Zakelijke
correspondentie *
1 Aantekeningen,
memo's, formulieren
2 Onderhouden van
sociaal contact
116 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

KSB niveau Opleidingen Eindtermen
3 Secretaresse
Boekhoudkundig medewerker
Medewerker beheer
informatiesystemen
Commercieel medewerker
binnendienst
Logistiek medewerker
1 mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen;
2 idem: verstrekken;
3 inkomende en uitgaande telefoongesprekken voeren;
4 bezoekers ontvangen en verwijzen; eenvoudige conversatie voeren;
5 eenvoudige correspondentie voeren;
6 informatieve teksten samenvatten in Nederlands.
3 Secretaresse 1 (telefonisch) gesprekken voeren;
2 klachten aannemen en afhandelen;
3 zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard;
4 felicitaties, condoleances, invitaties;
5 formulieren invullen;
6 informatie schriftelijk vastleggen;
7 informatieve teksten samenvatten in de vreemde taal;
8 verslag maken in de vreemde taal.
Cursief: uitbreiding tov de eindterm op niveau 2.
Hoog taalcompetentieprofiel
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
C1
B2
B1
A2
A1
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten in face to
face situaties
2 Omgaan met getallen
3 Onderhouden van sociaal
contact
4 Telefoneren
3 Zakelijke
correspondentie
Uitbreiding voor secretaresses
C1
B2
B1
A2
A1
3 Bijeenkomsten
en vergaderingen
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten in face to
face situaties
4 Telefoneren
3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
1 Aantekeningen,
memo's, formulieren
2 Onderhouden van
sociaal contact
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 117

Laag taalcompetentieprofiel
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
4 Rapporten,
verslagen en
artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden
van sociaal contact
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
3 Zakelijke
correspondentie*
Uitbreiding voor secretaresses
C1
B2
B1
3 Bijeenkomsten
en vergaderingen*
1 Werkcontacten in
face to face
situaties *
2 Telefoneren *
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
4 Telefoneren
3 Zakelijke
correspondentie *
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten *
2 Onderhouden van
sociaal contact
A2
A1
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
* eindtermen te hoog voor talen die beginnen op 0-niveau.
118 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

KSB niveau Opleidingen Eindtermen
4 Directiesecretaresse /
Management assistent
Assistent administrateur
Assistent marketing en
communicatie
4 Directiesecretaresse /
Management assistent
1 mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen;
2 idem: verstrekken;
3 inkomende en uitgaande telefoongesprekken voeren;
4 bezoekers ontvangen en verwijzen; eenvoudige conversatie voeren;
5 eenvoudige correspondentie voeren;
6 informatieve teksten samenvatten in Nederlands.
1 (telefonisch) gesprekken voeren
2 klachten aannemen en afhandelen
3 mondeling afspraken maken
4 deelnemen aan overlegsituaties
5 eenvoudige presentatie geven
6 zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard
7 felicitaties, condoleances, invitaties
8 een brief met een wervend karakter schrijven
9 formulieren invullen
10 afspraken schriftelijk bevestigen
11 informatieve teksten samenvatten in de vreemde taal
12 info schriftelijk vastleggen
13 verslag maken in het Nederlands en in de vreemde taal
14 enige sociaal-culturele achtergronden aangeven *
Cursief: uitbreiding tov de eindtermen op niveau 3.
* De eindterm 'enige sociaal-culturele achtergronden aangeven' is niet te plaatsen in het Raamwerk van
taalbeheersingsniveaus.
Hoog taalcompetentieprofiel
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
3 Zakelijke
correspondentie
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 119

Uitbreiding voor secretaresses
C1
B2
B1
A2
A1
3 Bijeenkomsten
en vergaderingen
Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
4 Telefoneren
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
Presentaties
Zakelijke
correspondentie*
3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
Aantekeningen,
memo's,
formulieren
Onderhouden van
sociaal contact
* De eindterm ' een brief met een wervend karakter schrijven' hoort thuis op niveau C1. Dit lijkt te hoog
gegrepen voor het functioneringsniveau van een (beginnend) directiesecretaresse. De -hoogste- eindtermen
voor schriftelijke vaardigheid kunnen beter geformuleerd worden op niveau B2.
Laag taalcompetentieprofiel
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
4 Rapporten,
verslagen en
artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
3 Zakelijke
correspondentie *
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
2 Onderhouden van
sociaal contact
* De huidige eindterm -eenvoudige brieven opstellen- hoort thuis op niveau B1. Dit lijkt voor talen waar op 0-
niveau begonnen wordt, te hoog gegrepen. De eindterm voor schriftelijke vaardigheid zou in die gevallen
beter op niveau A2 geplaatst kunnen worden.
120 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Uitbreiding voor secretaresses
C1
B2
B1
3 Bijeenkomsten
en vergaderingen*
1 Werkcontacten in
face to face
situaties *
4 Telefoneren *
3 Zakelijke
correspondentie *
3 Zakelijke
correspondentie *
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten *
2 Onderhouden van
sociaal contact
A2
A1
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
2 Presentaties 1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
* Eindtermen te hoog. Voor talen die op 0-niveau beginnen zouden de eindtermen niet boven niveau B1
geformuleerd moeten worden.
Opmerking
Wat opvalt is dat er geen eindtermen zijn geformuleerd voor de receptieve vaardigheden lezen en
luisteren. Voor lezen moet het gewenste niveau afgeleid worden uit de eindterm 'informatieve teksten
vanuit de moderne vreemde taal samenvatten' en voor luisteren idem uit de eindterm 'verslag maken
van een bijeenkomst in de moderne vreemde taal'. Om die eindtermen te kunnen uitvoeren is leesrespectievelijk
luistervaardigheid nodig. Ervan uitgaande dat voor de beroepsuitoefening beheersing
van de receptieve vaardigheden gewenst is, dan is het evenzeer wenselijk, vanwege het terugslageffect
op onderwijs en toetsing, om dit in de formulering van de eindtermen tot uitdrukking te brengen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 121

