Kadıköy Life Ocak & Şubat 2019

Fikri Takip
yaptı. O belgeselden sonra Ayasofya’nın
enerjisi beni kendine çekti diyebilirim.
O çalışmanın ardından ödüller gelmeye
başladı. Farklı bir kurgusu vardı. Tabii
ödüllerin gelmeye başlaması çok hoşumuza
gitti. Sonra da İhsan Hoca; ‘Ayasofya’nın
altında tüneller ve sarnıçlar var. O sarnıçları
çekersen, dünyada Ayasofya’nın altını görüntülemiş
tek adam olursun’ diyerek bana
rehberlik etti.
O günden sonra izinler almak için çalışmalara
başladım. Sonunda 1998 yılında
Bakanlığın özel izniyle Ayasofya’nın altını
ilk defa görüntüleyen ekibin lideri olarak,
hem yapımcı hem yönetmenlik görevini
üstlendim. O ana kadar da elimizde hiçbir
delil, belge yok. Araştırmalardan bir sonuç
çıkmıyor. Tünellerin uzunluğu ne kadar ve
hangi yönde ilerliyor hiç bilmiyoruz. Bütün
efsanelerde olduğu gibi, delinin biri kuyuya
bir taş atmış, biz de bütün ekipçe atladık
oraya. Bütün hikâye böyle başladı.”
AYASOFYA’NIN
DERİNLİKLERİ’NDE 20 YIL
Çekimler sırasında çok sayıda sürprizle
karşılaştıklarını anlatan Gülensoy, çalışma
süreçlerini şöyle özetliyor: “Ayasofya’nın
altında çekim yaparken bir bakıyoruz, ileride
sarnıç var. Buraya da girmemiz lâzım diyerek
devam ediyoruz. Derin mi değil mi bilmiyoruz.
Biz dağcıyız ama o bölgeye geçebilmek
için sualtı ekibi olması gerekiyor. Bu yüzden
o gün çekimi iptal etmek zorunda kalıyoruz.
Yeniden bir izin alma süreci başlıyor.
Müracaat ediyoruz, cevap altı ayda geliyor.
Çekimler böyle bir süreçte devam etti. Şimdi
ise çok heyecanlıyız. Binlerce yıllık tarihi
ile imparatorluklara ev sahipliği yapmış bir
yer hakkında kıymetli detaylara ulaştık. Bu
efsanelerden biri, Ayasofya’dan Adalar’a
kadar uzanan bir tünel olduğuydu. Bir sismik
gemi kiraladık. O gemiyle Yenikapı’da, Sirkeci
Garı’nın açıklarında üç ay çalıştık. Solar
sistemleri ile bu gemide Adalar’ın etrafında
araştırma yapıldı ve böyle bir tünel olmadığı
bilimsel olarak kanıtlanmış oldu.
Öte yandan, Bizans döneminden kalma
bir başka efsane vardı. Bizans İmparatoru
Justinianus, halkın arasında dolaşmayan bir
imparatordu. O dönemde saray, hipodrom
ve Ayasofya karşı karşıya. Halk bir bakıyor
imparator hipodromda, bir bakıyor sarayında.
Tabi bunun üzerine efsaneler anlatılagelmiş
bugüne kadar. Halbuki, Roma ve Bizans
döneminin mimari yapısında, bütün imparator
ya da imparatoriçeler için herhangi bir
tehlike anında kaçabilecekleri yeraltı yolları
inşa edilirdi. Bu tünellerde kanalizasyonda
ilerler gibi sürünerek geçtiğimiz bölümler
de oldu, ben ve dört arkadaşımın rahatlıkla
yürüyebileceği genişlikte 100-200 metrelik
alanlar da. Böylece Justinianus Yolu’nu
ortaya çıkarmış olduk.”
AYASOFYA BELGESELİ’NE
ABD’DEN BÜYÜK İLGİ
Ayasofya’nın Derinlikleri’nin Amerika’da
büyük beğeniyle karşılandığını söyleyen
Göksel Gülensoy, kendi öz kaynakları
ile devlet yardımı olmadan hazırladığı
belgeselinin sektör temsilcilerinden yoğun
ilgi görmesinden memnun. Çok sayıda
festivalden davetiye alan Ayasofya’nın
Derinlikleri, 2019’da Türkiye’de gösterime
girecek. Belgeselin yanı sıra çalışmanın bir
de kitabı yayımlanacak.
Ayasofya’nın bugüne kadar çok az bir
bölümünü çalışabildiğini söyleyen Gülensoy,
aynı zamanda Kadıköy’de yaşıyor
ve Khalkedon’un hem Roma hem de
Bizans için çok önemli bir bölge olduğunu
ifade ederek, tıpkı Ayasofya ve Topkapı
Sarayı’nın altında olduğu gibi Kadıköy’ün
altında da Roma’nın izlerinin olduğunu
söylüyor:
KADIKÖY’DEKİ ANTİK KENTE
ULAŞMAK ZOR DEĞİL
“Khalkedon’un en önemli özelliği şehrin
öte yakasında, kendine münhasır bir yer
olması. İznik Konsülü’ne giden yolun
buradan geçtiğini görüyorsunuz. Bu, hâlâ
Hıristiyanlıkta çok önemli ve o dönemde
Khalkedon, Roma ve Bizans İmparatorluğu’nun
en önemli yerlerinden biri. Ancak
bu izleri burada görememek maalesef
acı bir şey. Roma’nın izlerini Ayasofya ve
Topkapı Sarayı’nın altında ya da Ceneviz
Vadisi dediğimiz Galata’da görebiliyorsunuz.
Khalkedon’da üzeri kapatılmış. Mesela
eski haritalara bakarak incelediğimizde
Yeldeğirmeni’nin çok önemli olduğunu
görüyoruz. Bu izlerin kanıtlarına ulaşmak
o kadar da zor değil. Sadece bir uç lâzım,
Ayasofya’da olduğu gibi... Büyük kazılara
girişmeden Ayasofya’nın altına giriyorsunuz
ve tünellerle çevresinde bin 200 metre
yol alıyorsunuz.
Bir de Kadıköy’de maalesef şöyle bir şey
var, kentsel dönüşümde binalar yenilenirken
temel kazılarında sütun başlarını
görüyorsunuz ama üstü kapatılıyor. Böyle
bir durumda üç gün ya da maksimum bir
hafta bize izin verseler, orada ne olduğunu
araştırma imkânımız olsa birçok şeye
ulaşabiliriz. Mesela, Yoğurtçu Parkı’nın
altı antik bir liman... Çayırağası denilen
bölgenin altı kazıldığında nelerin çıkacağını
biliyoruz. Fakat bunların hepsinin bir
arada yapılabilmesi ve bu şehrin bir daha
yaratılabilmesi için maddi olarak güce
ihtiyacımız var. Bilgi sorun değil, ulaşırsınız.
3D çalışmalarını da yapabilirsiniz
ama o bilginin gerçek olup olmadığının
delilini araştırmak gerekiyor. Delil bizim
için çok önemli. Hekate Tapınağı’nı ya da
Thedora’nın Sarayı’nı bulabilirsiniz. Bunlar
imkânsız değil, kayıtlarda var. Bunlara ulaşacak
ucu bulamadığımız için çalışamıyoruz.
İnsanlar korkuyor, tekrar o apartmanı
oraya dikemeyiz diye... Siz taşa sadece taş
olarak bakabilirsiniz ama biz taşa sadece
taş olarak bakmıyoruz.”
Ocak & Şubat 2018 kadikoylife.com : 27