Dossiernoemen, namelijk dat de natuur er isvoor de mens en zich aanpast aan onzenoden. Het zijn wij die aangepast zijnaan de natuur en niet omgekeerd. Denatuur trekt zich van ons geen bal aan.Ten tweede doorprikte hij de christelijkevisie van het intelligent design. Hetoog en het kniegewricht zijn niet doorGod gecreëerd, maar zijn het resultaatwetenschap weten we ook steeds meerover het ontstaan van de natuurlijkeorde, zowel in de kosmos als watbetreft het biologische. Orde kan ookontstaan zonder dat er ‘intelligentie vanbovenaf’ aan te pas hoeft te komen. Ditis overigens de fundamentele betekenisvan het door Darwin ontdekte mechanismevan natuurlijke selectie.“Wat de buurvrouw verteltover één of ander geneesmiddelwordt veelgemakkelijker geloofd daneen rapport over datzelfdegeneesmiddel inbijvoorbeeld The Lancet”van een blind mechanisch proces, datwij <strong>nu</strong> kennen als evolutie door selectie.Men zegt wel eens dat op de dagvan de publicatie van On the Origin ofSpecies in één klap 3.000 jaar natuurtheologievan tafel werd geveegd.Een ware revolutie.Inderdaad. Van de ene op de anderedag diende de mens zijn visie op denatuur, de kosmos, zichzelf, zijn herkomsten zijn status te herzien. Ja, daarherstel je niet zo snel van.Darwin worstelde zelf ook met zijn geloof.Is dit het ultieme bewijs dat geloof en evolutietheoriemoeilijk verzoenbaar zijn?Dit is een moeilijke vraag. We wetenniet goed hoe Darwin er in zijn diepstebinnenste over nadacht. We weten weldat hij evolueerde van creationist tot inelk geval agnost. Maar een agnost isniet iemand die over alles wat met religiete maken heeft, denkt: het kanwaar zijn of niet. Dus als je zegt datDarwin een agnost was dan moet jemeteen de vraag stellen: agnost metbetrekking tot wat? Met betrekking tothet ontstaan van tijd en ruimte was hijzeker een agnost. En dat was logischvoor die tijd. Zo had men absoluut noggeen idee over de big bang en was ergeen elementaire deeltjesfysica. Dusvolgens Darwin was het best mogelijkdat materie en ruimte door Godgeschapen waren. Maar met betrekkingtot andere vragen was hij in zekerezin atheïst. Geloofde hij in een goddie zoals in het Oud Testament allesheeft geschapen? Nee, natuurlijk niet.Geloofde hij in een god die is tussengekomenom de evolutie te sturen?Nee. Geloofde hij in een god diebepaalde structuren heeft bedacht engemaakt, zoals intelligent designersdenken? Zeker niet. En ga zo maar door.Wat denkt u over het ontstaan van tijd enruimte?Ikzelf en veel mensen samen met mijgaan natuurlijk een stap verder danDarwin. We weten <strong>nu</strong> heel wat meerhierover dan in de negentiende eeuw.We hoeven er niet langer van uit tegaan dat het ontstaan van de kosmosenkel kan worden begrepen door hetbestaan van een schepper, een ‘intelligenteontwerper’, aan te nemen. Nietalleen zijn er hiervoor geen goedeargumenten. Dankzij de moderneBegin vorig jaar ging u in De Zevende Dag indebat met de imam Nordin Taouil. U leekenigszins ontredderd bij het aanhoren van hetgeendie man verkondigde. Of heb ik het mis?Ontredderd ben ik daar niet door, somswel een beetje moedeloos. Ik ben al eenaantal jaren bezig met de problematiek enweet ondertussen waaraan ik me kan verwachten.Maar het blijft moeilijk te gelovendat zoveel mensen een mens- enwereldbeeld aanhangen dat zo volkomenhaaks staat op onze beste wetenschappelijkeinzichten. Het toont in elk geval aandat er nog veel werk aan de winkel is.In welke zin?Wel ja, mensen zoals Nordin Taouilhalen hun <strong>info</strong>rmatie onder andere bij22 MAART-APRIL 2009
Harun Yahya. Harun Yahya is een islamitischcreationist. Hij associeert evolutietheoriemet racisme, Hitler, de Holo -caust…, dus met alles wat slecht is.Zelfs 9/11 is volgens Harun Yahya hetwerk van ‘darwinisten’, zoals hij zenoemt. Waarom? ‘Darwinisten’ zijn inzijn ogen mensen die denken dat ergeen moraal bestaat en dat wij ‘slechtsbeesten’ zijn. Hij bekijkt de evolutietheorieals een ideologie, als een doorhet imperialistische Westen uitgevondenmanier van denken om anderegebieden en religies in de wereld teonderwerpen. Dit heeft natuurlijk nietsmet wetenschap te maken en het raaktkant noch wal. Als blijkt dat mensenzoals Nordin Taouil, die toch over eenzeker gezag beschikken binnen hungemeenschap, deze ‘theorie’ accepteren,dan doet dit toch wel een aantalvragen rijzen. Bovendien gaat het nietenkel over de evolutietheorie, maarook over de wetenschappelijke methodein het algemeen. En de wetenschappelijkemethode doet je dingenaccepteren die je misschien liever nietzou accepteren.Maar