Dossiernatuurlijke selectie en de daaruit volgendegeleidelijke evolutie, maar datdeze het werk moeten zijn van eenintelligent ontwerper, wiens identiteitof hoedanigheid (meestal) onbenoemdblijft. De werking van het oog of nog,het bacterieel zweepstaartje, zijn veelgeciteerde voorbeelden van dergelijkintelligent ontwerp, onderschraagd“Uit een onderzoek, gevoerdin 2001, blijkt dat 1 op de 2Amerikanen eigenlijk een jongeaardecreationist is. En maar1 op 10 aanvaardt de (wetenschappelijke)evolutietheorie.Beangstigende cijfers,eigenlijk…”STEFAAN BLANCKEdoor pseudowetenschappelijke conceptenzoals ‘onherleidbare complexiteit’(zie ook kaderstuk).“In zekere zin zijn ze zelfs nog meer uitgesprokenin hun bedoelingen dan decreationisten. Eén van de bekendstedenktanken van het ID, dat <strong>nu</strong> de Centrefor Science and Culture heet, maar vroegerde Centre for the Renewal of Scienceand Culture werd genoemd, formuleertbijvoorbeeld niet alleen ‘wetenschappelijke’bezwaren tegen de evolutietheorie,maar richt zijn pijlen ook meer algemeentegen de seculiere maatschappij en deidee van basisrechten waarop onzemoderne maatschappij gestoeld is. Menzou daar liever willen teruggrijpen naareen systeem van Natural Law, de wettendie God vastgelegd heeft, zoals dezegenoteerd staan in de Bijbel. Alles watdaar een beetje van afwijkt, zoals homoseksualiteit,abortus, euthanasie, rechtenvan het individu, daar zijn ze heel sterktegen. Er zit een heel conservatievemaatschappelijke agenda achter ensamenwerking met groeperingen die detien geboden als wet zouden willengebruiken, is niet uitgesloten. Je ziet daarzelfs het fenomeen van aparte vergaderingenvoor mannen en vrouwen terugopduiken, om maar iets te noemen.”Er bestaat wel een spanningsveld tussende jonge aardecreationisten, voorwie de letterlijkheid van de Bijbel eenbelangrijk gegeven is, en de aanhangersvan het intelligent ontwerp, maarbeide groepen hebben ondertussenook vrucht ontdekt in samenwerking,in het bestrijden van de gemeenschappelijkevijand. “Phillip Johnson zegt bijvoorbeelddat hij eigenlijk graag eengrote tent wil maken, eentje waaronderálle creationisten kunnen schuilen.Voorlopig noemen ze dat dan design ende belangrijkste gemeenschappelijkedoelstelling is evolutieleer uit de scholente weren, en in één beweging ookhet materialisme en secularisme buitente kuisen. Een keer dat die strijdbeklonken is, hebben ze nog een heerlijketijd om over de details van deSchepping te kunnen discussiëren. Bestwel cynisch. Maar wegens het belangvan die letterlijkheid van Genesis dusOnherleidbare complexe systemen-Irreducible complex systems:Omdat dit begrip centraal staat in deleer van ID, geven we er graag eenklein beetje meer uitleg over.Een onherleidbaar complex systeem(an irreducible complex system)wordt door Michael Behe, één vande grondleggers van de ID-beweging,gedefinieerd als “een systeemdat samengesteld is uit diverse goedbij elkaar passende en samenwerkendedelen die bijdragen aan debasisfunctie, en waarbij de verwijderingvan één van de onderdelenleidt tot een falen van het systeem.Dergelijk onherleidbaar complexsysteem kan niet direct wordengeproduceerd (dat wil zeggen alsgevolg van een voortdurende verbeteringvan de aanvangsfunctie diemiddels hetzelfde mechanisme blijftwerken) door kleine opeenvolgendewijzigingen van het voorgaande systeem,want elke voorloper van eenonherleidbaar complex systeemwaaraan een onderdeel ontbreekt,functioneert per definitie niet.”Vertaling uit Engels: Stefaan Blancke, Waarom is demuizenval-analogie van Michael Behe misleidend enwetenschappelijk niet overtuigend?niet zo gemakkelijk aanvaardbaar vooriedere YEC-aanhanger (nvdr.: YEC –jonge aardecreationisme oftwel youngearth creationism).”Het fenomeen blijft trouwens nietbeperkt tot de VS. Ook in de islamitischewereld zie je het creationisme als bewegingsterk opkomen, met de onlangsdoor de Yayha-organisatie gratis verspreiddeAtlas of Creation als niet onbesprokenhoogtepunt. Ook in Nederlandis de creationitische beweging relatiefsterk. “Ze spreken daar zelfs over eeneigen zogenaamde ‘Bible Belt’; dieloopt ten Oosten van Nederland enmaakt dan een lus naar Zeeland. Er is indie streek bijvoorbeeld een plan oppoten gezet om een creationismemuseumop te richten in de Hoge Veluwe,naar het voorbeeld van de Amerikanen.Daar bestaan al vrij concrete plannenrond. Ze gaan daar <strong>nu</strong> ook een folderactieorganiseren, waarbij ze een 8-bladigefolder willen verdelen onder zo’n6 miljoen adressen. Dat zou zo’n€400.000 moeten kosten, geld dat zewillen ophalen door predikanten enkerkraden aan te schrijven. Ter vergelijking,een project als dat van JohanBraeckman kost zo’n €200.000 voor vierjaar… en ondertussen kan je inNederland zelfs al stickers kopen voorop de brievenbus, naar analogie met dietegenreclame, met daarop: ‘Geen creationisme,wel darwinisme’.”“In België is er op dat vlak wel een ietsandere traditie, hetgeen waarschijnlijk temaken heeft met onze rooms-katholiekeachtergrond. Hier is echter ook wel eenonderzoek gedaan naar de vraag of menaanvaarde dat de mens afkomstig zoukunnen zijn van een andere diersoort endaar bleek dat 25% het niet wist en 25%er niet mee akkoord was. Ik denk dus dater wel een mogelijke voedingsbodemzou kunnen bestaan voor creationisme,moesten ze het op de een of anderemanier hier van de grond kunnen krijgen.Ik denk trouwens dat de meestemensen zich er ook niet goed vanbewust zijn dat wat zij denken somsnauwer aansluit bij creationisten dan bijde evolutieleer. Niet iedereen weet watdie theorie <strong>nu</strong> juist precies inhoudt en18 MAART-APRIL 2009
