Bülten 98 (Mayıs 2012) - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

BASIN AÇIKLAMASIÇaycuma Faciası GörüşüTMMOB İnşaat Mühendisleri Odası11.04.2012Zonguldak ili Çaycuma ilçesinde Filyos Çayı üzerindebulunan köprünün 06.04.2012 tarihinde saat 16.00civarında çökmesi sonucu bir otomobil ve bir minibüssuya düşmüş, minibüste olduğu tahmin edilen 10 kişive olay sırasında köprüde bulunduğu tahmin edilen5 kişi sulara kapılmıştır. Olayın ardından başlatılanarama kurtarma çalışmaları halen sürmektedir ancakhenüz bir kişinin cenazesine ulaşılabilmiştir.Çaycuma`da yaşanan facianın hemen ardındanİnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubemize bağlıZonguldak temsilciliğimiz hızla bir ekip oluşturarakbölgeye itikal etmiş, olay yerindeki incelemelerini birrapor haline getirmiştir. Temsilciliğimizin hazırladığıön rapor Çaycuma faciasının nedenlerini gözler önünesermektedir.Çökme yaşanan köprü 1951 yılında tamamlanarakhizmete girmiş olup, son bakımı 2010 yılındakarayolları tarafından gerçekleştirilmiştir. Bakımçalışmalarının nasıl yapıldığı bilinmemektedir. Ancakinşaatından bugüne 61 yıl boyunca hizmet vermişolan bir köprünün kullanımına devam edilebilmesiiçin periyodik kontrollerinin ve bu kontrollerdoğrultusunda, gerekli görülmesi halinde, sağlıklı bironarım ve güçlendirme çalışmalarının yapılmış olmasıbeklenir.Ülkenin kurumlarını etkisizleştirerek her kaynağı hızlaözel sektörün insafına terk edenler, hem KarayollarıGenel Müdürlüğü gibi köklü bir kurumun böylesibir faciada pay sahibi olmasına yol açmış, hem debirbiriyle ilişkide olması gereken kurumlar arasındakoordinasyon sorunu yaşanmasına neden olmuşlardır.Zira Karayolları Genel Müdürlüğü yetkilileri köprününbakımını yaptıktan sonra yol ağından çıkararakÇaycuma Belediyesi`ne teslim ettiklerini söylerken,Belediye yetkilileri köprüyü karayollarından teslimalmadıklarını ifade etmektedir.Hangi idarenin sorumluluk alanında olduğu birmuamma olan köprünün aynı zamanda bir nehiryapısı olması, konunun Devlet Su İşlerini ilgilendirenbir boyutu olduğunu da göstermektedir.İki yılda bir onarım çalışması yapıldığı ifade edilen birköprü yıkılıyorsa, bunun olası iki nedeni vardır. Birionarım çalışmalarının yetersiz ve üstünkörü yapılmışolması, diğeri ise nehir morfolojisinin bozulmasınaneden olan uygulamalar, yani köprü ayaklarınınaltındaki tahkimat malzemesinin bir nedenle yetersizkalmasıdır. Temsilciliğimizin raporuna göre, köprününyıkılmayan ayaklarında da temel altındaki oyulmalargözle görülebilmektedir.Gelişmiş ülkelerdeki köprü çökme istatistiklerinegöre köprülerin %50`den fazlasının hidrolik etkenleryüzünden çökmektedir. Hidrolik etkenlerin başındaköprü temel seviyesinde oyulma olarak tabir edilentemeli destekleyen toprağın su akış hızına ve diğerhidrolik parametrelere bağlı olarak yer değiştirmesi vedesteklediği temelin açığa çıkması ile yanal direniminizayıflatmasıdır. Zayıflayan temelin kuvvetli bir su akışdurumunda oynaması ise üstyapısında kiriş oturmamesafesi az olan köprülerde Çaycuma köprüsü gibidüşmelere neden olmaktadır. Oyulmayı hızlandıranbaşka etken ise köprü yakınından kaçak kum çekilmesiveya köprüyü hidrolik etkilerden korumak için koyulantahkimatın alınmasıdır. Bu nedenle ülke genelindeKarayolları Genel Müdürlüğünün bir kuralı olarak nehirköprülerinin 300 metre üstünden veya 300 metreaşağısından kum çekilmesi yasaktır. Ancak söz konusuyasağa ne kadar uyulduğu bilinmemektedir.Facianın asıl nedenlerinin ortaya çıkarılması ve bufaciadan ders alınması için aşağıdaki sorulara yanıtveren ayrıntılı bir teknik inceleme yapılmalıdır:• Filyos Çayı üzerindeki HES`lerin tahkimatınaşınmasında etkisi var mıdır?52 BASIN AÇIKLAMASI