MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

cum'as ında tefti ş olunub sene dokuz yüz elli yedi Şabanının üçünde katlolunub
ata sürüttüler" ( 82).
Nasûh'un Mecma' el—Tevârih adlı eserinin Kanuni devri üzerinde
duran son bölümü durumundaki Süleyman — nâme'ye ait olan Arkeoloji
Müzesi Kütüphanesi yazmas ından aynen ald ığımız bu bilgiler, ifade
ettiğimiz üzere görebildi ğimiz diğer kaynaklarda bulunmamaktad ır. Burada
şeytani vesveselere ve nefsani kuruntulara dü şerek dinden ç ı-
kan ve sap ıtarak "müslümanlara ne olursa" söyliyen ve bunun sonucu
olarak da öldürülen Ş eyh K aramani hakk ında da maalesef
biz, ba şka bir bilgiye sahip de ğiliz. Nasûh'un onun mür şidi olduğunu
söyledi ği Ş eyh İ brahim'in, Halvetiyye tarikat ının Gül şeni kolunun
kurucusu Diyarbak ırh İbrahim Gül ş eni olmas ı ihtimali vard ır. Diyarbakır'dan
tahsil için Tebriz'e, daha sonra da M ısır'a giden İbrahim Gülseni,
K anunrnin daveti üzerine Istanbul'a gelmi ş, sonra gene M ısır'a dönmüştür.
Ünlü K e mal P a ş a—z â de ile de "musahebeleri" olan bu zât, 940/
1533 yılında ölmü ştür ( 83). Yukarda anlat ılan sebeplerden ötürü 3 Şaban
957/17 Ağustos 1550 tarihinde öldürülerek ata siirütülen Ş eyh K aramani
diye şöhret kazanm ış olan zat ın, bu Ş eyh İbrahim Gül ş enrnin müridi
olduğu tahmin edilebilir. Bu olay hakk ında ba şka bir bilgi tespit edememi ş
olmamız, Nasûh'un kayd ının de ğerini art ırmakta, Nasûh'un bu vesile
ile Tasavvuf hakk ında verdi ği bilgiler, onun bu konunun da yabanc ısı olmadığını
göstermektedir.
M a t r ak ç ı Nas û h hakk ındaki ara ştırmamız burada sona girmektedir.
Öyle ümid ediyoruz ki bu ara ştırmam ızla, Arapça bilen, Tarih,
Matematik, Silühsorluk ve kısmen de Coğrafya (84) alanında son derece bilgili
olduğu, bu değişik konulara ait yazm ış olduğu eserlerden anla şılan,
ayrıca elinden Hattatlık, Ressamhk, Matrakç ılık ve türlü Silühsorluk oyunları
gelen Nasûh'un, her konuda kendisini yeti ştirmek için adetâ dünya
durdukça ya şayacakm ış gibi çalıştığı, büyük gayretler sarfederek hem
kendisini yetiştirmiş, hem de kendisinden sonra gelenlerin ders ve ibret
alaca ğı bir çok eserler b ırakm ış olduğu açık bir şekilde anla şılmış bulunmaktad
ır.
(82) Bak. M a tr akç ı Nasüh, Süleyman-name, İAMK Nüshas ı, Nu. 379, varak 171a - 172a.
(83) Bak. B. M. Tahir, Osmanl ı Müellifleri, I, İstanbul 1333, s.19 vd. Aym zamanda bak.
Kas ı m Kufr al ı, İslam Ansiklopedisi, Ibrahim Gülşeni maddesi.
(84) Cev det Türkay, Osmanlı Türklerinde Coğrafya adlı eserinde N asulfu devrin k ıymetli
bir kara co ğrafyacıs ı olarak tamtmakta, içinde menazuri krokiler bulundu ğunu söylediği Mecmu'-
ı Menazil'i, P iri Reis'in Kitab-1 Bahriyesi ile mukayese etmektedir. Ona göre, P 'iri
Reis'in eseri denizler için ne ise, N as ü h'un eseri de karalar için ayn ı derecede önemli bir co ğrafya
eseridir. Bak. Osmanl ı Türklerinde Coğrafya, İstanbul 1959, s. 20. Nasûh'un bu eseri üzerinde
gerekli bilgileri vermi ş olduğumuz için burada ayr ıca bir şey söyliyecek de ğiliz. Yaln ız Mecmw- ı
Menazil'in telif tarihinin C. Tür k ay' ın yazdığı gibi 1535 değil, H. 944/M.1537 olduğunu bu
vesile ile bir defa daha kaydederek bu konudaki sözlerimizi sona erdiriyoruz.
69