KC Handel
[wijzigingen 2000 - 2001 verwerkt]
Detailhandel, ambulante handel
In de opleidingen voor de detailhandel, ambulante handel kan gekozen worden tussen de doeltalen
Engels, Duits, Frans en Spaans.
KSB niveau Opleiding Deelkwalificaties met mvt
2 Verkoopmedewerker 202 Detailhandelsmarketing I
204 Verkopen
208 Branchedifferentiatie
Verkoopmedewerker
ambulante handel
202 Detailhandelsmarketing I
204 Verkopen
208 Branchedifferentiatie
213 Kassa
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
Eindtermen
Informatie
begrijpen over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen.
Informatie
begrijpen over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen in
eenvoudige teksten.
Eenvoudige
correspondentie
over service en
garantieafspraken
begrijpen.
Handleidingen,
gebruiksaanwijzing
en, wettelijke
voorschriften*,
artikelinformatie
begrijpen en
toepassen.
Informatie mbt
artikelen uit de
branche
verzamelen,
verwerken en
overbrengen (in het
Nederlands)
Gesprekken voeren
over eenvoudige
onderwerpen in
informele fases in
beroepscontacten.
Informatie
inwinnen in
persoonlijke
contacten over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen.
Verkoop gesprek
voeren **
Eenvoudig
(zakelijk)
telefoongesprek
voeren.
Een klant
informatie geven
over de service die
geboden wordt.
Eenvoudige
telefoonnotitie.
Eenvoudige
correspondentie
voeren.***
Eenvoudige
informatieve teksten
schrijven. ***
122 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
Spreken
Schrijven
B2
B1
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen*
4 Presentaties*
1 Werkcontacten in
face to face
situaties**
3 Zakelijke
correspondentie***
A2
2 Aanwijzingen en
instructies*
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
1 Monologen 1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
A1
* Het begrijpen van teksten als handleidingen, gebruiksaanwijzingen, en artikelinformatie
(deelkwalificatie 208) zal voor leerlingen op kwalificatieniveau 2 geïnterpreteerd moeten
worden binnen niveau A2. Het begrijpen van wettelijke voorschriften lijkt veel te hoog
gegrepen. Dat hoort thuis op niveau B2.
** De eindterm 'verkoopgesprek voeren' (deelkwalificatie 204) hoort thuis op niveau B1. Dat lijkt
voor leerlingen op kwalificatieniveau 2 te hoog gegrepen. De eindtermen voor mondelinge
vaardigheden zouden tot niveau A2 beperkt moeten blijven.
*** De eindtermen 'eenvoudige correspondentie voeren' (deelkwalificatie 208) en 'eenvoudige
informatieve teksten schrijven' (deelkwalificatie 213) horen thuis op niveau B1. Dat lijkt voor
leerlingen op kwalificatieniveau 2 te hoog gegrepen. De eindtermen voor schriftelijke
vaardigheden zouden tot niveau A2 beperkt moeten blijven.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 123

Laag taalcompetentieprofiel
Taalniveaus
C1
B2
B1
A2
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
3 Bijeenkomsten
en vergaderingen*
4 Presentaties*
2 Aanwijzingen en
instructies*
3 Correspondentie*
4 Rapporten,
verslagen, artikelen*
1 Werkcontacten in face to
face situaties*
4 Telefoneren* 1 Monologen*
3 Zakelijke
correspondentie*
A1
1 Werkcontacten in face to
face situaties
2 Omgaan met getallen
3 Onderhouden van sociaal
contact
1 Aantekeningen,
memo's, formulieren
* Eindtermen te hoog voor het lage taalprofiel.
KSB niveau Opleiding Deelkwalificaties met mvt
3 Eerste verkoper 202 Detailhandelsmarketing I
204 Verkopen
208 Branchedifferentiatie
213 Kassa
303 Voorraad- en kassabeheer
Verkoopchef
Afdelingschef kassa
202 Detailhandelsmarketing I
204 Verkopen
208 Branchedifferentiatie
303 Voorraad- en kassabeheer
401.2 Personeel ambulante en detailhandel
202 Detailhandelsmarketing I
205 Klantenbenadering
213 Kassa
303 Voorraad- en kassabeheer
401.2 Personeel ambulante en detailhandel
Cursief: uitbreiding ten opzichte van de deelkwalificaties op niveau 2.
124 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Eindtermen
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
Informatie
begrijpen over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen.
Informatie
begrijpen over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen in
complexe teksten.*
Eenvoudige
correspondentie
over service en
garantieafspraken
begrijpen.
Handleidingen,
gebruiksaanwijzing
en, wettelijke
voorschriften*,
artikelinformatie
begrijpen en
toepassen.
Informatie mbt
artikelen uit de
branche
verzamelen,
verwerken en
overbrengen (in het
Nederlands)
Vrachtbrieven e.d.
begrijpen
Gesprekken voeren
over (allerlei)
onderwerpen in
informele fases in
beroepscontacten.
Informatie inwinnen
in persoonlijke en
telefonische contacten
over enkele
vakspecifieke
onderwerpen.
Verkoopgesprek,
klantgesprek voeren.
Eenvoudig (zakelijk)
telefoongesprek
voeren.
Goederen telefonisch
bestellen.
Klachten van klanten
oplossen. *
Deelnemen aan een
vergadering*
Cursief: uitbreiding ten opzichte van de eindtermen op niveau 2.
Een klant
informatie geven
over de service
die geboden
wordt.
Eenvoudige
telefoonnotitie.
Eenvoudige
correspondentie voeren.
Eenvoudige
informatieve teksten
schrijven.
Formulieren en
correspondentie rond
bestellen en leveren
van goederen.
BTW-bon schrijven.
Complexe teksten
schrijven mbv
naslagwerken *
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
C1
B2
B1
A2
A1
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face situaties*
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen*
1 Werkcontacten in
face to face situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
1.Monologen
4 Verslagen,
artikelen,
rapporten*
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
3 Zakelijke
correspondentie
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 125

* De eindtermen 'klachten van klanten oplossen' (deelkwalificatie 303) en 'deelnemen aan
vergaderingen' (deelkwalificatie 401.2) horen thuis op niveau B2. Dit niveau lijkt voor leerlingen
op kwalificatieniveau 3 te hoog gegrepen. De -hoogste- eindtermen voor de mondelinge
vaardigheden zouden beter op niveau B1 geformuleerd kunnen worden. Ditzelfde geldt voor de
schriftelijke vaardigheden. De eindterm 'complexe teksten schrijven over personeelsbeleid'
(deelkwalificatie 401.2) is, zelfs als van naslagwerken gebruik gemaakt kan worden, te hoog
gegrepen. De eindterm zou hergeformuleerd moeten worden op niveau B1.
126 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Laag taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
Spreken
Schrijven
B2
1 Werkcontacten in
face to face
situaties*
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen*
4 Verslagen,
artikelen,
rapporten*
B1
3 Bijeenkomsten
en vergaderingen*
4 Presentaties*
Werkcontacten in
face to face
situaties*
3 Zakelijke
correspondentie*
A2
2 Aanwijzingen en
instructies*
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
1 Monologen 1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
A1
* Voor talen waarin op 0-niveau begonnen wordt, lijken eindtermen op niveau B1 en zeker die op
B2, te hoog. De eindtermen voor het lage taalcompetentieprofiel zouden beter op niveau A2
geplaatst kunnen worden.
KSB niveau Opleiding Deelkwalificaties met mvt
4 Filiaalbeheerder 202 Detailhandelsmarketing I
204 Verkopen
208 Branchedifferentiatie
303 Voorraad- en kassabeheer
401.2 Personeel ambulante en detailhandel
403 Filiaalbeheer
Ondernemer/manager
detailhandel
Ondernemer ambulante
handel
202 Detailhandelsmarketing I
204 Verkopen
208 Branchedifferentiatie
303 Voorraad- en kassabeheer
401.2 Personeel ambulante en detailhandel
405 Inkoop en administratief beheer
406 Bedrijfseconomisch en juridisch beheer
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 127

