Beleid en planning in de wegenbouw

I
TEN GELEIDE
Het doet mij genoegen te kunnen constateren dat een beoefenaar
van een van de sociale wetenschappen bereid is gevonden
aandacht le schenken aan een biizonder interessant
aspect van de aanleg en de verbetering van het rijkswegennet,
de relatie tussen beleidsvorming en planning.
Toen een van onze ervaren planningsdeskundigen enige jaren
geleden zijn vijfentwintigiarig ambtsjubileum vierde, richf
te hij de blik op zijn jeugd en schetst een tijdsbeel dat zitn
ge'reratiege"oten onoer zijn gel^oor vertrouwd In de orel
klonk. Jonge mensen van nu zo was hem gebleken-heb,
ben moeite zich zo'n tijdsbeeld voor te stellen. Hoe had ech
ter remand in zijn jeugd zich een tildsbeeld van onze
hedendaagse werkelijkhe d kunnen vormen Hel aardgas
was in Nederland nog niet ln winbare hoeveelheden aangetroifen,
de televisie verkeerde nog in het laboratoriumstadium,
de koelkast en de auto gingen de koopkracht van grote
groepen van de bevolking te boven.
Onze jubilaris betoogde dat de moeilijkheidsgraad nooit een
reden mag zijn om af te zien van de ontwikkeling van een
toekomstvisie.
Wanneer we anno 1990 terugblikken op het in de sector van
de hoofdwegeninfrastructuur gevoerde beleid en de ten be,
hoeve van dat beleid ontwikkelde planningsmethodleken,
drenen we ons niet slechts bewust te ziin van de technische
en economrsche problemen waarvoor onze voorgangers
werden gesteld, maar ook van de hun gestelde uitdaging om
een toekomstvisie te ontwikkelen en deze viste steeds bri 1e
stellen en verder te ontw kkelen.
Wat er ook in onze sector veranderd moge zijn, een constante
spnngt brl voortduring ln het oog: de discrepantie tussen
de vraag naar en de besch kbaarhe d van de maatschapoejk
gewenste Inlrastructuur.
In hel begrotingsjaar 1927 werd voor het eerst met een apart
Wegenionds gewerkt. In 1934 werd het Wegenfonds opgeheven
om plaats te maken voor een Verkeerstonds waafln al.
le rijksu tgaven voof spoor , tram,, water-, lucht en landwe
gen werden samengevoegd. Drt geschiedde om de investe-
Trngen In en de explo tatte van de verkeersvormen tegen el,
kaar te kunnen afwegen. Het Verkeersfonds begon met een
goede start, doch leed na korte tiid een kommervol bestaan
De verwachtingen die ten aanzien van dil fonds bestonden.
konden niet worden waargemaakt. In de praktijk bleek het
rdee van een sterkere codrdinatie van beleid nret mogelijk,
hoewel hier In de urtwerking van doelstellingen en richtlijnen
wel naar werd gestreeld.
Het stilleggen van werkzaamheden tijdens de oorlog en het
gebrek aan financ dle speelruimte in de jaren daarna leidden
mede tot een situatie, waarin het Rijkswegenplan van 1958
maar werntg alweek van het Rijkswegenplan ]938, hoewei
het wegverkeer in omvang was toegenomen. De enorme
groer van hel verkeer in het begin van de iaren '60 leidde ertoe
dat weer naar nieuwe i nancieringsvormen werd omgezren.
Per 1 februari 1965 traden het Rijkswegenfonds en de Wet
Uitkeringen Wegen in werking. We verkeren op dit moment
In een situatie die deels vergelijkbaar s met de jaren dertig,
toen voor het eerst de behoelle aan een integrale afweging
on{sl0no.
De verwachting bestaat dat in 1992 een lnhaslructuurfonds
kan worden Ingesteld ter bevordering van een integrale aan
pak van het mobiliteitsvraagstuk. Verfijnder sturingsmecha,
nrsmen die mede dankzij de automatisering tot onze
beschikklng z jn gekomen, maken dat de vooru tzichten ten
aanzien van een goede coordinatie veel gunstiger zijn dan in
de jaren dertig. Hier staategenover da1 de complexiteit van
de na te streven doelstellingen deze alwegingen bepaald
n et eenvoudiger heeft gemaakt.
Een leder die geinteresseerd ls in de ontwlkkeling
Neder
/and van de verkeersinfrastrucluur
het algemeen en de
wegenbouw in het bijzonder, beveel ik lezino van deze stu,
ore van nane aan.
's Gravenhage, februari 1990
lr J Slagter
hoofdd recteLtr Inlrastructuur en Verkeer van de Rrjkswater,
SIAAI