Bülten 98 (Mayıs 2012) - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Yolu Tillo’dan Geçen Bir HikayeMimarlar, Cengiz Işık’ın büyülü anlatımından Tillo’nunışığını dinledi.TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Kültür MBÇK’nın,2012 eylem programı kapsamında akademisyenlerle,yazarlarla, aydınlarla ve sanatçılarla planladığı söyleşikapsamında Prof. Dr. Cengiz Işık tarafından 10 Mayıs2012 Perşembe günü “Geçmişi Yaşatan Bir AnadoluToprağı: Aydınlar/ Tillo” sunumu yapıldı. MimarlarOdası Ankara Şubesi toplantı salonunda yapılansunuma mimarların ilgisi yoğun oldu.Cengiz Işık, sunuma katılanlara şiirsel bir dille Tillo’nunhikayesini anlattı:“Siirt’in Aydınlar ilçesi olan Tillo’da (Süryanice“Yüksek Ruhlar” anlamına gelir), 18. yüzyıl ortalarınınastronomi, tıp, matematik, kimya gibi temel bilimleryanında mimar ve tasarımcı da olan Anadolu’nunünlü mutasavvıfı Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri,Hocası İsmail Fakirullah Hazretleri için bir türbe inşaeder. Türbenin hemen yanındaki kuleye içine bir ışıkdüzeneği kurar. Türbenin yaklaşık 3 km doğusundabulunan tepenin başında bugünkü adı ile KaletülÜstat’ ta harçsız olarak ortasında 40×50 cm’lik açık birpencerenin de bulunduğu taştan bir duvar yerleştirir.Hedef, Duvar-Kule ve Türbe içindeki Hocasına aitSanduka’yı güneşin ekvatora dik düştüğü ekinoksgünlerinde doğu-batı aksı üzerine oturtmaktır. Veböylece 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde doğan güneşinilk ışıkları türbe içindeki Hocası İsmail FakirullahHazretleri’nin kabri başına düşmektedir.Yaklaşık 300 yıldan bu yana, altında “kadirşinaslığın” dayattığı bu felsefeyi bugüne taşıyan bu sistem, 1960′lıyıllarda gerçekleştirilen restorasyon sonrası bozulmuşve yapılan bütün çabalara rağmen düzeltilememişti.Siirtliler ve Tillolular’ın, daha doğrusu gönlü buradaolan herkesin yüreklerini dağlayan bu suskunluk,2011 yılının ilk günüyle başlayan bilimsel bir serüvenleyeniden çalışır olmuştur.”Tillo’daki bu büyük ustalığın büyülü hikâyesini anlatanProf. Dr. Cengiz Işık, Tillo’dan günümüze ulaşan herbiri sanki birer “tablo” imiş gibi bizlere sunulan ancak“can çekişen” bölgenin geleneksel mimari dokusuna,CAS evlerine, “Sabat” adı verilen sokak tünellerinede değinerek, bu kültür miraslarının değerininbilinemediğinden bahsederek “Dedelerimizin ayakizlerini yok ediyoruz. Vazifelerimizi ihmal ediyoruz”şeklinde bu ihmali yorumladı.Kültürel mirasımızı korumanın o yöre halkı ile beraberdayanışmayla mümkün olacağını belirten Prof. Dr.Cengiz Işık, Tillo’daki tarihi yapıların bir an öncerestorasyon uzmanları tarafından rölevelerinin alınaraktescillenmesi gerektiğinin önemini vurguladı. ■25