Cursief: uitbreiding tov de deelkwalificaties op niveau 3
Eindtermen
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Informatie
begrijpen over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen.
Informatie in nietgesprekssituaties
begrijpen, verstaan
en verwerken.
Informatie
begrijpen over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen in
complexe teksten en
vakliteratuur.
Eenvoudige
correspondentie
over service en
garantieafspraken
begrijpen.
Handleidingen,
gebruiksaanwijzing
en, wettelijke
voorschriften*
artikelinformatie
begrijpen en
toepassen.
Informatie mbt
artikelen uit de
branche
verzamelen,
verwerken en
overbrengen (in het
Nederlands).
Vrachtbrieven e.d.
begrijpen.
Cursief: uitbreiding tov niveau 3-eindtermen
Complexe
gesprekken voeren
over (allerlei)
onderwerpen in
informele fases in
beroepscontacten.
Complex zakelijk
gesprek voeren.
Informatie
inwinnen in
persoonlijke en
telefonische
contacten over
enkele
vakspecifieke
onderwerpen.
Verkoopgesprek,
klantgesprek
voeren.
Eenvoudig
(zakelijk)
telefoongesprek
voeren.
Goederen
telefonisch
bestellen.
Klachten van
klanten oplossen. *
Deelnemen aan een
vergadering.*
Spreken
Een klant
informatie geven
over de service die
geboden wordt.
Schrijven
Eenvoudige
telefoonnotitie.
Eenvoudige
correspondentie
voeren.
Eenvoudige
informatieve
teksten schrijven.
Formulieren en
correspondentie
rond bestellen en
leveren van
goederen.
BTW-bon
schrijven.
Complexe teksten
schrijven mbv
naslagwerken. *
Bedrijfscorrespond
entie voeren.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
Spreken
Schrijven
B2
2 Audio-visuele
media
4 Presentaties
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
3 Onderhouden van
sociaal contact
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Verslagen,
artikelen,
rapporten
128 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

B1
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen
en instructies
3 Correspondentie
2 Omgaan met
getallen
4 Telefoneren
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
3 Zakelijke
correspondentie
A2
1 Monologen
A1
Laag taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
B1
A2
A1
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen*
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties*
3 Onderhouden van
sociaal contact*
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen*
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
Spreken
1 Monologen
Schrijven
4 Verslagen,
artikelen,
rapporten*
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
3 Zakelijke
correspondentie
* Eindtermen met de toevoeging 'complex' bij gesprekken zijn te hoog voor het lage taalprofiel.
Voor talen die op 0-niveau beginnen zouden de eindtermen niet boven niveau B1 geformuleerd
moeten worden.
Doorstroom module
Voor Engels zijn in deelkwalificatie 417 eindtermen geformuleerd voor doorstroom naar HBO - E&M.
Naast de functioneel-communicatieve einddoelen worden omschrijvingen gegeven van lees- en
luisterstrategieën en worden voor de gespreks- en schrijfvaardigheid taalfuncties opgesomd als
meningen geven, gevoelens verwoorden, bedanken, feliciteren.
De eindtermen in de doorstroommodule gaan het hier geschetste hoge taalcompetentieprofiel zeker
niet te boven. Wel zal voor de vaardigheid schrijven op niveau B1 de subvaardigheid 'onderhouden
van sociaal contact' toegevoegd moeten worden, wil men recht doen aan de in deelkwalificatie 417
geformuleerde eindtermen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 129

KC Handel: IH/GH
Voor de opleidingen binnen IH/GH zijn voor de moderne talen aparte deelkwalificaties MVT. We
geven hieronder een overzicht van de verschillende deelkwalificaties, met de daarbij passende
taalcompetentieprofielen.
Bij deze opleidingen kan gekozen worden tussen de talen Arabisch, Turks, Engels, Duits, Frans,
Italiaans, Russisch en Spaans.
Niveau 2
MVT - A
Eindtermen
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
1 Eenvoudige
beroepsrelevante
teksten in de
vreemde taal
lezen en
begrijpen
2, 4 Tijdens persoonlijke contacten
sprekers in de vreemde taal bij
ontvangst verstaan en begrijpen en
een niet-complex zakelijk gesprek
voeren.
3, 5 Een spreker in de vreemde taal
tijdens een telefonisch contact
verstaan en begrijpen en
doorverbinden en een nietcomplex
zakelijk gesprek voeren
in de vreemde taal.
6 Eenvoudige
beroepsrelevante
teksten in de
vreemde taal
schrijven.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
B1 4 Telefoneren *
A2
A1
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
* De eindterm 'telefonisch een niet-complex zakelijk gesprek voeren in de vreemde taal' hoort thuis
op niveau B1. Voor kwalificatieniveau 2 kunnen de eindtermen beter niet boven niveau A2
geformuleerd worden.
130 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Laag taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
B1
A2
A1
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
4 Telefoneren*
4 Telefoneren*
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
* eindtermen te hoog voor het lage taalcompetentieprofiel.
Spreken
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
Niveau 3
MVT - B
MVT
Export
Eindtermen
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
1 Beroepsrelevante
teksten in de vreemde
taal lezen en begrijpen
2, 3 Tijdens persoonlijke
contacten sprekers in de
vreemde taal bij
ontvangst verstaan en
begrijpen en een zakelijk
gesprek voeren.
4 Tijdens een
telefonische contacten
een zakelijk gesprek
voeren in de vreemde
taal.
5 Eenvoudige
beroepsrelevante
teksten in de
vreemde taal
schrijven.
Eindtermen
Export
(zie
taalprofiel
export)
2 Tijdens
persoonlijke
contacten
complexe
gesprekken
verstaan en
begrijpen
3 Informatie in
nietgesprekssituati
es begrijpen,
verstaan en
verwerken
1 Complexe
beroepsrelevante
teksten in de vreemde
taal lezen, begrijpen en
verwerken
4, 6 Een zakelijk gesprek
voeren met passende
'social talk'
5 Tijdens een
telefonische contacten
een zakelijk gesprek
voeren in de vreemde
taal.
7 Complexe
beroepsrelevante
teksten in de
vreemde taal
schrijven*
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 131

Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
B1
A2
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
A1
Hoog taalcompetentieprofiel export
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
2 Audiovisuele
media
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
Spreken
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren*
2 Zakelijke
correspondentie*
3 Verslagen,
voorstellen,
contracten*
B1
A2
A1
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
* de eindterm 'complexe beroepsrelevante teksten schrijven' moet minimaal op niveau B2 gesitueerd
worden. Het is de vraag of dat niveau van schrijfvaardigheid binnen het bereik van leerlingen op
kwalificatieniveau 3 ligt. Het zou beter zijn als deze eindterm werd geherformuleerd op niveau B1.
132 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Laag taalcompetentieprofiel
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
B1
A2
A1
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
Laag taalcompetentieprofiel export*
Taalniveaus Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
C1
B2
B1
2 Audiovisuele
media
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
Spreken
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
2 Zakelijke
correspondentie
3 Verslagen,
voorstellen,
contracten
A2
A1
* Voor talen waarin op 0-niveau begonnen wordt, zouden de eindtermen niet boven niveau B1
geformuleerd moeten worden. Dat is voor deze deelkwalificatie alleen mogelijk als in de
eindtermen de toevoeging 'complex' in 'complexe gesprekken' en 'complexe teksten' verwijderd
wordt.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 133

