MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

de Nasûh'un yapmış olmas ı, bunun yazar ın elinden çıkmış olması ihtimalini
kuvvetlendirmektedir. Bu e ser üzerinde şimdiye kadar Prof. Hamid
Sadi Selen, Prof. Albert Gabriel ve Prof. Dr. Franz Taeschner çahşmışlardır.
Eserin hususiyle yollar ve menziller bak ımından önemini belirten
Prof. Selen, yazar ın diğer eserleri, hayat ı ve şahsiyeti üzerinde durmanuşt
ır (22). Prof. Gabriel ise, bu konuya gereken önemi vermi ş, gerek yazar
ve gerekse eserleri hakk ında, bir çoğu yanlış olmasına -rağmen, baz ı tahminlerde
bulunmuştur. Prof. Gabriel, i şaret edildiği üzere, Nasûh'un adeta
mahlas ı durumunda olan el—Matraki (Matrakç ı) tabirini, yanlış olarak,
Nasûh'un da bir üyesi olduğunu sandığı divan kitabetinde bnlunan katiplerin
hepsine verilen bir "ünvan" kabul etmi ş; Bursali M. Tahir'in Takvimi
adı ile de an ılan astronom, hekim ve şair Nasûh b. Karagöz b. Abdullah
ile Nasûh el—Silâhryi birbirine kar ışt ırdığı samsmda oldu ğunu belirtmiştir.
Sonuç olarak Prof. Gabriel, minyatürlerin tetkikinden, bu sefere ka ,
ılmış olduğunu kuvvetle tahmin etti ği yazarın, gerek 944/1537 y ıhnda ya- t
z ılmış olan bu eserin ve gerekse B.M. Tahir'in Nasûh'un Kanunrnin cüli ı-
sundan 954/1547 yıhna kadar gelen bir eser yazm ış olduğuna dair verdiği
bilgiye dayanmak suretiyle, Katip Çelebi'nin onun 940/1533 y ılında öldüğü
yolundaki ifadesini hatal ı bularak, yazar ımızın 954/1547'de öldü ğü sonucuna
vardabilece ğini ileri sürmüştür ( 23).
Ord. Prof. F. Taeschner ise, son olarak Prof. Gabriel taraf ından
tavsifi yap ılan ve topoğrafik ara ştırmalar için müteaddit de•alar kullan ılmış
olan bu eserin, yazar ın hattı ile hükümdar için yap ılmış tek nüshadan ibaret
bulundu ğu hususu üzerinde durmu ş, eserin ba şlığının bir kitap iinvan ından
çok, bir bölümü hat ırlatt ığına işaretle, bunun, daha büyük tarihi bir eserin,
mesela B.M. Tahir'in resimli oldu ğunu söylediği Tuhfet el—Guzat' ın bir
parças ı olabilece ğini belirtmiştir (24). Gerçekten bu eser, Nasûh'un daha büyük
tarihi bir eserinin bir bölümünden ibarettir. Ancak'bu daha büyük tarihi
eser, Prof. Taeschner'in sand ığı gibi Tuhfet el—Guzat değil, Nasûh'un
Kanuni devri tarihi üzerinde duran Süleyman—netme'sidir. Tuhfet el—Guzat
ise, belirtildi ği üzere, Nasûh'un mücahidler için gerekli araçlar ve talim
usülleri hakk ında bilgi verdiği tamamiyle ba şka bir eseridir.
Böylece Nasûh'un tarih'e ait eserleri hakk ındaki bilgileri, ileri sürülmü ş
türlü fikirleri s ıralam ış, yeri geldikçe de gerekli olan düzeltmeleri yapm ış ,bulunuyoruz.
Şimdi de bizim bu konudaki ara şt ırmalar ımızın sonuçlar ını sunacağız:
[22] Bak. Prof. Hamid S'adi Selen, XVI. As ırda Yap ılrrıtş Anadolu Adast: Nasuh
Safa/Le:lin Menazil'i, II. Türk Tarih Kongresi Tebli ğleri, İstanbul 1937.
[23] Bak. Prof.A. Gabriel, Les tapes d'une campagne dans l;s deux 'Irak d'apre's un
manuscrit Turc du XVL sikle, Syrie, IX (1928), p. 329, not 5.
[24] Bak. Fr. Taeschn'er, The Itinerary of the First Persian Campaign of Sultan Süleyman,
1534-1536, according to Nasuh al-Matrakt, Imago Mundi, XIII (MtFMLVI), pp. 53-55.
22