MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

yap ılan çeviri olmas ı gerekir. Zaten Hüseyin b. Sultan Ahmed'in "... Bu
kitap evvelde Farisiydi ve Türk ehli anun sözlerinden faide görmezdi. Ben
... Hüseyin b. Sultan Ahmed ... bu kitab ı Türkçe (ye) terceme eyledüm.
Dükeli Türk dillü bu kitab ın nasihatlerinden faide alalar ..." demesi, Taberi
tarihinin daha önce Türkçeye çevrilmemi ş olduğu hususunu destekler gibi
görünmektedir. Ayr ıca K âtip Çelebi'nin Meema' el—Teviirill maddesinde
Hüseyin b. Sultan Ahmed'in çevirisinin ba şlangıç cümlesini vermesi, bu
konuda sadece bu çeviriye ait bir yazma gördü ğünü, Ke şf el—Zunt ın'un British
Museum ve Berlin nüshalar ında bulunan kenar notlar ının büyük bir ihtimalle
daha sonra müstensihler taraf ından yap ılmış ilâveler olabileceğini
düşündürmektedir.
5— Nasuh'un Taberi Tarihi'ni Tercümesi Meselesi ve Yeni Bir Görü ş :
Nasilh'un Taherryi Esas Alarak ve Ona devam Ederek Mecma' el-
Teveirih Ad ı ile Kendi Zaman ında 958/1551 Yılına kadar Gelen Bir
Umumi Tarih Yazmas ı
Bu konuya ba şlarken i şaret etti ğimiz üzere, Nasûh'un Taberi Tarihi
çevirisi Mecma' el—Teviirih adını taşımaktad ır. Bu bilginin men şei, büyük bir
ihtimalle R i e u'nun bahsettiği, K âtip Çelebi'nin ünlü eserinin British Museum
nüshas ında bulunan bir kenar notuna dayanmaktad ır. R i e u'nun söylediğine
göre, Farscadan yap ılmış olan bu çeviri, bu kenar notunda Safi Nas
ûh el— şehir bi—Matraki'ye atfedilmektedir. Ancak K âtip Çelebi'nin Berlin
nüshasında bulunan bir kayda göre, Taberi tarihi'nin takriben 710/1310
yılında Türkçeye çevrilmi ş olduğunun belirtildi ğine dikkati çekmeyi unutmayan
Rieu, gördüğü yazmalarm arkaik üslûbunun daha erken bir devri
işaret etti ğini söyliyerek, bu tercümenin, gene K âtip Çelebi'den naklen
940/1533 y ılında ölmü ş olan Nasûh tarafından yapılmış olamayaca ğını ima
etmektedir. Dikkat edilece ği üzere bu fikirler, oldukça kar ışık bulunmalarma
ra ğmen, bir bak ı'ma Rieu'yu hakl ı gösterecek olan taraf, onun gördü ğü Tabe
ii' tarihi tercümesine ait olan yazmalar ın, Nasûh'un çevirisi ile bir ilgisinin
bulunmamasıdır. Ilerde i şaret edilece ği üzere, bu yazmalar has ılı olan çeviriye
benzemektedirler.
Diğer taraftan E. Blochet'nin bu konu ile ilgili olarak Pariste (Bibl.
Nat. 54) bulunan ve Safi N asûh el— şehir bi—M at r a k î taraf ından yap ıldığını
söylediği Taberi tarihinin Türkçeye çevirisine ait bir yazma nüshas ının girişinde
Sultan Kanuni Süleyman' ın meılhedildiğinden bahsetmesi ( 30)
ilgimizi çekmi ş, bu meselenin hallinin Paris yazmas ın ın görülmesi ile mümkün
olaca ğına kanaat getirerek bu konudaki çali şmlarmaıza bir müddet ara
vermi ştik. Ancak 1961-62 ders y ıhnda Üniversitemizce sa ğlanan bir imkânla
Viyana Milli Kütüphanesinde çal ışabilmek fırsatını elde ettik. Bir taraftan
da Dr. Ir ene Beldiceanu arac ıhğı ile Paris yazmasmın hiç değilse me-
[30] Bak. E. Blochet, Catalogue des manuserits Turcs, p. 21.
26