Niveau 4
Voor opleidingen op niveau 4 in de IH/GH bestaan de deelkwalificaties MVT-C en Doorstroom HBO
E&M (417).
De deelkwalificatie MVT-C en het bijpassende taalcompetentieprofiel komt overeen met MVT Export
op twee uitzonderingen na:
• De eindtermen 4 en 5 - het voeren van een zakelijk gesprek tijdens persoonlijke en telefonische
contacten - hebben de toevoeging 'complex zakelijk gesprek' gekregen. Het voeren van complexe
zakelijke gesprekken, in face to face situaties en zeker tijdens telefonische contacten, hoort thuis
op niveau C1. Dit lijkt voor de beginnende beroepsbeoefenaar op kwalificatieniveau 4, veel te
hoog gegrepen. Het zou beter zijn deze eindterm te herformuleren op maximaal niveau B2.
• Bij eindterm 7 gaat het om het schrijven van eenvoudige, in plaats van om complexe,
beroepsrelevante teksten. De schrijfvaardigheid kan dus geplaatst worden op niveau A2:
aantekeningen, memo's en formulieren.
Voor het schematisch overzicht van de hoge en lage taalcompetentieprofielen wordt verwezen naar die
van MVT Export.
Eindtermen en bijpassend taalcompetentieprofiel voor doorstroom naar HBO E&M zijn al beschreven
onder Detailhandel.
Textiel
Voor de opleiding Leidinggevende in textielindustrie en -handel (niveau 3) is er de deelkwalificatie
MVT Textiel A. Deze komt overeen met de deelkwalificatie MVT-B. Zie aldaar voor het bijpassende
taalcompetentieprofiel.
De deelkwalificatie MVT Textielhandel B -voor de opleiding Ondernemer kleinbedrijf textielindustrie
en -handel (niveau 4) kent een hoge en een lage variant in de omschrijving van de eindtermen. De
hoge is voor Engels, de lage voor de overige talen. De hoge variant komt overeen met MVT-C en de
lage met MVT-B.
Zie voor de bijpassende taalcompetentieprofielen die van MVT Export (hoog) en die van MVT-B
(hoog).
134 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Lob HTV: MTRO
Voor MTRO zijn er drie taalcertificaten - Engels, Duits, Frans - met identieke eindtermen. De
certificaten zijn cumulatief, dat wil zeggen dat beheersing van de eindtermen van certificaat 3 betekent
dat de eindtermen van de certificaten 2 en 1 ook beheerst worden.
In dit overzicht is alleen het hoge taalcompetentieprofiel uitgewerkt aan de hand van het voorbeeld
van Engels. Voor de niveaus 3 en 4 kan bij een laag instroomniveau gekozen worden voor een lager
taalcertificaat.
Waar Engels staat in de tekst kan ook een andere taal gelezen worden.
KSB niveau 2 Engels 1
Eindtermen:
1.1 kan een boodschap, die in de Engelse taal persoonlijk of telefonisch wordt gegeven, noteren en
doorgeven.
1.2 kan namen en gegevens spellen en controleren met behulp van het Engelse alfabet.
1.3 kan, conform de Engelse en Amerikaanse gebruiken en met toepassing van het geëigende
telefoonjargon, een zakelijk telefoongesprek aannemen, doorverbinden en terugnemen.
1.4 kan, conform de Engelse en Amerikaanse omgangsvormen, een klant / gast ontvangen,
begroeten, doorverwijzen.
1.5 kan in voor de klant / gast begrijpelijke Engelse taal veel voorkomende vragen aangaande
toeristisch-recreatieve informatie in eenvoudige beantwoordingen beantwoorden.
1.6 kan de inhoud van een zakelijk gesprek, gevoerd in de Engelse taal, tussen klant / gast en een
collega en waarbij hij/zij als toehoorder aanwezig is, in het Nederlands weergeven.
Aandachtspunten:
- gespreksonderwerpen;
- gemaakte afspraken.
1.7 kan een klacht, die in de Engelse taal wordt geuit, noteren en doorgeven.
1.8 kan, conform de Engelse en Amerikaanse omgangsvormen, het gesprek beëindigen en afscheid
nemen van een klant / gast.
1.9 kan in de Engelse taal data, aantallen en bedragen toepassen; één en ander in het kader van het
verstrekken of inwinnen van informatie, het maken van afspraken, het omwisselen van valuta
of het afrekenen met de klant / gast
2.1 kan de persoons- en vervoersdocumenten in het Engels benoemen
2.2 kan een vertaling in het Engels geven van de organisaties, die persoons- en
vervoersdocumenten verstrekken.
3.1 kan de belangrijkste toeristisch-recreatieve bestemmingen in Nederland en per land van Europa
in de Engelse taal noemen.
3.2 kan de meest voorkomende woorden en begrippen, die te maken hebben met toeristischrecreatieve
inventaris, in het Engels noemen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 135

4.1 kan aan de hand van een schema in eenvoudige bewoordingen in het Engels uitleggen wat de
vluchtweg is in een gebouw of op een terrein.
5.1 kan een goed gebruik maken van ondersteunende bronnen ingeval zich taalproblemen
voordoen bij de beroepsuitoefening.
Opmerkingen bij de eindtermen
1.2: spellen mbv het Engelse alfabet is een ondersteunende vaardigheid; niet op de ladder van
taalbeheersingsniveaus te plaatsen.
1.6: geeft geen authentiek taalgedrag weer; is daarom niet te plaatsen op de ladder van
taalbeheersingsniveaus.
2.1 t/m 3.2: kennis van een stukje specifieke woordenschat. De eindtermen zijn niet te plaatsen op de
ladder van taalbeheersingsniveaus.
5.1: een compensatiestrategie. Niet te plaatsen op de ladder van taalbeheersingsniveaus.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveau
C1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
B2
B1
A2 1 Direct contact 1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden van
sociaal contact
4 Telefoneren
1 Monologen 1 Aantekeningen,
memo's en
formulieren
2 Onderhouden van
sociaal contact
A1
136 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

KSB niveau 3 Engels 2
Eindtermen:
1.1 kan uitleggen welke overeenkomsten en verschillen er zijn tussen de conventies en de structuur
van een (verkoop)gesprek conform de Nederlandse cultuur en conform de Engelse en
Amerikaanse cultuur en hiervan enkele voorbeelden geven.
1.2 kan in voor de klant / gast begrijpelijke Engelse taal toeristisch-recreatieve informatie verstrekken.
1.3 kan in de Engelse taal een eenvoudig alledaags gesprek voeren met een buitenlander.
1.4 kan een klacht op correcte wijze in het Engels afhandelen.
1.5 kan de inhoud van een gesprek, gevoerd in de Nederlandse taal, samenvatten in het Engels.
1.6 kan de inhoud van een gesprek tussen een collega en klant / gast, gevoerd in de Engelse taal, in
diezelfde taal samenvatten.
1.7 kan een klant / gast in de Engelse taal de weg uitleggen, eventueel met gebruikmaking van een
plattegrond of routebeschrijving.
1.8 kan aan een klant / gast in de Engelse taal toelichting geven op een reisschema.
2.1 kan de inhoud van Engelstalige brieven, reclamefolders, telexen, faxen en dergelijke in het
Nederlands samenvatten.
2.2 kan afspraakbevestigingen, annuleringen en dergelijke in de Engels taal opstellen en invullen.
2.3 kan in de Engelse taal een korte zakelijke mededeling of een korte zakelijk brief schrijven.
2.4 kan de hoofdlijnen van artikelen in Engelstalige kranten en periodieken, die relevant zijn voor de
beroepspraktijk, in het Nederlands weergeven.
2.5 kan een routebeschrijving of reisschema maken in de Engelse taal.
2.6 kan, ten behoeve van excursies, informatie verzamelen met behulp van Engelstalige schriftelijke
bronnen.
3.1 kan personeelsadvertenties en functie-informatie, gesteld in de Engels taal, in het Nederlands
vertalen.
3.2 kan in de Engels taal een open sollicitatiebrief met curriculum vitae schrijven.
3.3 kan in de Engelse taal een sollicitatiebrief met curriculum vitae schrijven, die aansluit op de in een
personeelsadvertentie genoemde functie-informatie en -eisen.
3.4 kan in de Engels taal een sollicitatiegesprek voeren in de rol van sollicitant.
4.1 kan in het Engels boekings- en reserveringsmogelijkheden bespreken met een klant / gast.
4.2 kan in de Engels taal boekingen en reserveringen aannemen en afhandelen.
5.1 kan in het Engels aan een klant / gast uitleggen welke persoons- en vervoersdocumenten hij of zij
nodig heeft in relatie tot de eindbestemming.
5.2 kan in het Engels aan een klant / gast uitleggen hoe hij of zij aan de benodigde persoons- en
vervoersdocumenten kan komen.
6.1 kan in het Engels aan klanten / gasten adviseren wat een goede
bestemming kan zijn in relatie tot reistijden, klimaat, cultuur en de toeristische
inventaris.
7.1 kan in het Engels aan klanten / gasten uitleggen wat zij kunnen doen om onveilige situaties te
voorkomen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 137

