– blikk på eksistensielle spørsmål - IF

e k s i s t e n s i e l l e s p ø r s m å lI Norge var det i siste halvdel av1800-talet dei pietistiske læresetninganesom fekk fotfeste både i lekmannsrørsla og etter kvart og i dennorske kyrkja. TilnærmingaGrundtvig hadde til religionen og detreligiøse, kom fullstendig i skuggen.Kanskje er tida moden for eirevitalisering av desse tankane.MotstandMedan kyrkja og kyrkjehistoria harhalde fast ved tradisjonen og gamledogme, har kulturen vore igjennomden postmoderne tidsalder og gjortalvor av postulatet til FriedrichNietzsche om at «Gud er død». Bådelekmannsrørsla, med bedehusa somarena, og kyrkja si forkynning har påheile 1900-talet formana tilomvending og gjort seg avhengig avein tankegang som deler folk i toleirar: dei som er utanfor og dei somer innanfor. Skilja er overtydelege.Når Arild Mikkelsen, med «religionenstilbakekomst i kulturen» iryggen, tar på seg oppgåva med åinnføre religion som tema i folkehøgskulen,genererer det automatiskmotstand. Både dei som definerer segsom «innanfor» og dei som harparkert religionen i metafysisk«ikkje-land» trivast best med at ingenutfordrar etablerte tankemønster. Nårnokon utfordrar denne historiskveletablerte balansen, manifesterermotstanden seg som til dels usaklegeog kjenslelada utspel. Ein forsvararseg mot å bli identifisert medrelig ionen eller med dei religiøse.Konsekvensen er at ein står i fare for ågå glipp av kunnskap og visdom somreligion som fagfelt og kjelde tilerkjenning kan gje.For å kome vidare må fokusetflyttast.Nyansere omgrepDet er vanskeleg for ikkje å seieumogeleg å forstå og skape meining ieit ordskifte dersom det språklege ogetymologien ikkje bidrar med åbilled leggjere dei temaa som er«Spørsmålet er ikkjeom, men korleisskal ein gå inn i desseproblemstillinganepå ein måte somreflekterer tenkingai den frilyndefolkehøgskulen.»aktualiserte, – distinksjonar mellomord og omgrep er naudsynt for åkunne argumentere og skaperefleksjonar.I diskusjonar rundt religiøse temanyttar ein ofte omgrepet religion, derein viser til dogmer, skrifter, riter ogstrukturar. Det blir og ofte vist til deireligiøse, eller meir konkret i vårkultur: dei kristne. Dette blir ukritiskbrukt òg innanfor kyrkjemiljø ogendå meir i bedehusmiljø. Bådeomgrepa religion og dei religiøse eromgrep som ikkje treng å seie nokoutover at her er grupperingar avmenneske som har ein del tilsynelatandefelles interesser og felles måteå opptre på. Det religiøse som uttrykkfor noko spesifikt menneskeleg forteldet derimot lite om. Dette omgrepetmå friast frå det hege moniet avforståing som kyrkje og bedehus har,og lesast i eit anna perspektiv.Redefinering av det religiøse kan bidratil å legge eit grunnlag for samtale,refleksjon og erkjenning. Religionen erikkje noko «som er» i seg sjølv,fenomenet er svært dynamisk.Det mytologiskeperspektivetIkkje berre religionen var utfordra avden postmoderne epoken. Modernitetensi klokkertru på det rasjonellehar òg blitt utfordra av andre kjeldertil sanning. På område der vi meinerog trur vi er styrt av rasjonale ogfor nuft, kan det vise seg at mytologisketilnærmingar gir alternative ogbetre forklaringar. Store forteljingarmed klare mytologiske preg er også idag med på å forme vårt syn på tildømes samfunn og økonomi. Nårøkonomi krisa råkar oss, er problemameir knytt til kva folk trur på, kva einhar tillit til, enn kva som er rasjon elt.Eit godt døme er forfattaren ogideologen Ayn Rand som på høgre sidai politikken har makta å etablerenærast religiøse forestillingar om kvasom er den einaste vegen til frelse, – iøkonomisk forstand. Vi har medandre ord tileigna oss nye store3 0