BİLDİRİ ÖZETLERİ / ABSTRACT BOOK
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Uluslararası Tarihte Etimesgut Sempozyumu (UTES)<br />
RUSYALI TÜRKOLOG GORDLEVSKİ’NİN 1920 YILLARINDA<br />
ANKARA’DATOPLADIĞI HALK RİVAYETLERİ<br />
ÖZET<br />
Hatıra YUSUFOVA<br />
Dr. Hazar Üniversitesi, Azerbeycan<br />
Akademisyen, Moskova Devlet Üniversitesi profössöruVladimir Aleksandroviç Gordlevski (1876-<br />
1956) şarkiyatçı-türkolog, Türk dili ve edebiyatı, Türk folkloru ve Türk tarihi üzere kendisini geliştiren<br />
uzmanlardan biri olmuştur. Moskova Üniversitesi tarih-filoloji bölümü mezunu olan Gordlevski 1904-<br />
1907 yıllarında İstanbul'da Türkçe ve Arapça pratik yapmıştır. 1907-1918 yılları arasında Lazarev<br />
Enstitüsü’nde Türk dili ve Türk Edebiyatı Tarihi derslerini okutan Gordlevski Türkiye'yi dolaşarak<br />
toplamış olduğu etnografik bilgilerle bu alanda yeni belgelere ulaşmış, Rusya edebiyatına mahsus<br />
yapıtları, aynı zamanda V. M. Garşi’nin ve A.P. Çehov'un eserlerinin Türkçe'ye çevrisini yapmıştı. Türk<br />
dili, tarihi, etnografisi, folklor ve edebiyatı üzerine yaklaşık 300 araştırmanın sahibi, Türkiye'yei<br />
defalarca ziyareti zamanı yeni yeni belgelere karşılaşmıştır. 1931'de yayınlanan ilk TürkçeRusça<br />
sözlüğünün editörlüğünü yapan Gordlevski'nin en önemli tarihi araştırması 1941 yılında "Küçük Asya<br />
Selçuklu Devleti" olarak yayınlanan eseridir. V.A Gordlevski’nin "Seçilmiş eserleri" dört ciltlik bir<br />
koleksiyon şeklinde tasarlanarak yayınlanmıştır. Birinci cild, esasen, ortaçağ vesikalarına istinaden,<br />
Türkiye tarihini ve o devre ait toplanan masal ve efsaneleri içerir. İkinci ciltte Türk ve diğer yabancı<br />
ülkelerin dili, folkloru ve edebiyatıyla bağlı eserler yer alır. Üçüncü cilt Türkiye ile alakalı kültürel ve<br />
tarihi konulardaki Gordlevski’nin notlarını ve küçük araştırmalarını kapsar. Dördüncü cilt üç bölümden<br />
oluşmaktadır. Birinci bölüm, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yayınlanan tarihsel ve etnografi eserlerin yanı<br />
sıra "16. Yüzyıl İstanbul" adlı ilk yayınlanmış çalışmayı içermektedir. İkinci ve üçüncü bölümlerde<br />
şarkiyat çalışmalarının tarihine yönelik Gordlevsky’nin konuşmaları, ünlü Rus ve yabancı bilim adamları<br />
ile bağlı yapılan araştırmalar da yer alıyor. Cilt I'deki "Masallar ve Efsaneler" üzerine yazılmış makale<br />
dört bölümde toplanmıştır. İlk bölümde "Osmanlı masalları ve efsaneleri" adı altında 163 evliyanın<br />
mucizeleri ile ilgili hikâyeler yer alıyor. İkinci bölümde Tarihi Osmanlı Masalları adı altında "Kentlerin<br />
isimlerinin kökeni", "Kentlerin Temelleri, Camilerin inşası ","Şehirlerin fethedilmesi "," Troyan atı ","<br />
Lanetlenmiş (koruk) yerler "" Hükümdarların hatırası "yarımbaşlıqlı 30 efsane kapsamaktadır. Üçüncü<br />
bölümde"Hacı BektaşVeli", "İskender Zülkarneyn", "Osmanlıların Avrupa'ya yürüyüşü" gibi<br />
hikâyeleri içerir. Dördüncü bölüm "1926 ve 1928'de Türkiye'de Masal ve Efsaneler<br />
adlandırılmaktadır. Burada I bölümde İstanbul'da (1-165), II Ankara'da (166-175) "Hacı Bayram" (1<br />
eklenir ve 3 varyantları), "Hüseyin Gazi", "Şerafettin (sultan)", "Kesikbaş", "Kırklar", " Ali'nin taşı ","<br />
Nakşibendi Sultan "(Şeyh Hüseyin Baheddin)," Nuh "," Ebu Hanife "," Harun er-Reşid”le bağlı halkın<br />
ağzından toplanmış hikâyeler verilmiştir. Makalemizde Birinci bölümde Ankara’yla bağlı verilen<br />
kısımları akademik izleyicilere sunmayı ve tahlil etmeyi amaçlıyoruz. III Yabanabadda (176-177), IV<br />
Kırşehirdə, V Aksaray, VI Konya'da, VII Kütahya'da, VIII bölümde ise Bursa’da toplanan efsane ve<br />
hikâyeleri içermektedir.<br />
Anahtar Kelimeler: Ankara, Gordlevsky, Osmanlı, hikâye, efsane, Kesikbaş, Kırklar.<br />
78