7.2 kan in de Engelse taal veiligheidsinstructies geven aan klanten / gasten.
8.1 kan van de diensten en producten van een toeristisch of recreatief bedrijf in het Engels
productinformatie geven aan klanten / gasten.
Opmerkingen bij de eindtermen
1.1: heeft betrekking op sociaal-culturele kennis; niet te plaatsen op de ladder van
taalbeheersingsniveaus.
1.4: veronderstelt een hoog taalniveau, met goede beheersing van conventies en register. Dat hoort
thuis op B2, maar wellicht moet deze eindterm 'verstaan' worden op niveau B1: afhandelen van
klachten die vallen binnen het bestek van 'vertrouwde en routinematige taken binnen het werk'. Zo is
deze eindterm in het taalcompetentieprofiel ingeschaald.
1.5: functionaliteit is lastig in te schatten. Kan een toetstaak zijn of een reële talige beroepstaak: aan
iemand die geen Nederlands verstaat de inhoud van een gesprek navertellen. De eindterm is zo
opgevat en geplaatst op Spreken, B1, monologen.
1.6: zie 1.5. De eindterm is opgevat als reële talige beroepstaak: bijvoorbeeld het samenvatten van een
gesprek over een klacht aan een balie voor een collega die er later bijkomt.
3.1: hier opgevat als 'begrijpen' in plaats van vertalen.
3.2: veronderstelt een hoog niveau van schrijfvaardigheid, met goede beheersing van conventies en
register. Hier is deze eindterm opgevat op niveau B1: met behulp van standaardformuleringen
routinematige korte brieven produceren, zoals bijvoorbeeld een kort samenvattend cv.
3.4: opgevat als antwoord geven op vragen naar feitelijke informatie en op een eenvoudige manier
aangeven waarom de baan aantrekkelijk is.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveau
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen
en instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten
in face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden
van sociaal
contact
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
Spreken
1 Monologen
2 Presentaties
Schrijven
1 Aantekeningen,
memo's en
formulieren
3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
138 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

KSB niveau 4 Engels 3
Eindtermen:
1.1 kan in de Engelse taal een verkoopgesprek voeren met inachtneming van Engelse en Amerikaanse
conventies met betrekking tot zo'n verkoopgesprek.
1.2 kan in de Engelse taal een alledaags gesprek voeren met een buitenlander.
1.3 kan in de Engelse taal zakelijk overleg voeren met een Engels sprekende buitenlander.
1.4 kan actief deelnemen aan een vergadering, die wordt gevoerd in de Engelse taal.
1.5 kan, rekening houdend met de belangstelling en de culturele achtergrond van de doelgroep relevante
toeristisch-recreatieve informatie presenteren in de Engelse taal.
1.6 kan in de Engelse taal een gelegenheidstoespraak houden voor een groep buitenlandse bezoekers.
1.7 kan in de Engelse taal optreden als tolk voor de klant / gast, indien deze hulp van derden behoeft.
2.1 kan schriftelijk in de Engelse taal toeristisch-recreatieve informatie verstrekken.
2.2 kan een eenvoudig, in het Engels opgesteld, arbeidscontract lezen en begrijpen.
2.3 kan aantonen er op gericht te zijn de hulp van een deskundige op het gebied van de Engelse taal in te
schakelen ten behoeve van het vertalen van contracten / offertes en dergelijke, die met de
beroepspraktijk samenhangen.
3.1 kan in de Engelse taal een sollicitatiegesprek voeren, zowel in de rol van sollicitant als in de rol van
personeelsfunctionaris of ondernemer.
Opmerkingen bij de eindtermen
1.7: voor het tolken zijn (nog) geen niveaubeschrijvingen beschikbaar. Verondersteld wordt dat een
taalgebruiker met een gespreksvaardigheid op niveau B2 (Werkcontacten in face to face situaties) in
staat zal zijn om informeel als tolk op te treden op zijn/haar eigen werkterrein.
2.1: deze eindterm is geplaatst op niveau B2. Als de bedoelde toeristisch-recreatieve informatie blijkt
te bestaan uit routinematige informatie die binnen een vast format opgesteld kan worden, ligt een
plaatsing op niveau B1 meer voor de hand.
3.1: het voeren van een sollicitatiegesprek in een vreemde taal als personeelsfunctionaris of
ondernemer veronderstelt een hoog taalniveau. Hier is uitgegaan van B2.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 139

Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveau
C1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
B2
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten
in face to face
situaties
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
B1
3 Onderhouden
van sociaal
contact
1 Monologen
2 Presentaties
A2
A1
140 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

OVDB: Welzijn
KSB
niveau
Opleidingen Eindtermen
2 10745
Helpende
welzijn
01 De deelnemer kan de Engelse taal receptief en expressief toepassen in
relevante beroeps- en
studiesituaties (luister- en gespreksvaardigheid).
Dit betekent:
1. een gesprekspartner begrijpen die rekening houdt met het niveau van
taalvaardigheid
van de deelnemer;
2. zich uitdrukken in voorspelbare, alledaagse communicatief relevante
gesprekssituaties;
3. informatie vragen;
4. informatie geven;
5. compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende
Engelse termen.*
02 De deelnemer kan eenvoudige Engelse schriftelijke teksten lezen
gericht op relevante beroeps- en studiesituaties (leesvaardigheid).
Dit betekent:
1. teksten begrijpen;
2. woordbetekenissen afleiden uit de context;*
3. hoofdzaken in een tekst onderscheiden.*
03 De deelnemer kan eenvoudige Engelse teksten schrijven in het kader
van relevante beroeps- en studiesituaties (schrijfvaardigheid).
Dit betekent:
1. gegevens noteren;
2. boodschappen noteren;
3. korte notities opstellen met vaste standaardzinnen en structuren.
*vaardigheden als ' compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse
termen', 'woordbetekenissen afleiden uit de context' en' hoofdzaken in een tekst onderscheiden' zijn
ondersteunende vaardigheden. Deze eindtermen zijn niet op de niveauladder van functionele
taalvaardigheid te plaatsen.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 141

Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveau
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
C1
B2
B1
A2 1 Direct contact 4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
.
A1
1 Werkcontacten
in face to face
situaties
3 Onderhouden
van sociaal
contact
1 Aantekeningen,
memo's en
formulieren
142 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

