MATRAKÇI NASell - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

2- Nas ıl h'un Maternatik'e Ait ilk Eseri: Cemal el-Kitab ve Kemal el-
Hesab ve Tek Yazma Niishas ı
Nasüh'un ilk önce yazma§ oldu ğu Cemal el- Kitab ve Kemal el-Hesab
adlı eserinin bu ,gün için tek yazma nüshas ı, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde
(T 2719) bulunmaktad ır. Bu eserin giri ş kısmında Nasûh, a şağı yukarı
daha önce üzerinde durmu ş olduğumuz Tuhfet el-Guzat adlı eserinde söylediği
sözlerle "... Bu dibace-i ferah fezan ın muharriri ve bu risale-i terih zidanın
mukarriri bende-i .bi-clestgâh Nasuh b. Abdullah ..." (") diyerek kendisini
tanıtmaktad ır. Nastı h, bu eserin varak 2a's ında kendi ad ım bir defa
daha vermektedir. Burada bulunan kay ıt ise, biraz farkl ı olarak "... N asüh
b. Karagöz el-Bosnevi ..." şeklindedir. Böylece her şeyden önce Nasüh
b. Abdullah ile Nasüh b. K arag ö z'ün aym ki şiler olduğu anlaşılmaktadır.
Daha sonra Nasüh, sözlerine devamla aç ık bir şekilde "... bu nüsha-i
cedid ve risale-i ınüfid ...",Yavuz Selim zaman ında 923/1517 y ılında "... Safer
... ay ının evayilinde tertib-i ebvab- ı kaleme geldi" demektedir.Bundan sonra
Nasiı h, "... Cemal el-Kitab ve Kemal el-Hesab ..." olarak eserinin ad ını bildirmekte,
bunu, as ıl eser takip etmektedir. Söyledi ğine göre, bu risale, iki k ı-
sım halinde haz ırlanmıştır. Birinci kısımda rakamlar, dört i şlem, kesirler, ölçekler
ve bunlara benzer di ğer konular üzerinde durulmu ştur. Bu meseleler,
55 varak olan bu yazmada 22 fas ıl halinde ele al ınmıştır. Ancak varak 50b'de
ba şhyan 22. fas ıl, yanlışlıkla 23. fas ıl olarak kaydedilmi ştir. Eserin ikinci
kısmında müteferrik meselelerden bahsedilece ği ifade edilmi şse de bu nüshada
bu kısım, yer almam ıştır. Bu nüsha, 14 Zi'l-kade 966/18 A ğustos 1559
tarihinde yaz ılmıştır. Miitensih hakk ında her hangi bir kay ıt bulunmamaktad
ır.
Umdet el-Hesab
Nasüh, Kanuni devrinde bir‘az önce ad ı geçen bu eserini yeniden ele
alarak tamamlam ış ve Umdet el-Hesab adını vererek onu yeni bir kitap
halinde ortaya koymu ştur. Bu eserin 4 yazma nüshas ını gözden geçirebildik.
Şimdi bu nüshalar hakk ında bilgi verece ğiz.
a) Nuruosmaniye Kütüphanesi Nüshas ı (Nu. 2984):
Bu nüsha "Evahir-i Ramazan 967"/ Nisan sonlar ı 1560 tarihinde istinsah
edilmiştir. Nasüh, mutad hamd ii sena'dan sonra bütün di ğer eserlerinde
olduğu gibi, "... Bu risale-i ferah fezamn muharriri ve bu terih
zida'n ın mukarriri Nasüh el-Silâhi el- şehir bi-Matrülki eydür ki ..." şeklinde
ad ını vermektedir. Bundan sonra sözlerine devam ederek hesab dinini
iktisab etmek üzere me şgul bulunduğu bir s ırada Hazret-i Peygamberin
"Hesab olunmazdan evvel amalinilzü hesab edin" mealindeki bir hadis'ine muttali
oluyor. Böylece anl ıyor ki Hesap ilmi, kendi ifadesiyle "... bir ilm-i Şerif
1191 Bak. Istanbul tFniversitesi Kütüphanesi Yazmalar ı, T 2719, varak
•
17