MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ile ba şlıyan sadece bir ba şlık durumundad ır ki, böylece Revan 1286 Nu. da
kayıtlı Süleyman—nâme'nin, II. Bayezid ve I. Selim devirleri üzerinde
duran British Museum yazmas ının bir devamından ibaret oldu ğu kendiliğinden
anla şılmaktad ır. I şaret edilen bu k ıs ımlar, birbirleri ile kar şılaşt ırddıkları
zaman, bunlar ın satır sat ır birbirlerinin ayn ı oldukları görülmekte
ve böylece bu iki yazman ın aynı şahs ın telifi olan bir esere ait bulunduklar ı
açık bir şekilde belli olmaktad ır.
Şimdi de British Museum yazmas ını daha yakından tanıtmaya çal ışaca
ğız. Yazman ın iç gömle ğinde "Kitab—ı haberi cülüs—ı Sultan Bayezid
Han ber—serir—i saltanat fi hadi ve ışrin şehr—i Rebi' el—Evvel sene 886, muharrerehu
şehr—i Cumada el—Ahir sene 960" yaz ıları bulunmaktad ır. Bu yaz ı ,
görüldüğü üzere, II. Bayezid'in cülüsu hakk ında bir söz ba şlığından ibarettir.
II. Bayezid'in cülft's yılı olan 886/1481'i takib eden ibare ilgi çekicidir.
"Onun yaz ılmas ı 960 senesi Cumada el—Ahir ay ındad ır" denilmektedir
ki, bu tarih, varak 190b'de kitab ın, 960/1553 y ıh Cumada el—Ahir ay ı
sonlarında Salih b. Hasan el—K °nevi eliyle yaz ılmış oldu ğu yolundaki
kayda uymaktad ır. Varak Ib'de besmelenin hemen alt ında "Haber—i cülüs—ı
Sultan Bayezid Hân ber—serir—i saltanat fi hadi ve ışrin Rebi el—Evvel
sene sitte ve semanin ve semaniyemiye" ba şlığı bulunmaktad ır. Bu ba şhk,
aynı zamanda eserin ba şlangıç cümlesi durumundad ır. Bu durum dahi, bu
yazmanın müstakil bir eser olmad ığını, daha büyük bir eserin bir bölümünden
ibaret bulundu ğunu ortaya koymaktad ır. II. Bayezid devri olaylar ı-
nın açıklanmas ı, varak 181b'ye kadar devam etmek suretiyle yazman ın
önemlice bir k ısmını işgal etmektedir. I. Selim devri varak 181b'de bulunan
"Zikr—i cülüs—ı Sultan Selim Han ber—serir—i saltanat ve ita'at—i ümera beemr—i
cihan—müta" ba şlığından itibaren ba şlamaktad ır. Ancak II. Bayezid
devri olaylar ının önemli bir k ısmını, Selim'in babas ı ve karde şleri ile
yapt ığı saltanat mücadelesi te şkil etmektedir. Daha şehzadeliği zaman ı olaylarından
bahsedilirken ondan "Hazret—i şehriyar—ı sahib—kıran", "Sultan—ı
Selâtin—i Cihan" gibi ancak bir hükümdar için söylenmesi gereken s ıfatlarla
bahsedilmektedir. Buna kar şıl ık Ş ehz a de Ahmed ve bencil görü şleri
ile onu tutan vezirler yerilmekte, bu vezirlerin türlü desiselerle II. B a ye z i d'i
oğullarının en de ğerlisinden uzakla ştırmış oldukları belirtilmektedir. Gerek
bu hususlar ve gerekse Mevlana Nureddin arac ılığı ile Selim ve babas ı
aras ında yap ılan müzakereler hakk ında verilen bilgi, bu yazmay ı anonim
bir eser olarak tan ıtan Rieu'nun da dikkatini çekmi ştir. Rieu, bütün bu
sebeplerle yazar' ın Selim'in maiyetinden birisi olabilece ğini ifade etmi ştir.
Gerçekten bu hususlar, Na stih'un durumuna uymaktad ır. 923/1517 yılında
Selim'e matematik'e ait ilk eserini takdim etmi ş olan Na süh'un ona
olan yakınlığı zaten bilinmektedir. Ayr ıca bu yazmada da, olaylar ın anlat ılmas
ı, Na s ü h'un Meema' el—Tevadh'inin takdim edilen ilk üç cildine ait nüshalarda
ve eserin Süleyman—nâme kışmına ait yazmalarda oldu ğu gibi man-
37