krant_202326_bvv_small

19 december 2023 Kerst
89
Van oud naar nieuw
Er werd gevaren waar water was, zout en zoet. (foto Chris van Loon)
Vervolg van pagina 87
Dan vertelde hij over een schipper die voor het eerst
een motor had laten zetten. Boven het ploffende
uitlaatgeluid riep hij: “Elke klap is een cent.” Of over
een oude schipper die alleen voer op een klein schip
en vroeg of hij vóór mocht laden aan de molen,
omdat hij naar huis moest vanwege een sterfgeval.
Dat mocht natuurlijk maar het scheepje verscheen
vroeg in de ochtend opnieuw in het zandgat… Of
over een collega die een onwillige matroos langs de
Maas in een weiland van boord had gezet. Kop tussen
de kribben, een ladder tegen de boeiing. “Eraf!”
Of hij geld voor de bus meekreeg, is onbekend. Zo
ging dat toen; het beroep van schippersknecht was
duidelijk minder beschermd dan nu.
In de jaren 60 voer Klaas voor het eerst naar boven,
de Rijn op. Jenny had een boekje gekocht met de
geschiedenis van het Rijndal, met daarin de ruïnes
en de sagen van Siegfried en Loreley beschreven.
Volgens een collega uit hetzelfde dorp waren er geen
bergen langs de Rijn. “Niets gezien op onze reis naar
Keulen.”
Klaas en Jenny verkochten hun goed doorgerepareerde
schip aan Arie en Eva, kochten een appartement
met uitzicht op de rivier en reisden de wereld
rond: om te zien wat ze alleen uit boeken kenden.
Noorwegen, Italië, Egypte, Amerika. En de Golden
Gatebridge, met eigen ogen.
De Jenny en de Jenny ll
Het eerste schip in de familie was de kempenaar
Vooruitgang. Toen het pasgetrouwde stel kort na
de Tweede Wereldoorlog begon, deed het schip
zijn naam geen eer aan. De motor was te zwak, de
schroef uit balans, de buikdenning op veel plaatsen
kapot, de roef klein en kaal, de handbediende ankerlier
vastgeroest. Ga daar maar eens aan beginnen en
houd dat maar eens vol.
Dat deden ze zó goed dat het schip er na twee jaar
onherkenbaar uitzag. Er werd gevaren waar water
was, zout en zoet. Na zeven jaar kochten ze een
500-tonner en gaven haar een nieuwe naam: Jenny.
In 1970 werd de stap gezet naar een 80-meter. Een
modern motorschip, gebouwd voor de Rijnvaart. Er
werd een radar geplaatst en na vier jaar een boegschroef…
wat een gemak! Een buurman verwoordde
het gebruik van radar als volgt: “Het is de natuur
bedwingen en je zakken vullen” en over de boegschroef:
“Als je niet varen kan, is het een uitkomst.”
Bij elke vernieuwing in de binnenvaart had je wel
tegengeluiden; vooral werd de vraag gesteld of al
die vernieuwing niet meer kostte dan het opleverde.
Maar stilstand is achteruitgang, dus na de motorisering
van het sleepschip, dat dan vaak ‘omgebouwde
kast’ werd genoemd, zag je ook steeds vaker een hydraulisch
stuurwerk en generatorsets aan boord. De
combinatie van een Kalffdek met een hoge den werd
een vertrouwd gezicht en de luikenwagen, schuifluiken
en de stalen buikdenning werden gemeengoed,
evenals gezandstraalde dekken, de autokraan
en vanaf de jaren 80 het aluminium stuurhuis. “Niet
mooi” vonden velen, “teakhout leeft, geeft karakter”
was dan de mening. Ondanks het vele onderhoud:
regelmatig krabben van lelijke plekken en naden,
schuren en vernissen… het was onontkoombaar.
Zo verdween de geur van vernis, en langzamerhand
ook die van koolteer. Hier sloegen sommigen voorraden
van in of kochten het spul nog in België tot
dat ook daar niet meer kon. Later kwamen de spudpalen
en bereikte een macht aan elektronica en IT de
vaart.
