Bülten 98 (Mayıs 2012) - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

tedbirler geliştirilmesine çalışılmalıdır. Bunlarla birliktebazı sektörler de mevcut işçi güvenliği ve sağlığı ileilgili sistemlere bütünüyle kayıtlı olmayabilmektedir.Özellikle tarım ve gemicilik (denizcilik) sektörlerindeçalışan işçiler genelde sigorta ve sağlık konularındaproblemler yaşayabilmektedir (Anonim). Bu sebeple,bu sektörlerde yaşanan kazalarda istatistiksel olarakişyeri ve işçi kazaları istatistiklerine girmemektedir.Örneğin ülkemizde tarım sektöründe çalışan geçiciişçi statüsündeki bir çok kişi her yıl özellikle trafikkazalarında (kamyon, traktör, minibüs vb. devrilmesiya da çarpışması gibi) hayatını kaybetmektedir.İşyeri güvenliği ve işçi sağlığından sorumlu kamukurumlarında görevli ilgili müfettiş ya da diğer denetimelemanları ise çoğunlukla kazalar ya da hastalıklaroluştuktan sonra istatistiki bilgi toplama amaçlı olarakmüdahil olmakta, bu anlamda tehlikeleri tespit ederekriskleri azaltacak bir denetim mekanizması aktif veverimli olarak işletilememektedir.Üretim tesislerinde ve sanayi yapılarında meydanagelen kazalar ülkemizde son yıllarda ciddi can kayıplarınaneden olmaktadır. Bu tip kazaların nedenleri dahaçok insan hatası ve denetimsiz işletme sistemlerinebağlanmaktadır. Bununla birlikte, meydana gelenkazaların istatistiksel bir dökümünün yapılması vekazaların nedenlerinin ortaya çıkarılması tehlike verisklerin azaltılmasında önemli katkılar sunacaktır.Chang ve Lin (2003)’in yaptıkları bir araştırmadadünya üzerinde farklı kıtalarda ve ülkelerde son 40yıl içerisinde yaşanan depolama tankı (ya da kazan)kazalarının nedenleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Buamaçla 242 farklı kaza incelenmiş ve genel olarakkazaları meydana getiren nedenler sınıflandırılmayaçalışılmıştır. Yangın, patlama, dökülme, zehirli gazsızıntısı vb. kazaların oluş nedenleri arasında yıldırımdüşmesi ve tamirat (ya da bakım-onarım) kaynaklıhatalar en fazla rastlanan kaza sebepleri olarakkayda geçmiştir. Diğerleri ise işletme hataları, hatalımalzeme kullanılması, sabotaj, kırılma-kopma veyaparçalanma, statik elektrik, açıkta olan ateş (ya daalev) kaynakları gibi sebepler olarak gösterilmektedir.Ceylan’ın (2011) yaptığı araştırma sonuçlarına göreise Türkiye’deki iş kazaları ve işçi sağlığı açısındangörünüm şu şekilde özetlenebilmektedir.• Her ne kadar ülke genelinde iş kazalarında sonyıllarda istatistiki olarak belirgin bir azalmayaşanmasına karşın ölüm, sürekli iş göremezlikve geçici iş göremezlik sayılarında benzer biroranda veya dikkate değer bir azalma olmamıştır.Buna bağlı olarak ‘Maden Sektörü’ ve ‘İnşaatSektörü’ gibi, ölümlü iş kazası sıklığının fazlaolduğu sektörlerde kazaları ve işçi sağlığınıtehdit eden riskleri azaltma yönünde daha fazlaçaba sarf edilmesi gerekmektedir.• Türkiye’de yaşanan iş kazalarının yaklaşık %62gibi bir oranı çalışan sayısı ellinin altında olanişletmelerde meydana gelmektedir. Bununlabirlikte iş kanunu elliden az işçi çalıştıranişletmeler için iş sağlığı ve güvenliği uzmanı,iş yeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği kurulugibi zorunlu olması gereken alanlarda büyükmuafiyetler getirmektedir. Dolayısıyla buproblem alanının çözümü önem arz etmekteve küçük ölçekli işletmelerin iş güvenliğihizmetlerinden yararlanacağı bir mekanizma enkısa zamanda oluşturulması gerekmektedir.• Türkiye genelinde meydana gelen iş kazalarınınistatistiki veri oluşturulması için sosyal güvenlikkurumuna bildirilmesi süreçleri oldukça sorunluyürümektedir. Yaşanan her türlü kazanın kayıtaltına alınması ülkedeki iş güvenliği probleminingerçek boyutlarının tespit etmek açısındanson derece önemlidir. Kaza istatistiklerinin vekayıtların düzenli tutulamayışında ve yeterlikaza bildiriminin olmamasında birçok nedeninyanında özellikle sigortasız işçi çalıştırma, küçükölçekli işletmelerde iş güvenliği uzmanlarınınolmayışı, işletme sahiplerinin ve çalışanlarınbilinçsizliği, denetimlerin yetersizliği faktörlerinetkili olduğu düşünülmektedir.• Ülkenin ölümlü iş kazası sıklığı açısındanaraştırmada incelenen 15 Avrupa Birliği ülkesiortalamasının 7 katından daha fazla bir kaza45