het is ook niet zo eenvoudig. Het lijkt weleenvoudig en dat is eigenlijk het probleem.Over fysica bijvoorbeeld zul jeniet veel mensen zich horen uitspreken,dat gaat wat boven hun hoofd, maarevolutietheorie, dat gaat over onszelfen we denken al snel dat we daar danook iets over kunnen vertellen, maareigenlijk is dat allemaal heel complexFSM, Flying Spaghetti monster© www.venganza.orgen duurt het wel even voor je ze onderde knie hebt. Mensen gaan de theorienogal snel op een intuïtieve maniergaan invullen, op een eigen wijze in -kleden en dat nodigt heel gemakkelijkuit tot verkeerde interpretaties.”“De creationisten en ID’ers zijn trouwensook gewoon zeer sterk in hetconstrueren van pseudoargumenten.Als je niet oplet, ben je al snel mee inhun redenering. Ze halen citaten uit decontext, citeren papers die nooit hebbenbestaan, construeren de evolutietheoriegewoon fout en leiden er danabsurde consequenties uit af… Het zijnnatuurlijk ook geen domme jongens,Johnson bijvoorbeeld is professor in derechten aan de University of Berkeley,Demsky heeft doctoraten in de wiskundeen de filosofie, er zitten biochemistentussen en ga zo maar verder. Alsleek heb je ook eenvoudigweg geentijd om dat allemaal te gaan controlerenen alles lijkt zo wetenschappelijk.”Maar goed, ondertussen werd ook intelligentontwerp aan een rechterlijke toetsonderworpen. In Dover, Pennsylvania,werd in 2004 in de lokale schoolraadbesloten dat de lessen biologie voortaanvooraf zouden gegaan worden door demededeling dat de evolutietheoriegewoon een theorie was en geen feit.Leerlingen dienden zich bewust te zijnvan het feit dat er ook andere theorieënbestaan over het ontstaan van het leven,zoals intelligent ontwerp. Een aantalouders legden hierop klacht neer bij derechtbank. De rechter kwam tot de conclusiedat intelligent design wel degelijkreligie is en dus geen plaats had in delessen wetenschap.Het zou echter tegen de traditie van decreationisten ingaan als ze hierop geenreactie formuleerden, voortaan scharen zezich achter de oproep om ‘critical thinking’(kritisch denken) te stimuleren. Ze hanteren<strong>nu</strong> ook een heel gamma aandemocratische termen, zoals balancedtreatment, equal time en fairness. Zoappeleren ze aan het sterk democratischegevoel dat bij de meeste (gematigde)Amerikanen leeft. “Let op”, zegtStefaan Blancke, “het gaat dan wel enkelover kritisch denken ten aanzien van deevolutietheorie! Eerst had je dus het creationisme,dan het wetenschappelijkcreationisme, dan het intelligent ontwerpen <strong>nu</strong> dus het kritisch denken enacademische vrijheid enzovoorts. Diemoeten dan de deur openen voor creationistischeleerkrachten, want als jebezwaren mag formuleren tegen evolutieleerdan kom je bijna automatisch bijcreationitische bezwaren terecht. Het isnog maar zeer de vraag in hoeverre heteerste amendement, dat de scheidingvan Kerk en Staat vooropstelt, hierop vantoepassing zal zijn. Maar goed, er is éénvoordeel en dat is dat het in de VS is toegestaanhistorisch te reconstrueren voorde rechtbank. Men zou zo kunnen aantonendat de aangehaalde argumentenniet nieuw zijn en in religieuze hoek tesitueren vallen. Hopelijk heeft de rechterdaar dan oor naar.”FSM - de kerk van de FlyingSpaghetti MonsterHet Vliegend Spaghettimonster is deGod van een geloof dat het vliegendspaghettimonsterisme (the Churchof the Flying Spaghetti Monster)heet en dat door een zekere BobbyHenderson is begonnen op het internet.Deze beweging is bedoeld alsparodie op het besluit van de regionaleoverheid van de Amerikaansestaat Kansas om tijdens biologielessennaast de evolutieleer verplichtook de theorie van het intelligentontwerp te onderwijzen. Hendersonstuurde een officiële brief naar deKansas Board of Education (deonderwijscommissie van Kansas)waarin hij eiste dat in de klas aanhet geloof in het VliegendeSpaghettimonster evenveel tijd zouworden besteed als aan de christelijkeen andere scheppingsverhalen,gezien deze ook binnen het kadervan intelligent ontwerp paste. Veelonderwijzers uit Kansas steunden deactie omdat satire één van de weinigewapens was die ze nog in destrijd konden gooien tegen debeslissing.Dit ‘geloof’ is sindsdien een waarinternetfenomeen geworden, metvolgelingen die de woorden van hun‘noedelige meester’ preken als hetenige ware geloof. Deze volgelingennoemen zich soms ook pastafari(een woordspeling op rastafari).MAART-APRIL 2009 19