MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

BÖLÜM
NASCJII'UN MECMA' EL-TEV ıildH ADLI EŞERİNİN KANUN/ DEVRI
TARIHI VIZERINDE DURAN SÜLEYMA1V-NÂME BÖLÜMÜNÜN
BAZI ÖNEMLI KAYITLARI
Nash h'un Meernu‘="ı Menazil Adlı Eserinin ve Süleyman-nâme'nin
Menazil'e Tekabül Kısmının Menziller Bak ımından Önemi Meselesi
Nasöh'un ayn ı zamanda kendisi tarafından resimlendirildi ği anla şılan
Mecmu'- ı Menazil adlı eserinin, o zaman ın yol ve menzilleri bakımından
olan önemi bilinmektedir. Gerçekten N asil h, gerek bu
minyatürlü eserinde ve gerekse Süleyman-nâme'nin bu esere tekabül eden
bölümünde, K anunrnin 1533-35 Iran seferi s ıras ında ana hatlar ı ile Üsküdar
- Konya - Halep - Amid - Tebriz - Ba ğdad olmak üzere Ba ğdad'a var ıncaya
kadar ve daha sonra Ba ğdad'dan Istanbul'a dönü ş s ıras ında geçilen
menziller, her menzilde ne kadar kahnd ığı ve buralarda yap ılan diğer
işler hakk ında bilgi vermekte, bu arada bilindi ği üzere, Menazil'de bir
çok konaklar ın resimlerini de yapm ış bulunmaktadır. Bu resimler yolu ile bir
çok şehir ve kasaban ın XVI. yüzy ıldaki durumlar ı hakkında bir fikir edinmek
mümkün olniakta, işte bu özelli ği ile Mecntu ,-t Menazil, ayrıca önem, ve dolay
ısiyle ün kazanmış bulunmaktad ır. Bununla beraber Na s ö h'un bu eserinin,
bu devrin yol ve menzillerinin tespiti i şine yarayacak tek kaynak olmadığını,
fazla olarak baz ı eksiklerinin, hem de kendisi gibi ça ğda ş olan diğer
baz ı kaynaklarla tamamlanmas ının mümkün olduğunu söylemek gerekmektedir.
Nitekim N a söh'un bu eserinin en çok ün kazanm ış olduğu bu bak ımdan
yetersizli ği, Na silh ve eserleri konusunda oldukça yanl ış ve karışık bilgiler
vermi ş olan. Prof. A. G a b rie l'in bile dikkatini çekmi ş ve adı geçen
ara şt ırmas ında ".... bu eser, Süleyman' ın bu sava şı hakkında bildiklerimize
bir şey eklememektedir ... Zaten N asfil ı, geçilen şehirler hakk ında hiç bir
bilgi vermemektedir ..." ( 57) demekten kendini alamam ıştır.
Ilkin . şunu işaret etmek yerinde olur ki N a s öh'un Mecnt‘-t Menaziri,
944/1537 y ılında ayrı bir eser halinde yaz ılmış olmasına ra ğmen, aslında N a-
s h'un Taberi tarihini esas almak suretiyle meydana getirdi ği umumi tarihin
Süleyman-nâme bölümünün iki yıllık bir kısmından ibarettir. Bu bak ım-
(57) Bak. Prof. A..Gabriel, Ada geçen makale, p.330.
55