De Jenny ging mee met veel, niet met alles. Het bleef
vooral een goed een prachtig gelijnd schip waar
Klaas het water mee ‘aan bonken’ voer. Toen het
gezin Van Durp uit zeven personen bestond, verhuisde
Jenny naar de wal, tot groot verdriet van de kleine
Arie die naar school moest. De belofte van vakanties
aan boord hielpen niet, hij had gedacht dat zijn
leven aan boord voor altijd zou duren. Op school
hoorde hij voor het eerst over rijnaken en hijs kranen.
Aan boord ging het gewoon over sleepschepen en
kranen.
De Eva en de Eva ll
Arie voer met zijn vader op de Jenny en trouwde met
Eva. Hij kwam haar tegen toen hij ergens langs de
IJssel van boord liep en de weg vroeg naar de bushalte.
“Daar”, zei ze. “Ik loop wel mee, ik moet toch
die kant op.”
Ze liepen samen op en deden dat eigenlijk nog
steeds. Al meer dan veertig jaar nu. Eva had gezegd
dat ze zou gaan waar hij ging, en dat deed ze
dan ook. Na verloop van tijd werd de Jenny overgenomen
en omgedoopt in Eva.
“Een schip is vrouwelijk en daarom hoort het de
naam van een vrouw te dragen. Het beste die van je
eigen vrouw”, had Klaas gezegd. Eva was een mooie
naam, dus dat kwam goed uit. Lekker kort ook, dat
scheelde weer met afzetten.
Die naam sierde ook hun volgende schip, 105 meter
lang en 2.900 ton. Een bijna nieuw voorschip met
een oude kont. Eva vond achterschip beter klinken,
beschaafder. Opgegroeid aan de wal had ze zich altijd
aangetrokken gevoeld tot het leven op het water,
die onbekende wereld die aan haar voorbijtrok als
ze in het gras zat aan de waterkant. Hoe zou het zijn
op zo’n boot en waar wonen ze, hoe is het dagelijks
leven aan boord? Ze had zich vol overgave in dit
leven gestort, met alle ups en downs. Voor hun twee
zoons ging ze ‘naar de wal’. Arie ging varen met twee
buitenlandse matrozen.
De Progreso
Nu dan zijn laatste schip. Hij gaat varen met Willem
en Thomas, zijn zoons op wie hij zo trots is. Hij
draagt alles met een gerust hart over. Zij kijken vooruit,
omarmen de nieuwe tijd met alle mogelijkheden
die ze biedt.
Arie wilde het schip eigenlijk Vooruitgang noemen,
als een verwijzing naar het begin van de varende
geschiedenis van de Van Durpen. Het werd Progreso,
de Spaanse variant ervan.
Eva komt binnen. “Ga je mee naar zo’n kerstnachtdienst
in een van die kerken hier?”, vraagt ze met een
vrolijk gezicht. “Lijkt me wel mooi, of niet?”
Arie kijkt verbaasd, hij kan zich niet heugen wanneer
hij voor het laatst in de kerk is geweest. Vroeger ging
hij met zijn ouders mee, nu is zijn geloof verwaterd,
onbewust weggespoeld met de tijd.
Hij trekt zijn jas aan, ze lopen er samen heen, ze
zijn er zo. In de oude dorpskerk brandt fel licht, het
orgel zwijgt en lijkt een stemmeloos relikwie uit een
andere tijd. Door luidsprekers klinken Engelstalige
kerstliedjes, de kerkgangers zingen vrolijk mee met
de band. Mensen dragen geen pakken en hoeden
maar casual kleding en kinderen rennen, lopen in en
uit. Niet alleen de binnenvaart verandert, álles verandert
denkt Arie.
De kerkklok luidt als de deuren opengaan en Arie
kijkt ongelovig het donker in en dan naar Eva. Ze
knijpt in zijn arm en lacht hem toe en zegt zacht:
“Mooi hè, sneeuw met Kerst”.