Dilemma's rond langer doorwerken; Europese werkgevers ... - NIDI

Dilemma’s in een vergrijzende organisatie55heeft hoegenaamd geen effect op de verwachte arbeidskostenstijging, nochin Nederland noch in andere Europese landen. Een mogelijke verklaringvoor dit effect is dat een leven lang leren niet echt ingeburgerd is binnenorganisaties. Momenteel is het nog zo dat de participatie naar leeftijdsgroepenvoor scholing en bedrijfstrainingen sterk afloopt met het klimmen der jaren(zie Gelderblom et al., 2011). In dat licht is het niet zo vreemd dat werkgevershier niet een mogelijke bron van kostenstijgingen in zien. Daarnaast kan hetzo zijn dat de scholingskosten per oudere werknemer niet hoger hoeven tezijn dan die van jongere werknemers omdat de oudere werknemer door zijn/haar ervaring niet veel scholing behoeft om bij te blijven in zijn/haar vak.De controlevariabelen werpen nog een extra licht op de verwachtingen vande werkgevers. Indien we ons eerst beperken tot Nederland, dan is het effectvan een vergrijzend personeelsbestand (gemeten als percentage 50-plussers)verrassend: de kans op een toename van arbeidskosten als gevolg vanvergrijzing neemt af naarmate het percentage oudere werknemers hogeris. Een mogelijke verklaring voor dit effect is dat organisaties die al enigeervaring met een ‘grijs’ werknemersbestand hebben, een positievere houdinghebben ten aanzien van het kostenopdrijvende effect van vergrijzing. Diteffect wordt echter ten dele teniet gedaan door variabelen zoals de omvangvan de organisatie en het percentage parttimers dat in dienst is. Van eengrotere organisatie zou men verwachten dat deze meer bewegingsruimteheeft om vergrijzing op te vangen dan kleinere organisaties die geengebruik kunnen maken van zoiets als een interne arbeidsmarkt of hetherstructureren via natuurlijk verloop. Het tegendeel blijkt echter het geval.Van schaalvoordelen is kennelijk geen sprake. Wellicht dat het ontbrekenvan schaalvoordelen ook een rol speelt bij het oordeel over parttimers.Blijkbaar moeten er vaste kosten worden gemaakt per werknemer die makendat men deze personeelsleden als kostenopdrijvende factoren ziet. Het valtop dat beide effecten afwezig zijn bij de Europese werkgevers, alwaar hetpercentage hoogopgeleide werknemers duidelijk als een belangrijke factorwordt gezien. Dit zou voor een deel kunnen voortkomen uit het feit dat hetsenioriteitsprincipe in versterkte mate geldt voor witte boorden en niet zozeervoor de zogenaamde blauwe boorden binnen organisaties. In sommigelanden ziet men dat de leeftijdsloonprofielen tussen dit soort beroepen sterkuiteen kan lopen (zie bijvoorbeeld OESO, 2006, blz. 70-71).WinstgevendheidTot slot is het van belang om te bezien hoe de factor arbeid van invloed is opde winstgevendheid dan wel de financiële houdbaarheid van organisaties intijden van vergrijzing. Arbeid kent, zoals de voorgaande analyse heeft laten