KSB niveau Opleiding
3 10744
Sociaal
dienstverlener
Eindtermen
01 De deelnemer kan de Engelse taal receptief en expressief
toepassen in relevante beroeps- en
studiesituaties (luister- en spreekvaardigheid).
Dit betekent:
1. aan een gesprek deelnemen;
2. een (telefoon)gesprek voeren;
3. informatie geven;
4. informatie vragen;
5. conclusies trekken uit hetgeen gezegd wordt;
6. adviseren over hulp- en dienstverlening;
7. meningen geven;
8. compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van
onbekende Engelse
termen.*
02 De deelnemer kan vrij eenvoudige Engelse schriftelijke
teksten lezen gericht op relevante
beroeps- en studiesituaties (leesvaardigheid).
Dit betekent:
1. teksten begrijpen;
2. informatie verkrijgen door teksten te lezen;
3. woordbetekenissen afleiden uit de context;*
4. hoofd- en bijzaken in een tekst onderscheiden;*
5. conclusies trekken uit een tekst.
03 De deelnemer kan vrij eenvoudige Engelse teksten schrijven
in het kader van relevante
beroeps- en studiesituaties (schrijfvaardigheid).
Dit betekent:
1. gegevens noteren;
2. boodschappen noteren;
3. korte notities opstellen met vaste standaardzinnen en structuren:
- behoefte en/of hulpvraag
- klachten en/of problemen
- gevoelens**
- eigen meningen**
- afspraken.
*vaardigheden als ' compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse
termen', 'woordbetekenissen afleiden uit de context' en' hoofdzaken in een tekst onderscheiden' zijn
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 143

ondersteunende vaardigheden. Deze eindtermen zijn niet op de niveauladder van functionele
taalvaardigheid te plaatsen.
** het omschrijven van gevoelens en eigen meningen is op dit taalniveau hooguit mogelijk in een
informeel persoonlijk briefje, en niet in meer formele notities. Deze inhoud lijkt ook wat strijdig met
de beperking tot 'vaste standaardzinnen en structuren'.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveau
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
C1
B2
B1
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten
in face to face
situaties
3 Onderhouden
van sociaal
contact
4 Telefoneren
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
1 Monologen 1 Aantekeningen,
memo’s en
formulieren
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
(nb: de gevoelens
en eigen
meningen: zie
eindterm 3, niet
verwerkt)
A2
A1
144 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

KSB
niveau
Opleidingen
4 10743
Sociaal
Pedagogisch
Werker (SPW)
Eindtermen
01 De deelnemer kan de Engelse taal vloeiend receptief en expressief
toepassen in relevante beroeps- en studiesituaties (luister- en
spreekvaardigheid).
Dit betekent:
1. aan een gesprek deelnemen;
2. een (telefoon)gesprek voeren;
3. informatie geven;
4. informatie vragen:
- behoefte
- hulpvraag
- klachten
- problemen;
5. conclusies trekken uit hetgeen gezegd wordt;
6. adviseren over hulp- en dienstverlening;
7. gevoelens verwoorden;
8. meningen geven;
9. afspraken maken;
10. compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende
Engelse termen. *
02 De deelnemer kan Engelse schriftelijke teksten lezen gericht op
relevante beroeps- en
studiesituaties (leesvaardigheid).
Dit betekent:
1. leesstrategieën hanteren zoals globaal lezen, intensief lezen,
voorspellend lezen;*
2. informatie verkrijgen door de teksten te lezen;
3. woordbetekenissen afleiden uit de context;*
4. verbanden leggen binnen een tekst;*
5. hoofd- en bijzaken in een tekst onderscheiden;*
6. conclusies trekken uit een tekst met betrekking tot intenties, opvattingen
en taalgebruik.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 145

03 De deelnemer kan schriftelijke materialen produceren ten behoeve
van afhandelen van
gevarieerde werkzaamheden (schrijfvaardigheid).
Dit betekent:
1. samenvattingen maken:
- behoefte en/of hulpvraag
- klachten en/of problemen
- gevoelens
- eigen meningen
- afspraken;
2. correspondentie voeren.
* het betreft hier ondersteunende vaardigheden, die niet te plaatsen zijn op de niveauladder van
functionele taalvaardigheid.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taalniveau
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
C1
B2
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten
in face to face
situaties
3 Onderhouden
van sociaal
contact
4 Telefoneren
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
1 Monologen 3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
B1
A2
A1
146 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Algemene opmerking bij de eindtermen Engels Welzijn
Bij het opstellen van de eindtermen Engels voor de deelkwalificaties 205, 306 en 403 is een
beheersingsgraad aangegeven gebaseerd op The Revised National Language Standards (Londen,
1996). Nu in heel Europa steeds meer gewerkt gaat worden met de Europese taalniveaus, zou het te
overwegen zijn om de Engelse 'Standards' te vervangen door de Europese. Het hier gepresenteerde
taalcompetentieprofiel zou daarvoor een aanzet kunnen bieden, met dien verstande dat een gewenste
taalvaardigheid voor alle vaardigheden op taalniveau B2 voor de niveau 4 opleiding SPW
waarschijnlijk aan de hoge kant is. Gezien het algemene functioneringsniveau van mbo abituriënten op
niveau 4 in de welzijnssector zou een taalvaardigheid die net boven B1 ligt, maar nog niet
beantwoordt aan de standaard voor B2, meer voor de hand liggen.
Bij het uitwerken van de taalcompetentieprofielen voor Engels is uitgegaan van een instroom in het
mbo op taalniveau A1 of hoger.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 147

SOM
Deelkwalificaties met mvt-eindtermen:
KSB-niveau Naam deelkwalificatie code
KSB 1
KSB 2
Extra Functioneel 2B
Extra Functioneel luchtvaarttechniek 2
KSB 3 Extra Functioneel 3
Extra Functioneel luchtvaarttechniek 3
KSB 4 Extra Functioneel 4
Extra Functioneel staf & management 4
Extra Functioneel luchtvaart 4
Extra Functioneel doorstroom HBO
50323
50310
50255
50300
50243
50342
50278
50241
Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 2B
Hoog taalcompetentie-profiel
Eindtermen
Taalniveaus
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Kan eenvoudige
technische
instructies in de
Engelse en Duitse
taal begrijpen.
2 Aanwijzingen en
instructies
Spreken
Schrijven
148 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Laag taalcompetentie-profiel
Taalniveaus
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
2 Aanwijzingen en
instructies*
Spreken
Schrijven
*aangezien het hier technische instructies betreft, kan deze eindterm niet lager dan op niveau A2
geïnterpreteerd worden. Misschien is dit wat te hoog voor dit lage taalcompetentieprofiel.
Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel luchtvaarttechniek 2: 50310
Eindtermen
Taalniveaus
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Kan eenvoudige
luchtvaarttechnische
instructies in de
Engelse taal
begrijpen
2 Aanwijzingen
en instructies
Spreken
Schrijven
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 149

Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 3: 50255
Eindtermen
Taalniveaus
C1
B2
B1
A2
A1
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Kan eenvoudige
mondelinge
instructies in de
Engels en/of
Duitse taal
begrijpen
1 Direct contact
2 Audiovisuele
media
Kan eenvoudige
schriftelijke
instructies in de
Engelse en/of
Duitse taal
begrijpen
2 Aanwijzingen en
instructies
Spreken
Schrijven
Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel Luchtvaarttechniek 3: 50300
Eindtermen
Taalniveaus
C1
B2
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Kan mondelinge
luchtvaarttechnische
instructies in de
Engelse taal
begrijpen.
Kan schriftelijke
luchtvaarttechnische
instructies in de
Engelse taal
begrijpen.
Kan teksten in de
Engelse taal lezen
en begrijpen, zoals:
vakliteratuur,
handboeken en
handleidingen.
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
B1 1 Direct contact 2 Aanwijzingen en
instructies
A2
A1
Kan werkoverleg
in de Engelse taal
voeren.
1 Werkcontacten in
face to face
situaties
Spreken
Schrijven
Kan alle informatie
voortvloeiend uit
inspectie of
onderhoud
vastleggen met het
doel de daaraan
gekoppelde
werkzaamheden en
tijdsbesteding
duidelijk te maken.
1 Aantekeningen,
memo's en
formulieren
150 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 4: 50243
Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 4 staf & management: 50342
Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 4 luchtvaarttechniek: 50278
(de eindtermen MVT in deze drie deelkwalificaties komen met elkaar overeen)
Hoog taalcompetentieprofiel
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
Eindtermen
Kan mondelinge
informatie in de
Engelse en Duitse taal
begrijpen.
Kan werkinstructies in
de Engelse en Duitse
taal interpreteren.
Kan teksten in de
Engelse of Duitse taal
lezen en begrijpen,
zoals: vakliteratuur,
handboeken,
handleidingen en
bestekken.
Kan verschillende
leesstrategieën
toepassen.*
Kan in de Engelse en
Duitse taal telefonische
contacten onderhouden
Kan werkoverleg in de
Engelse en Duitse taal
voeren.
Kan twee- en groepsgesprekken
in de Engelse
en Duitse taal voeren
zoals gesprekken met
klanten en
vergaderingen.
Kan mondeling
samenvatten in de
Engelse en Duitse
taal.
Taalniveaus
C1
B2
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Telefoneren
B1
1 Direct contact
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
1 Werkcontacten in face
to face situaties
2 Omgaan met getallen
1 Monologen
A2
A1
* Een ondersteunende vaardigheid; kan niet geplaatst worden op de niveauladder van functionele
taalvaardigheid.
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 151

Laag taalcompetentieprofiel
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
Taalniveaus
C1
B2
B1
A2
A1
1 Direct contact
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
4 Rapporten,
verslagen, artikelen.
1 Werkcontacten in face
to face situaties
2 Omgaan met getallen
4 Telefoneren
6 Deelnemen aan
bijeenkomsten en
vergaderingen
1 Monologen
* De eindtermen betreffende het lezen van vakliteratuur, handboeken, handleidingen en bestekken, en
gesprekken met klanten en vergaderingen, horen thuis op niveau B2. Dit lijkt voor dit
taalcompetentieprofiel te hoog gegrepen. Een herformulering van deze eindtermen op niveau B1 zou
te overwegen zijn.
Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel Doorstroom HBO: 50241
De eindtermen omschreven in deze deelkwalificatie zijn onvoldoende uitgewerkt in termen van
functionele taalvaardigheid om ze in het raster van taalniveaus te kunnen plaatsen. Te verwachten valt
dat een algemene competentie -in het Engels- op niveau B1, met een leesvaardigheid die daar een
stapje boven ligt -een B2.1 niveau- voldoende is voor instroom in het hbo.
152 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

VaPro: Laboratoriumtechniek
KSB
niveau
Opleidingen
3 10702
Vakfunctionaris
laboratoriumtechniek
10703
Vakfunctionaris
Medische
laboratoriumtechniek
Eindtermen
- De kandidaat kan de binnen het laboratorium gangbare elementen, benamingen,
begrippen en vaktermen uit het Engels vertalen.*
- De kandidaat kan enkele veelvoorkomende begrippen naar het Engels vertalen.*
- De kandidaat kan eenvoudige Engelse laboratoriumvoorschriften,
handleidingen, gebruiksaanwijzingen en documentatie interpreteren.
- De kandidaat kan een eenvoudig (telefoon)gesprek in het Engels voeren.
* deze eindtermen richten zich op de beheersing van een specifieke woordenschat. De eindtermen zijn
niet te plaatsen in het Raamwerk van taalbeheersingsniveaus
Hoog taalcompetentieprofiel
Taal
niveau
C1
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
B2
B1
A2
A1
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen
en instructies
4 Rapporten,
verslagen en
artikelen
1 Werkcontacten in
face to face situaties
4 Telefoneren
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 153

KSB
niveau
Opleidingen
4 10704
Middenkaderfunctionaris biologische
laboratoriumtechniek
10706
Middenkaderfunctionaris
Chemische laboratoriumtechniek
10705
Middenkaderfunctionaris
Medische laboratoriumtechniek
10404
Middenkaderfuncionaris milieutechniek
10416
Middenkaderfunctionaris fotonica
10417
Middenkaderfunctionaris
procestechniek
Eindtermen
- De kandidaat kan Engelse benamingen en begrippen van
het vakgebied en van het bedrijf/de branche beschrijven.
*
- De kandidaat kan in een geschreven of beluisterde
Engelse tekst hoofd- en bijzaken onderscheiden.**
- De kandidaat kan in het Engels een gesprek met
vakgenoten voeren.
- De kandidaat kan een eenvoudige zakelijke brief in het
Engels opstellen.
- De kandidaat kan formulieren in het Engels invullen.
- De kandidaat kan eenvoudige meetrapporten en
werkverslagen in het Engels opstellen.
* deze eindtermen richten zich op de beheersing van een specifieke woordenschat. De eindtermen zijn
niet te plaatsen in het Raamwerk van taalbeheersingsniveaus
** Een ondersteunende vaardigheid: niet te plaatsen in het raster van taalbeheersingsniveaus.
Hoog taalcompetentieprofiel
Taal-
Luisteren Lezen Gesprekken
Spreken
Schrijven
niveau’s
voeren
C1
B2
B1
2 Audiovisuele
media
4 Presentaties
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen
en instructies
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
1 Werkcontacten in
face to face situaties
3 Onderhouden van
sociaal contact
1 Aantekeningen,
memo's,
formulieren
3 Zakelijke
correspondentie
4 Verslagen,
voorstellen,
contracten
A2
A1
154 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

VEV: Elektro en informatietechniek
Deelkwalificaties met talen
KSBniveau
KSB 1
KSB 2
Naam deelkwalificatie
code
KSB 3 Verrijking doorstroom specialist energietechniek 3024
KSB 4
Onderhouden en storingzoeken elektronische computercomponenten
Algemene vaardigheden Middenkaderfunctionaris elektrotechniek
Algemene vaardigheden Middenkaderfunctionaris informatietechniek
Doorstroom HBO elektrotechniek
Doorstroom HBO informatica
4054
4017
4081
4018
4026
Deelkwalificatie 3024: Verrijking doorstroom specialist energietechniek
Deelkwalificatie 4054: Onderhouden en storingzoeken elektronische computercomponenten
(de eindtermen MVT komen in deze twee deelkwalificaties overeen)
Hoog taalcompetentie-profiel
Eindtermen:
Taalniveau’s
C1
B2
B1
A2
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Kan de Engelse
documentatie en
databladen lezen
en interpreteren *
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies*
4 Rapporten,
verslagen,
artikelen
Spreken
Schrijven
A1
*Op niveau B1 kan het lezen van aanwijzingen en instructies alleen betekenen: ‘informatie halen uit
technische documenten’ en ‘eenvoudige handleidingen en werkinstructies begrijpen’. Een hogere
interpretatie van het begrip ‘documentatie en databladen’ uit de eindterm resulteert in een erg hoog
niveau voor een opleiding op niveau 3 (DK 3024), maar is wellicht haalbaar voor niveau 4 (DK 4054).
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 155

