Hazar World - Sayı: 25 - Aralık 2014

TÜRKİYE- ERMENİSTAN / TURKEY - ARMENIA
dımda bulundu ve buğday yardımı yaptı. 1995
yılında ise İstanbul-Erivan arasında uçak
seferlerinin başlamasına, yani hava koridorunun
açılmasına izin verdi.
Türkiye’nin barış ve istikrar çabalarına rağmen
Ermenistan’ın ilk Devlet Başkanı Levon
Ter-Petrosyan yönetimindeki hükümet, 23
Ağustos 1991’de kabul edilen Bağımsızlık
Bildirgesi’nin 11. Maddesi’nde, uluslararası
arenada sözde soykırımın tanınması için çaba
sarf edeceklerini, yine aynı bildirgenin 13.
Maddesi’nin 2. paragrafında ise Türkiye topraklarında
yer alan Ağrı Dağı’nın devlet
arması olarak kabul edileceğini ve 1921 tarihinde
imzalanan Türkiye-Ermenistan sınırını
düzenleyen Kars Anlaşması’nı tanımadıklarını
açıkça beyan etti. Bildirgeye göre,
Ermenistan, Türkiye ile olan sınırını tanımıyor
ve Ağrı Dağı’nı kendi toprağı olarak görüyordu.
Elbette Türkiye’nin bu bildiriye tepkisi
gecikmedi. Ermenistan’ın, Kars Anlaşması ile
çizilen Türkiye sınırını tanıdığını resmi bir
belgeyle bildirmediği sürece diplomatik ikili
ilişki kurulamayacağını açıkladı.
Ermenistan’ın bu uzlaşmaz tavırlarına ek olarak
1988 yılında başlayan Azerbaycan-
Ermenistan çatışmasında Azerbaycan topraklarının
yüzde 20’sini işgal etmesi, Türkiye-
Ermenistan sınırında yeni bir dönemin başlamasına
neden oldu. İşte tüm bu gelişmeler,
karşılıklı diyaloğun ilerlemesine engel oldu.
Yakın tarihte ise Türkiye’nin, Ermenistan ile
ilişkilerini düzeltmek adına yeni girişimlerde
bulunması sonucunda iki ülkenin Dışişleri
Bakanları tarafından İsviçre’nin Zürih kentinde
imzalanan “Diplomatik İlişkilerin
Kurulmasına Dair Protokol” parlamento onayına
bırakıldı. Ancak Ermenistan Anayasa
Mahkemesi, 1990 tarihli Ermenistan
Bağımsızlık Bildirgesi ile çeliştiği gerekçesiyle
protokolleri reddetti. Bir diğer ifadeyle, sınırın
açılması için Kars Anlaşması ile çizilen
Ermenistan-Türkiye sınırının tanınmadığını,
kendilerine göre soykırımın kesin ve tartışılmaz
olduğunu, sözde soykırım iddialarının
araştırılması için ortak bir tarih komisyonunun
kurulması ve arşivlerin incelenmesini
kabul etmediğini açıkça belirtti. Bunların
ardından Ermenistan ve Türkiye arasındaki
normalleşme süreci tamamen tıkandı. Son
tahlilde sınırın bir tarafında bütün somut
adımları atan Türkiye, öteki tarafında ise hiçbir
adıma karşılık vermeyen Ermenistan tablosu
ortaya çıktı.
Ermenistan ön şart koşulmadan sınırın açılmasını
bekliyor. Türkiye ise açıkça
Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesini
ve sorunun çözümü için irade ortaya
03
Fransa’da Ermeni
Yasası’nın kabul
edilmesinden sonra
İstanbul’daki Fransız
Büyükelçiliği 1915
olayları karşıtı
gösterilere sahne oldu.
03
There were protests
against the 1915 events
in front of the Embassy
of France in Istanbul
after the ratification of
the Armenian Law in
France.
03
announced in the Declaration of
Independence approved on August 23, 1991
that they would work for gaining recognition
in the international arena for the so-called
genocide (Article 11), the Mount Ağrı which
is located within Turkish borders would be
the coat of arms of Armenia (second paragraph
of Article 13), and the Treaty of Kars
which was signed in 1921 for determining the
borders between Turkey and Armenia would
not be recognized. According to the
Declaration, Armenia did not recognize its
borders with Turkey and it accepted the
Mount Ağrı as its own territory. Of course,
Turkey did not hesitate to react to this
Declaration. It announced that bilateral diplomatic
relations could not be established
unless Armenia published an official document
that asserted its recognition of the Treat
of Kars and the borders between Turkey and
Armenia as indicated in the treaty. In addition
to Armenia’s irreconcilable attitude, it
also occupied 20 percent of Azerbaijani territories
during the 1988 Azerbaijan-Armenia
conflict. This was the last straw that started a
new era on Turkish-Armenian borders. All
these developments prevented the advancement
of dialogue.
In the near past, as a result of Turkey’s initiative
to mend the relations, Ministers of
Foreign Affairs of the two countries signed
the “Protocol on the Establishment of
Diplomatic Relations” in Zurich, Sweden.
The protocol was to be ratified by the
Parliament but Armenia’s Constitutional
Court rejected the protocol on the grounds
that it contradicts with the Declaration of
28 ARALIK 2014 SAYI 25 - DECEMBER 2014 ISSUE 25