waarom hebben sommigen het danzo moeilijk om de wetenschappelijkemethode te accepteren?Ik denk dat je daar een helder antwoordkunt op geven. De wetenschappelijkemethode gaat in tegen onzedagelijkse intuïtieve manier van denken.Laat ik het als volgt illustreren:roddel is voor de meeste mensen nogaltijd de belangrijkste bron van <strong>info</strong>rmatie.Wat de buurvrouw vertelt overéén of ander geneesmiddel wordt veelgemakkelijker geloofd dan een rapportover datzelfde geneesmiddel in bijvoorbeeldThe Lancet. “De buurvrouwhaalt het uit eigen ervaring”, zegt mendan. Mensen doen niet spontaan eendubbelblindonderzoek om een beweringop zijn waarheid te toetsen. Kijkmaar naar gans de discussie overhomeopathie. De meeste mensen diedergelijke middeltjes gebruiken en vijfdagen later genezen zijn, leggen eenrechtstreeks verband tussen het middeltjeen hun genezing. Je mag met138 dubbelblindstudies afkomen, dithaalt niets uit. Het is zeer moeilijk ommensen uit te leggen dat er geen verbandis als ze niet getraind zijn in dewetenschappelijke methode.Waarop sommige gelovigen dan de balterugkaatsen en beweren dat het geloof inde wetenschap ook maar een geloof is.Het is niet gemakkelijk om in het kortuit te leggen wat er fout is aan dezeredenering. Maar ik zal een pogingdoen. Voor mij is geloof iets wat jeaccepteert zonder voldoende bewijs ofgeldige argumentatie. Je gelooft datJezus Lazarus uit de doden heeft opgewekt,punt. Men keek neer op deongelovige Thomas die bewijzenvroeg. Het geloof wordt zwakker naarmateje meer eisen van betrouwbaarheidstelt. En ik begrijp de logica daarachter:een gelovige die pas gelooft alshij er bewijzen voor heeft, is geenbetrouwbare gelovige. Met anderewoorden, als gelovige moet je bepaaldeopvattingen aannemen, dogma’sbijvoorbeeld, zonder dat er bewijzenvoor zijn. Hoe overtuigender je gelooftzonder bewijzen, hoe betrouwbaarderje bent als gelovige. In het geval vanwetenschap is het net het omgekeerde.Daar accepteer je pas iets als hetdoor de filter van kritisch onderzoek isgegaan. En wat is kritisch onderzoek?Dit is een gans arsenaal aan wetenschappelijkemethodes: onafhankelijkeobservatie, dubbelblindonderzoek,controle, experimenten…De Britse evolutiebioloog Richard Dawkinsweigert om met creationisten in debat tetreden omdat je hen dan geloofwaardigmaakt. Gaat u daarmee akkoord?Ja, absoluut. Maar je kunt het nietaltijd volhouden. In het geval van DeZevende Dag ben ik op de vraag ingegaanomdat ik wist dat de imam zekerzou komen. Dan moet iemand hetdebat aangaan. En aangezien ik enigszinsvertrouwd ben met het onderwerpkon ik evengoed zelf gaan.Bovendien vond ik dat het debat een<strong>info</strong>rmatieve waarde had. Niet zozeerdoor de argumenten die in het debatnaar voor kwamen, maar wel doordatOp 12 februari, de tweehonderdsteverjaardag van Charles Darwin, isde website www.evolutietheorie.beonline gegaan. De website geeft in duidelijketaal, geïllustreerd met beeldenen filmmateriaal, uitleg over alles watte maken heeft met evolutietheorie.mensen konden horen hoe de imamdenkt over evolutietheorie en wetenschap.Maar elk jaar word ik ook doorstudenten biologie of anderen uitgenodigdom deel te nemen aan eendebat, met creationisten, op onze universiteit.Dit praat ik hen dan uit hethoofd. En dit om dezelfde reden dieDawkins aanhaalt. Je moet die mensengeen platform op de universiteitaanbieden. Zelfs al zou je het debat oppunten winnen, dan nog verlies jeomdat je die mensen de status vanexpert of autoriteit geeft. Je laat tochook FC De Kampioenen niet tegenAnderlecht of Brugge spelen. Doe jedit toch, dan beschouwen de creationistende uitnodiging en het debat opzich als een wijze van ‘erkenning’.Natuurlijk loop je het risico dat menzal beweren dat je het debat niet durftaan te gaan. Dit is de prijs die jebetaalt voor de keuze om niet rechtstreeksmet creationisten te debatteren.Volgens mij is het veel beter omzo goed mogelijk mensen te <strong>info</strong>rmeren,en dit uiteraard op een zo objectiefmogelijke manier.U legt een verband tussen het aanleren vande wetenschappelijke methode en gelijkekansen in het onderwijs. Hoe ziet u dit?Dit is heel eenvoudig. Als jongeren arts,ingenieur, professor, journalist… willenworden dan moeten ze de wetenschappelijkemethode, in de brede zinvan het woord, aanleren en gebruiken.Doen ze dit niet dan sluiten ze zichzelfuit van verschillende studies. Daarom ishet belangrijk dat je alles goed uitlegtaan jonge mensen. Je kunt er nietvroeg genoeg mee beginnen.Meer <strong>info</strong>www.johanbraeckman.beMAART-APRIL 2009 23