VO-magazine-5-2015-2016_LR

360°
OOK INTERESSANT
• Het Platform Mensenrechteneducatie organiseert
met Amnesty International, de Anne Frank
Stichting en Movies that Matter op 22 april
2016 een speciale studiedag voor docenten.
www.mensenrechteneducatie.nl
• ProDemos, Huis voor Democratie en Rechtstaat,
biedt veel praktische informatie, zoals de gratis
Onderwijskrant met werkvormen, beeldmateriaal
en lesideeën die passen binnen het curriculum.
www.prodemos.nl
• Op 19 april vindt de landelijke conferentie ‘Met
alle respect – In gesprek, ook als het lastig is’
plaats in Amersfoort.www.schoolenveiligheid.nl
• Op 28 april staat burgerschapsonderwijs
op de agenda van de Tweede Kamer
(Algemeen overleg).
resultaat op, want het zijn dan geen geïsoleerde
activiteiten meer. Ook de rol van de schoolleiding is
overigens cruciaal: schoolleiders en docenten moeten
zelf het goede voorbeeld geven. In onze school is het
normaal om elkaar aan te spreken op het gedrag.”
Moreel leiderschap
Meningen vormen en discussiëren over verschillende
opvattingen: die opdracht van burgerschapsonderwijs
vindt plaats in de klas. Maar als er maatschappelijke
spanningen zijn en de straatcultuur binnensluipt in
de school, dan is een debat over actuele gebeurtenissen
wel eens spitsroeden lopen voor docenten. Journaliste
Margalith Kleiwegt beschrijft het beeldend in de
reportage ‘2 werelden, 2 werkelijkheden’ die vorige
maand verscheen (te downloaden op rijksoverheid.nl);
zij observeerde en analyseerde in opdracht van het
ministerie van OCW hoe groepen leerlingen steeds
vaker lijnrecht tegenover elkaar staan in hbo, mbo en
vmbo. Leerlingen die stellig beweren dat de aanslag
op Charlie Hebdo een zionistisch complot is om de
islam in een slecht daglicht te stellen en anderen die
vrezen dat islamitische vluchtelingen de macht overnemen
in Nederland. Harde standpunten over en weer,
niet op feiten gebaseerd, maar op emoties of op Facebookwaarheden.
Hoe leid je zo’n discussie in goede banen?
‘Als we later terugkijken op
2016, zien we misschien
dat het een markeerpunt is
geweest in de ontwikkeling
van burgerschapsonderwijs’
Sandra Niemeijer van het Cartesius Lyceum herkent
dat probleem. “Het vergt veel, maar deze tijd vraagt
echt om moreel leiderschap van docenten. Je moet
actuele discussies niet uit de weg gaan. De school is
juist die veilige plek waar leerlingen hun mening kunnen
ontwikkelen. Je kunt niet van leerlingen verwachten dat
ze zich politiek correct uitspreken. Natuurlijk vinden
docenten dat wel eens moeilijk, want hoe stel je je op?
Moet je je eigen mening inbrengen of juist neutraal zijn?
Ik pleit voor meer training in het voeren van een
Socratisch gesprek.”
Signaleren
Het bijtijds signaleren van jongeren die radicaliseren,
is vanuit deze optiek ook een concrete opdracht voor
docenten. Veel kennis en informatie is inmiddels
beschik baar. De stichting School en Veiligheid biedt
kennis en lesmateriaal, bijvoorbeeld om homofobie,
anti semitisme of islamofobie beter bespreekbaar te
maken in de les. De stichting Het ABC, die onder wijsprofessionals
ondersteunt, bundelde na de aanslagen in
Parijs hulpmiddelen en informatie van en voor docenten
om beladen onderwerpen te bespreken met jongeren
(#Parijs in de klas).
Ook lerarenopleidingen werken aan dit vraagstuk.
Zo is in het project Dialoog als Burgerschapsinstrument
van de Hogeschool Rotterdam en de Hogeschool van
Amsterdam een methodiek voor het curriculum van
tweedegraads lerarenopleidingen ontwikkeld waarin
aandacht is voor het beter toerusten van (beginnende)
docenten om lastige discussies aan te gaan in de klas.
Meer informatie is te vinden op burgerschapindeschool.nl.
“Misschien, als we later terugkijken op 2016, het jaar
waarin het rapport van het Platform Onderwijs2032
verscheen, zien we dat het een markeerpunt is geweest
in de ontwikkeling van burgerschapsonderwijs”,
filosofeert onderwijssocioloog Dijkstra. “De afgelopen
decennia is er veel aandacht geweest voor meer
effectiviteit en prestaties in het onderwijs, met het
accent op taal en rekenen, wat natuurlijk ook belangrijk
is in een tijd van mondialisering en internationale
concurrentie. Nu zie je meer aandacht voor de maatschappelijke,
vormende functie van de school omdat
de samenleving daar nu om vraagt. Scholen zijn de
spiegel van hun tijd, dus de aandacht voor burgerschap
zal alleen maar groeien.”
VO-magazine 5 / April 2016
29