MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

de de işaret edildiği üzere eserde 127 minyatür bulunmaktad ır. Eserin burada
aynen vermiş oldu ğumuz bab'lar ı da bunun, Nas iih'un tek nüshas ı Süleymaniye
(Esad Efendi 2206) Kütüphanesinde bulunan Tuhfet el—Guzat adli
eserinden farkl ı olduğunu göstermektedir. Di ğer taraftan bu eserin yazar ı-
nın kim olabilece ği hususunda da maalesef şimdilik kat'i bir şey söylememize
imkân yoktur. Bu meselenin ara ştırılmas ına K â tip Çelebi'nin eserinin
Tuhfet el—Guzat maddesinde bu kitab ın yazar ı olarak gösterdi ği Hüsrev
e1—Silahr( 9) nin bu eserle ilgisinin tespiti ışı ıle girişileceği tabüdir.
3— Nas fıh'un Türlü Silah ve Mızrak Oyunlarmdaki Mehareti ve Onun
Osmanlı Ülkelerinde "Üstad" ve "Reis" Tan ınması Hakkında Kanu-
ni Tarafından 936/1530 Tarihinde Verilmi ş bir Berat
Bu gün Nas ûh'un türlü silah oyunlar ında ve mızrak kullanma "fenninde"
gerçekten üstün bir seviyede oldu ğunu, akran ı aras ında kendisi ile
boy ölçüşebilecek kimse bulunmad ığını açık bir şekilde belirten "Evahir—i
Zi'l—kade 936" tarihli Kanuni tarafından verilmi ş bir "berat" suretine de
sahib bulunmaktay ız ( 1°). Adı geçen sünnet düğünlerinin ayn ı yılın Zilkade
ayının başlarında (Evayil—i Zi'l—kade) yap ıldığı, Üst ad Nasûh'un bu vesile
ile At Meydanında Matrakç ı arkada şları ile birlikte ka ğıttan iki hisar yaparak
türlü harb oyunlar ı ve hünerleri gösterdi ği hatırlanırsa, aym yılın aym
ayının sonlarının tarihini ta şıyan bu berat' ın manas ı daha iyi anla şılmaktadır.
Berat'da belirtildi ği üzere "südde—i seniyye—i gerdûn iktidar ve atebe—i
'aliyye—i saadet medar" kullar ından olan N a s ûh— ı Silah ı, silah ve m ızrak
oyunlarında akranı aras ında gerek cesareti ve gerekse üsh ıbu bakımından
şöhret kazanmıştır. Daha önce Hayr Bey zaman ında Mıs ır'a gitmiş, ünlü
Cündiler taifesi ile boy ölçü şmüş ; N a siih, t ıpkı efsanevi Rüstem gibi, öyle
bir hamle yapmıştır ki silah kullanma oyunlar ında ve mızrak kullanma "fenninde"
meharet sahibi olan hiç bir kimse, kendisine kar şı koyamamıştır. Bunun
üzerine H ayr Bey, Nasûh'un eline onlar ın hepsinin de kar şı koymak
kudretini gösteremediklerini itiraf ettiklerini belirten bir temessük vermi ş -
tir. Ayrıca Hayr Bey, Na s ûh hakk ında "... delir—i saf şiken ve dilaver—i
merd efkendir ..." diyerek lehde şehadette bulunmu ştur. Bundan sonra K a-
nuni, bu berat ında Nas ûh'un kendi huzurunda nice defa tecrübe ve imtihan
edildiğini, onun kendisine karşı koymak istiyenlere üstünlü ğiinü, mukavemet
gösterenlere galebesini bizzat gördü ğünü belirtmekte ve "bu fende reis
ve kayyum olmas ı muhakkak ve mukarrer" oldu ğundan, evvelce de kendisine
Arapça bir temessük verildi ğinden bahsetmektedir. Ancak bu defa N as û h,
Türkçe bir hüküm istediği için kendisine bu "hükm—i hümayûn" verilmi ş-
tir. Kanuni, bu vesile ile "... Mü şarünileyh madam ki akran ının feridi ve
[9] Bak. Kâtip Çelebi, Keşf el-Zünitn, I, İstanbul 1941, S. 371.
[10] Bu berat ın tamamı, N asüh'un ilgili yerinde üzerinde durulacak olan Matematik'e
ait eseri Umdet el-Hesab'ın İstanbul, Nuruosmaniye Kütüphanesi nüshas ı (Nu. 2984) mn sonunda
bulunmaktad ır. Bak. varak 173a-174b.
1 0