Deelkwalificatie 4017, Algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris elektrotechniek
Deelkwalificatie 4081, Algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris informatietechniek
De eindtermen MVT komen in deze twee deelkwalificaties overeen.
Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven
Eindtermen:
Taalniveaus
Kan informatie, in de
Engelse taal
aangeboden, via
lezingen,
bijscholingscursussen
en demonstraties
volgen en verwerken.
Kan werkinstructies
ontvangen en
interpreteren
Kan Engelse teksten,
die op de
beroepssituaties
betrekking hebben,
lezen en de essentiële
informatie uit deze
teksten weergeven, ter
discussie stellen en
interpreteren (in het
Nederlands)
Kan contacten
onderhouden met klanten
en leveranciers,
telefoongesprekken
voeren in de Engelse taal
en samenwerken met
technici die zich van de
Engelse taal bedienen.
Kan gericht
bedrijfsinformatie
geven
C1
B2
B1
A2
1 Direct contact
2 Audiovisuele media
3 Bijeenkomsten en
vergaderingen
4 Presentaties
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen en
instructies
3 Correspondentie
4 Rapporten,
verslagen, artikelen
1 Werkcontacten in face
to face situaties
2 Omgaan met getallen
4 Telefoneren
3 Onderhouden van
sociaal contact
1 Monologen
2 Presentaties
A1
Deelkwalificatie 4018: Doorstroom HBO elektrotechniek
Deelkwalificatie 4026: Doorstroom HBO informatica
De eindtermen MVT in deze twee deelkwalificaties komen overeen.
De eindtermen omschreven in deze deelkwalificaties zijn onvoldoende uitgewerkt in termen van
functionele taalvaardigheid om ze in het raster van taalniveaus te kunnen plaatsen. Te verwachten valt
dat een algemene competentie -in het Engels- op niveau B1, met een leesvaardigheid die daar een
stapje boven ligt -een B1+ niveau, of B2.1- voldoende is voor instroom in het hbo.
156 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

Vervoer en Logistiek
KSB
niveau
Opleidingen Eindtermen
2 10678
Chauffeur
goederenvervoer
5.0.1 Kan een elementair niveau van zelfredzaamheid op chauffeursniveau
demonstreren op het gebied van informatie uitwisseling in het Duitse
of Franse taalgebied:
- is in staat om een eenvoudige tekst in de Duitse of Franse taal
begrijpend te lezen en een eenvoudige opdracht aan de hand van
schriftelijke instructies in het Duits of Frans uit te voeren
- is in staat om in de Duitse of Franse taal op elementair niveau
mondeling doorgegeven in de praktijk relevante informatie te
interpreteren.
5.0.2 Kan voor de uitoefening van het beroep chauffeur voldoende kennis
demonstreren van:
- vaktaal en vakuitdrukkingen
- plaats en regionamen die in de grensgebieden anders geschreven
of uitgesproken worden
- valuta
- land- of regiogebonden gewoontes en gebruiken
- regionale verschillen in de omgangstaal waaronder het
aanspreken van mensen.
Taalniveau’s
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
C1
B2
B1
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 157

A2 1 Direct contact 1 Werkcontacten
in face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden
van sociaal
contact
A1
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen
en instructies
KSB
niveau
Opleidingen
2 10678
Chauffeur
goederen-
Vervoer
Uitstroomrichting:
Chauffeur
grensoverschrij
dend
Eindtermen
14.0.1 Kan zelfredzaamheid op chauffeursniveau demonstreren op het
gebied van informatie uitwisseling in het Duitse of Franse én
Engelse taalgebied
- is in staat een informeel gesprek te voeren
- is in staat te communiceren over laden en lossen
- is in staat de weg te vragen en het antwoord te verstaan
- is in staat aanwijzingen langs de weg te begrijpen
- is in staat relevante zaken te kopen / bestellen en af te rekenen
- is in staat relevante gebruiksaanwijzingen die in het Duits of
Frans én Engels gesteld zijn, te lezen en te begrijpen
- is in staat om bij pech, ongeval of schade eventueel
aanwijzingen te geven
- is in staat een ingevuld schadeformulier en politierapport, wat
in het Duits of Frans én Engels gesteld is te lezen en te
begrijpen
- is in staat vrachtdocumenten die in het Duits of Frans én
Engels gesteld zijn, te lezen en met name de
goederenomschrijvingen te begrijpen en eventuele manco's
aan te geven
- is in staat om bij controle en staandehouding de juiste
papieren te laten zien en de juiste handelingen te verrichten
als daartoe mondelinge instructies gegeven zijn
- is in staat om informatie op radio/televisie betreffende het
verkeer of het weer te begrijpen.
158 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

14.0.2 Kan, betreffende de voor het beroepsgoederenvervoer
belangrijkste landen van Europa, voor de uitoefening van het
beroep chauffeur voldoende kennis demonstreren van:
- vaktaal en vakuitdrukkingen in het Duits of Frans en Engels
- plaats en regionamen die in de grensgebieden anders
geschreven of uitgesproken worden
- valuta
- land- of regiogebonden gewoontes en gebruiken voor zover
relevant voor de beroepsuitoefening
- afwijkende verkeersvoorschriften
- regionale verschillen in de omgangstaal, waaronder het
aanspreken van mensen.
Taal
niveau’s
Luisteren Lezen Gesprekken
voeren
Spreken
Schrijven
C1
B2
B1
A2
1 Direct contact
2 Audiovisuele
media
1 Overzichten en
formulieren
2 Aanwijzingen
en instructies
1 Werkcontacten
in face to face
situaties
2 Omgaan met
getallen
3 Onderhouden
van sociaal
contact
4 Telefoneren
5 Zaken regelen
op reis
A1
Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs 159

KSB
niveau
Opleidingen
3 10198
Verkoper
Personenauto’s
Eindtermen
De kandidaat kan een klant op correcte wijze ontvangen, zowel bij
binnenkomst als na het maken van een proefrit
KSB
niveau
Opleidingen
4 10192
Servicemanager
Personenauto’s
10190
Servicemanager
Bedrijfsauto’s
Eindtermen
1. De kandidaat kan op correcte wijze zakelijke zowel mondeling als
schriftelijk in de Nederlandse taal, en tenminste één vreemde taal,
communiceren.
2. De kandidaat kan communicatieprocessen, naar gelang het doel,
voorbereiden, uitvoeren, beoordelen, analyseren en beïnvloeden.
KSB
niveau
Opleidingen
4 10179
Commercieel
bedrijfsleider /
ondernemer
kleinbedrijf
Eindtermen
1. De kandidaat kan op correcte wijze zakelijke zowel mondeling als
schriftelijk in de Nederlandse taal, en tenminste twee vreemde talen,
communiceren.
2. De kandidaat kan communicatieprocessen, naar gelang het doel,
voorbereiden, uitvoeren, beoordelen, analyseren en beïnvloeden.
Bovenstaande eindtermen zijn onvoldoende gespecificeerd in termen van functionele taalvaardigheid
om ze te kunnen plaatsen in het raster van de taalniveaus.
160 Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs