MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Hakkmda Yap-
2—Nasâh'un Kanuni Devri Tarihi (SülOyman—nti'me'si)
tığımız İlk Neşriyat ve Bir Notumuz
Biraz sonra üzerinde duraca ğımız üzere, Topkap ı Saray ı Müzesi Revan
Kütüphanesinde bulunan anonim bir yazman ın, Mec ın ıt'— ı Menazil adlı
eserinin yard ımı ile Nasüh'un Kanuni devri tarihi hakk ındaki Süleymanıtene'si
olduğunu tespit ettiğimiz zaman, Mecmu—t Menazil'in varak Ib'sinde
bulunan "Kitab— ı, Tevârih—i âl—i Osman Beyan—t Seferi Irakayn—i Sultan
Süleyman Han ..." kaydı, dikkatimizi çekmi ş, bu yazman ın, daha büyük bir
eserin bir bölümünden ibaret bulunabilece ğini düşünmü ş ; sonuç olarak da
bunun Nasilh'un Süleyman—nâme'sinin . 940/1533-942/1535 y ılları olaylar ını
anlatan iki y ıllık bir bölümü olduğunu ortaya koymu ştuk. Ancak "Teveirilı—i
âl—i Osman" ibaresine bakarak Nasüh'un ba şlangıcından kendi zaman ınakadar
gelen bir de Osmanlı tarihi yazmış olabileceğini de işaret etmekle yetinmiştik
( 25). Daha sonraki çal ışmalarımız, bu tahminimizin do ğru olduğu istika
metinde geli şmiştir. Hatta öyleki mevcut malzeme ıniz, Na silh'un sadece
•
bir Osmanlı tarihi de ğil, bir dünya tarihi, bir umumi tarih yazd ığı; Kanuni
devrinden de 958/1551 y ılına kadar gelen Osmanl ı tarihi kısmının, bu eserin,
son bölümünü teşkil ettiği hususunu teyid odeceltlibir karakter ta şımaktadır.
Bu meselenin tam manasiyle ayd ınlatılabilmesi için, işe, Na s ü h'un ünlü
Taberi tarihini tercümesi meselesinin aç ıklanmas ı ile girişmek lüz ımdır.
3— Taberi Tarihinin Türkçe Tercümeleri ve Baz ı karışık Görü şler
Gerek Bursal ı M. Tahir ve gerekse Ord. Prof. Babinger taraf ından
ifade edildiği üzere N as üh, Mecma' el—Tevarih adı ile Taberi, tarihini Türkçe'-
ye çevirmi ştir. Katip Çelebi, Mecma' el—Tevetrilt maddesinde bu konuda
şunları söylemektedir: "Türkçe. Hilkatten Peygamber SA zaman ında Kübe'-
nin yap ılmasına kadar. Ba şlangıcı hamd u sena ol mübdi'e ki ... (26)
demek suretiyle bu eserin 4 ne telif veya tercüme oldu ğu, ne de yazar ı veya mütercimi
hakkında her hangi bir bilgi vermemektedir. Di ğer. taraftan Cha'rles
Rieu'ya göre, Ingilterede British Museum, (Add. 7862)'da Taberi tarihinin Türkçe
bir tercümesi bulunmaktad ır. Onun söylediğine göre, XVI. yüzy ıla ait
olan ve nesihle yaz ılmış bulunan 475 varakl ık bu yazma, Taberi tarihinin
Bel,a mi tarafından yap ılan Farsca tercümesini ıi, Türkçe bir tercümesidir.
Ch. Rieu, daha sonra bu konu ile ilgili olarak şunları söylemektedir: Katip
Çelebi'nin eserinin (yani Ke şf el—Zuntin'un) Berlin niishas ına göre, Taberi,
tarihinin Türkçe tercümesi, takriben 710/1310 tarihinde ydp ılmıştır. Katip
Çelebi'nin eserinin British Museum (Or. 3144) nüshas ımn varak 97 b'sinde
bulunan bir kenar notu ise, tercümeyi, daha sonraki bir yazara Safi Na s ü h
[25] Bak. H.G. Yurdayd ı n, Matrakçt Nasah'un Süleyman-nâmesi, V. Türk Tarih Kongresi,
Ankara 2-17 Nisan 1956, Kongreye Sunulan Tebli ğler, Ankara 1960, ss. 374-388.
[26] Bak. Katip Çelebi, Ke şf el-Zünün, II, 1602.
23